Trong hơn 10 năm qua, cùng với Khu đô thị mới Thủ Thiêm, Khu CNC là một trong 2 điểm nóng về khiếu nại, tố cáo kéo dài về đất đai, đền bù giải tỏa... trên địa bàn TP Hồ Chí Minh. Người dân kéo ra tận Hà Nội, ăn ở vật vạ để theo đòi công lý tạo nên một điểm nóng về khiếu nại, tố cáo kéo dài hàng chục năm, vì sao?
Vào đầu năm 2018, Chuyên trang Tieudung.vn của báo Kinh tế và Đô thị đã khởi đăng loạt bài: “Khu công nghệ cao TP Hồ Chí Minh: Tùy tiện thu hồi lố 112 ha đất, xin điều chỉnh sau; Thu hồi đất của hơn 3 ngàn hộ dân mà không có phương án đền bù theo luật; Thanh tra lòi ra việc thu hồi 112 ha đất khi chưa có sự chấp thuận của Thủ tướng”.
Liệu đây có thể được xem là giải pháp khắc phục các sai sót trong quá trình thu hồi đất, áp dụng chính sách bồi thường… để xây dựng Khu CNC?
Tieudung.vn tiếp tục phản ánh những nội dung này
Bài 1: "Tiền trảm hậu tấu", thu hồi đất tràn lan ngoài quy hoạch
Theo quy hoạch ban đầu, tổng diện tích của Khu CNC có tổng diện tích là 800 ha, sau đó được điều chỉnh thành 804ha. Thế nhưng trên thực tế, thành phố đã thu hồi tổng cộng 1.061ha đất dưới danh nghĩa để làm Khu CNC và các dự án tái định cư. Rất nhiều quyết định thu hồi đất của thành phố thuộc dạng “tiền trảm hậu tấu” làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân, gây bức xúc kéo dài.
Chưa xin phép Chính phủ đã tùy tiện mở rộng Khu CNC
Ngày 4/11/1998 Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định số 989/QĐ-TTg về việc giao nhiệm vụ tiến hành chuẩn bị thành lập khu CNC TP Hồ Chí Minh (đây là quyết định chấp thuận về mặt chủ trương).
Tiếp đó, ngày 25/4/2002 UBND thành phố có văn bản 1335/UB-ĐT báo cáo Thủ tướng Chính phủ và kiến nghị Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định thu hồi toàn bộ diện tích đất của Khu CNC là 804ha (tăng 4ha so với quyết định 989 của Chính phủ).
Tiếp đó, ngày 24/5/2002 Chính phủ đã có văn bản số 572/CP-NN cho phép UBND TP.Hồ Chí Minh căn cứ vào quyết định số 989/QĐ-TTg ngày 4/11/1998 để thu hồi 804ha tại 5 phường: Tân Phú, Tăng Nhơn Phú A, Tăng Nhơn Phú B, Long Thạnh Mỹ và Phước Long B thuộc địa bàn quận 9 để giao cho Ban quản lý Khu CNC TP.Hồ Chí Minh sớm tổ chức việc bồi thường, xây dựng khu tái định cư… Như vậy, về mặt pháp lý, diện tích của Khu CNC quận 9, TP.Hồ Chí Minh là 804ha.
 |
|
Ông Nguyễn Xuân Ngữ (sĩ quan quân đội nghỉ hưu, ngụ tại ấp Mỹ Thành, phường Long Thành Mỹ, quận 9) bên chồng đơn mà hơn 10 năm đã ròng rã khiếu nại từ TP Hồ Chí Minh ra đến Trung ương vì bị thu hồi 3.600 m2 đất mà không có quyết định thu hồi. Ông Ngữ cho rằng nhà đất của mình nằm ngoài ranh quy hoạch Khu công nghệ cao nhưng vẫn bị thu hồi. |
Ngày 27/6/2002 Kiến trúc sư trưởng thành phố và Ban Quản lý Khu CNC đề nghị UBND thành phố phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung, không cần chờ ý kiến thỏa thuận của Bộ Xây dựng (sai thẩm quyền – PV). Cùng ngày 27/6/2002, UBND thành phố đã ban hành Quyết định 2666/QĐ-UB thu hồi và giao đất lần thứ nhất để xây dựng khu CNC với quy mô 804ha.
Tiếp đó, ngày 18/7/2003 UBND thành phố ban hành Quyết định số 2717/QĐ-UB thu hồi đất lần thứ 2 với diện tích 6,9ha (69.358m2) là một phần đất phường Hiệp Phú (không có trong quyết định giao đất của Thủ tướng Chính phủ) và phường Tân Phú thuộc quy hoạch Khu CNC, tiếp giáp Xa lộ Hà Nội giao cho Ban Quản lý khu CNC phần diện tích tăng thêm này.
Ngày 19/5/2004, UBND thành phố lại tiếp tục có Quyết định 2193/QĐ-UB thu hồi đất lần thứ 3, thu hồi bổ sung 102 ha (1.022.275m2) tại phường Tăng Nhơn Phú A và Tăng Nhơn Phú B và giao cho Ban Quản lý Khu CNC để tổ chức bồi thường giải phóng mặt bằng.
Nếu tính tổng cộng 3 lần thu hồi đất xây dựng Khu CNC bằng các quyết định 2666 ngày 27/6/2002, Quyết định 2717 ngày 18/7/2003 và Quyết định số 2193 ngày 19/5/2004 thì tổng diện tích đất đã thu hồi để xây dựng Khu CNC là 913,1633ha, lố 109ha so với quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Đây chính là nguyên nhân làm bùng phát việc khiếu nại tố cáo của người dân trong suốt hơn 10 năm qua. Theo số liệu của các cơ quan chức năng, đã có gần 1.000 đơn thư khiếu nại của người dân gửi về UBND quận 9 liên quan đến các vấn đề bồi thường, cưỡng chế thu hồi ngoài ranh…
Ngày 29/7/2005 (hơn 1 năm sau kể từ khi ban hành quyết định thu hồi đất lần thứ 3 xây dựng Khu CNC) UBND thành phố mới có văn bản số 4525/UBND-ĐT báo cáo và kiến nghị Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh quy hoạch tổng thể dự án đầu tư xây dựng khu CNC từ 804ha lên 913ha để phù hợp với tình hình thực tế.
Thu hồi đất tràn lan dưới danh nghĩa tái định cư khu CNC
Với danh nghĩa xây dựng các khu tái định cư cho người bị thu hồi đất trong dự án xây dựng Khu CNC và khu nhà lưu trú và nhà ở cho chuyên gia, UBND thành phố đã ban hành quyết định thu hồi thêm khoảng 149ha đất để xâydựng 7 khu tái định cư bao gồm các dự án: Cây Dầu 1, Cây Dầu 2, Long Bửu 1, Long Bửu 2, Cầu Xây , Long Sơn và Khu lưu trú công nhân.
Tổng quy mô đầu tư của 8 dự án tái định cư (7 dự án bên ngoài Khu CNC và 1 dự án bên trong Khu CNC) là 7.383 căn hộ và nền đất. Tổng số hộ dân bị di dời là 3.583hộ, trong đó, trong phạm vi 913ha của Khu CNC có 3.113 hộ phải di dời; ngoài phạm vi Khu CNC là 470hộ (bị thu hồi đất để xây dựng 7 dự án tái định cư).
Trong khi đó, số hộ dân có nhu cầu và đủ điều kiện tái định cư là 1.625 với tổng nhu cầu là 1.715 căn hộ, nền đất. Theo tính toán tổng quỹ căn hộ, nền đất cần có để bố trí tái định cho các hộ dân bị thu hồi đất trong dự án Khu CNC và bị thu hồi đất để xây dựng các khu tái định cư chỉ chiếm 23% (1.715/7383) tổng quỹ số nền đất và căn hộ mà thành phố xây dựng dưới danh nghĩa là bố trí tái định cư cho các hộ dân bị thu hồi đất. Quỹ nền đất căn hộ còn lại là 5.668 được bố trí cho các dự án khác được triển khai trong giai đoạn 2016 -2020.
Trong một diễn biến khác, ngay trong Khu CNC có diện tích 913ha, quy hoạch Khu CNC đã bố trí một khu nhà ở chuyên gia có diện tích 27,76ha, đến năm 2017 (thời điểm thanh tra dự án) vẫn chưa được xây dựng. Thế nhưng trên thực tế thành phố vẫn ban hành quyết định thu hồi 62,2ha đất bên ngoài ranh quy hoạch 913 ha với danh nghĩa để xây dựng dự án khu nhà lưu trú công nhân. Khu đất 62,2 đất đã xây dựng khu nhà lưu trú công nhân với diện tích 30.054m2 và 1 dự án nhà ở chuyên gia là 20.724m2. sau đó, cả 2 dự án này đươc chuyển mục đích sử dụng làm nhà ở cho người làm việc trong Khu CNC. Như Vậy, theo quy hoạch được Thủ tướng chính phủ phê duyệt dự án Khu CNC chỉ có một khu nhà lưu trú cho công nhân, nhà ở chuyên gia nhưng trên thực tế thành phố lại xây dựng đến 3 khu khác nhau trong đó có 2 khu hoàn toàn nằm ngoài ranh quy hoạch. Quy hoạch ban đầu được duyệt của Khu CNC là 804 ha nhưng trên thực tế thành phố đã thu hồi đến 1.061ha, lố gần 258ha. (Còn nữa)
