Bài 2: Grab đã phá vỡ cấu trúc ngành dịch vụ vận tải

Ai mới là kẻ chịu ơn?

Ông Tạ Long Hỷ - Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam, Chủ tịch Hiệp hội Taxi TP Hồ Chí Minh cho rằng, kinh doanh vận tải hành khách là dịch vụ liên quan đến tính mạng con người. Vì vậy, pháp luật Việt Nam quy định đó là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, phải đáp ứng được các điều kiện do pháp luật quy định mới được hoạt động, chứ không phải bất cứ ai có ô tô là có quyền đón chở khách lấy tiền. Nhưng luật còn nhiều “lỗ hổng” cho nên Grab vẫn đang làm khuynh đảo thị trường dịch vụ vận tải, với danh nghĩa công ty công nghệ. Chỉ riêng loại hình GrabCar, hiện đã có 80.000 xe ô tô đang là đối tác của Grab. Vì thế, Grab bị Công ty cổ phần Ánh Dương Việt Nam (Vinasun) khởi kiện.

Grab đang phá vỡ cấu trúc ngành dịch vụ vận tải, độc chiếm thị trường.

Tại phiên tòa xét xử vụ kiện giữa Vinasun và Grab mới đây, ông Jerry Lim (người đại diện pháp luật của Công ty TNHH Grab Việt Nam) khẳng định như để kể công rằng, Grab đã tạo ra công ăn việc làm cho 175.000 lao động là lái xe GrabCar và GrabBike. Nhưng thử đặt câu hỏi ngược lại, nếu không có 175.000 người này thì Grab sẽ vận hành kinh doanh bằng cách nào? Vì thế, Grab không phải kẻ ban ơn cho tài xế, mà phải nghĩ điều ngược lại. Để trở thành đối tác của Grab, các tài xế đã đánh đổi quá nhiều cả về công sức lẫn tiền bạc. Họ sẵn sàng “cầm dao đằng lưỡi”, cầm cố nhà đất, vay nợ ngân hàng, để mua phương tiện chạy Grab.

Việc Grab đẩy mạnh kinh doanh cũng có nghĩa là quy mô công ty này sẽ mở rộng, lượng tài xế mang hình ảnh của Grab sẽ đông hơn, lượng phương tiện lăn bánh trên đường cũng tăng thêm nhiều. Tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP Hồ Chí Minh vốn đã quá tải về hạ tầng giao thông, kẹt xe tắc đường liên miên, nay cảnh tượng đó lại diễn ra trầm trọng hơn khi có thêm hàng chục nghìn phương tiện giao thông gia nhập đối tác của Grab. Điều đó sẽ gây ảnh hưởng trực tiếp thêm đến trật tự an toàn giao thông như: Vi phạm luật, va chạm, tai nạn và ùn tắc giao thông? Cơ cấu nền kinh tế cũng gián tiếp bị ảnh hưởng khi tài xế từ bỏ công việc ở các công ty, xí nghiệp, công sở… để chuyển sang chạy Grab, mà không hề có chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế hay bảo hiểm thất nghiệp?  

Tài xế đến với Grab với tư cách là đối tác (góp cả sức lao động và phương tiện), không phải kẻ làm thuê. Vì vậy, hành động đơn phương khóa vĩnh viễn tài khoản của đối tác chỉ làm cho hình ảnh của Grab ngày càng xấu đi. Vì, Grab đã dày công xây dựng được một đội ngũ tài xế hùng mạnh, không có một đối thủ nào theo kịp cho đến thời điểm hiện tại. Nhưng không vì thế mà Grab tự thỏa mãn. Công ty này vẫn lấy tiềm lực tài chính mạnh để “đè” các đối thủ phía sau, thậm chí là chấp nhận lỗ lũy kế nhiều năm liền để độc chiếm thị phần ngành dịch vụ vận tải?

Chiến thuật “lấy thịt” đè người

Báo cáo của Bộ Tài chính cho thấy, giai đoạn từ năm 2014-2017, Grab báo lỗ 1.726 tỉ đồng, chủ yếu là tiếp thị và quảng cáo và chi phí thưởng cho lái xe và trong giai đoạn này, doanh thu thấp hơn quảng cáo. Cụ thể, vào năm 2017, doanh thu chỉ 758 tỉ còn lỗ 747 tỉ đồng và trước đó cũng thế. Khi vào Việt Nam, Grab muốn thị trường Việt Nam hiểu về nền tảng kinh doanh của Grab. Cụ thể, Grab sẵn sàng bỏ rất nhiều tiền ra để đầu tư và vừa nhận thêm “món quà” 1,6 tỷ USD đầu tư từ quỹ Vision của SoftBank. Đây là một lợi thế quá lớn để Grab có thể áp đặt “lối chơi” lên các đối thủ cạnh tranh.