Để hộ kinh doanh không “chậm nhịp” khi xóa thuế khoán

Đánh giá cao chủ trương xóa bỏ thuế khoán, tuy nhiên, GS.TS Hoàng Văn Cường – thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng, Ủy viên Ủy ban Kinh tế Tài chính của Quốc hội chỉ ra, rào cản lớn nhất của hộ kinh doanh khi chuyển đổi không nằm ở công nghệ mà ở tâm lý ngại thay đổi. Khi phần mềm trở nên đơn giản, thao tác tính toán được tự động hóa và cơ sở dữ liệu giao dịch được liên thông, việc kê khai sẽ không còn phức tạp. Điều quan trọng là làm sao để hộ kinh doanh không cảm thấy bị bỏ mặc. Khi họ thấy có người hướng dẫn, có nơi để hỏi, có cơ chế hỗ trợ trong trường hợp sai sót lần đầu, niềm tin sẽ tăng lên.

Thống kê 9 tháng năm 2025 cho thấy, đã có hơn 18.500 hộ khoán chuyển sang kê khai, 133.000 hộ đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử và 98% hộ kê khai đã thực hiện nộp thuế điện tử. Những con số này chứng minh chuyển đổi là khả thi, nhưng để lan tỏa trên quy mô toàn quốc, cần sự hỗ trợ bài bản và liên tục hơn nữa.

Sẽ luôn đồng hành cùng hộ kinh doanh

Dư luận đồng thuận rằng mục tiêu cải cách là đúng, song cách thức triển khai sẽ quyết định niềm tin của người dân. Nếu hộ kinh doanh cảm thấy tự mình phải đối diện với công nghệ, quy định pháp lý và nguy cơ xử phạt, sẽ không tránh khỏi tâm lý e dè, thậm chí né tránh chính thức hóa hoạt động. Vì vậy, tinh thần “đồng hành” phải được coi là trọng tâm của quá trình chuyển đổi. Cần sự phối hợp giữa cơ quan thuế, DN công nghệ, ngân hàng, tổ chức nghề nghiệp và chính quyền địa phương để tạo thành mạng lưới hỗ trợ tận nơi, dễ tiếp cận và liên tục.

GS.TS Hoàng Văn Cường nhấn mạnh, trong giai đoạn đầu, Nhà nước cần chấp nhận hỗ trợ mạnh về công nghệ và chi phí để giảm áp lực cho hộ kinh doanh. “Khi người dân lớn mạnh, kinh tế phát triển, ngân sách sẽ được hưởng lợi lâu dài. Nước nổi thì thuyền nổi” – GS.TS Hoàng Văn Cường nhấn mạnh.

Ở góc độ DN công nghệ, Phó Tổng Giám đốc MISA Nguyễn Minh Tuấn cho biết, phần mềm hóa đơn và kê khai nay đã được thiết kế theo hướng “ai cũng dùng được” với thao tác tối giản. DN này đang triển khai chương trình cung cấp phần mềm miễn phí cho 2 triệu hộ kinh doanh, nhằm giảm chi phí ban đầu và tạo thói quen sử dụng.

Không để hộ kinh doanh đơn độc trong hành trình chuyển đổi này, các bộ, ngành, địa phương cũng đang tích cực vào cuộc bằng những giải pháp cụ thể. Theo Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công thương) Nguyễn Thành Nam, Bộ Công thương đang đẩy mạnh hỗ trợ DN và hộ kinh doanh tham gia các sàn thương mại điện tử, đào tạo kỹ năng quảng bá thương hiệu và bán hàng trực tuyến. Về phía các địa phương cũng đang mở rộng mô hình “tổ hỗ trợ tại chợ”, trực tiếp hướng dẫn từng tiểu thương thao tác sử dụng máy POS, xuất hóa đơn và ghi chép đơn giản. Trung tâm hỗ trợ DN và chuyển đổi số ở cấp tỉnh đang phối hợp với ngân hàng, bưu điện và các doanh nghiệp công nghệ để triển khai hướng dẫn cố định và lưu động.

Đối với ngành Thuế, Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn cho biết, ngành Thuế đang đồng thời hoàn thiện thể chế, đơn giản hóa chế độ kế toán và nâng cấp hạ tầng thuế điện tử. Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân mới hướng đến phương pháp tính thuế dựa trên lợi nhuận, tức là doanh thu trừ chi phí, đối với hộ kinh doanh có sổ sách đầy đủ. Quy định này sẽ xóa tâm lý lo sợ “lớn quy mô là bị thu thuế cao hơn”, từ đó khuyến khích hộ kinh doanh mạnh dạn mở rộng hoạt động. Ngành Thuế cũng đang nâng cấp ứng dụng eTax Mobile theo hướng thông minh hơn, tự động gợi ý các chỉ tiêu kê khai dựa trên dữ liệu hóa đơn điện tử và giao dịch đã có. Người nộp thuế chỉ cần xác nhận, qua đó giảm sai sót và tiết kiệm thời gian. “Chúng tôi hiểu rằng phần lớn hộ kinh doanh lâu nay không quen làm việc với hồ sơ pháp lý. Vì vậy, mục tiêu của ngành Thuế là làm sao để người dân thấy việc kê khai thuế không khó, không xa lạ. Toàn bộ quy trình từ đăng ký đến kê khai, nộp thuế đều có thể thực hiện ngay trên điện thoại” – ông Mai Sơn khẳng định.

Ngành Thuế dự kiến công bố định kỳ bộ chỉ số minh bạch về chuyển đổi, bao gồm số hộ được tập huấn, số hỗ trợ kỹ thuật, số trường hợp được miễn xử phạt lần đầu. Việc công khai này không chỉ củng cố niềm tin, mà còn cho thấy quyết tâm đồng hành một cách thực chất.