Grab vi phạm nghiêm trọng về kinh doanh vận tải.
Theo bản án chính thức của Tòa án Nhân dân TP Hồ Chí Minh liên quan đến vụ án tranh chấp bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng giữa nguyên đơn là Công ty cổ phần Ánh Dương Việt Nam (sở hữu thương hiệu taxi Vinasun) kiện bị đơn là Công ty TNHH Grab Taxi Việt Nam (Grab) đòi bồi thường hơn 41,2 tỷ đồng, nêu: Grab không chỉ là đơn vị cung ứng phần mềm kết nối như đã giải trình với các cơ quan chức năng, với tòa án. Thực tế, Grab đã trực tiếp kinh doanh, điều hành xe, chỉ định tài xế đón khách, quyết định giá bán, điều chỉnh tăng/giảm giá bán, tổ chức thực hiện các chương trình khuyến mãi cho khách hàng sử dụng các loại hình của Grab như: GrabCar, GrabTaxi, Grab Share; thưởng điểm cho tài xế chạy nhiều chuyến nhằm chiêu mộ, thu hút lái xe; xử phạt các tài xế có hành vi vi phạm quy chế do Grab đặt ra.
Không những vậy, Grab cho rằng tài xế là người của các đơn vị vận tải (HTX vận tải/doanh nghiệp vận tải) nhưng lại thừa nhận có xử phạt tài xế khi có hành vi không đúng với khách hàng hoặc thường xuyên hủy chuyến/có hành vi gian dối trong việc giao dịch với khách hàng. Trong khi theo đề án 24 của Bộ GTVT thì Grab không có quyền xử phạt tài xế. Cước phí vận chuyển hành khách do Grab quyết định. Việc điều động xe chở khách do Grab thông qua phần mềm của đơn vị này. Mức chiết khấu vận chuyển hành khách do Grab đưa ra. Hợp tác xã không hưởng lợi ích từ dịch vụ vận tải giữa chủ xe và Grab, không có trách nhiệm với khách hàng khi sử dụng dịch vụ của Grab. Về thưởng phạt lái xe cũng do Grab quyết định đến các chủ xe mà không qua hợp tác xã vận tải.
 |
| Cần phải xem Grab là đơn vị kinh doanh vận tải. |
Cũng theo HĐXX, giao dịch của Grab không phải là hợp đồng điện tử theo Luật giao dịch điện tử và quy định pháp luật về hợp đồng. Căn cứ vào cơ sở pháp lý và thực tiễn hoạt động điều hành của Grab có đủ căn cứ để HĐXX xác định hoạt động mà Grab đã và đang thực hiện là hoạt động kinh doanh vận tải taxi.
Theo HĐXX, việc xác định hoạt động của Grab là hoạt động kinh doanh vận tải không chỉ làm căn cứ để giải quyết vụ án đúng pháp luật mà còn giúp cơ quan quản lý nhà nước hoạch định được chính sách quản lý về giao thông vận tải, tạo hành lang pháp lý, môi trường kinh doanh vận tải công bằng, bình đẳng, bảo đảm quyền lợi chính đáng cho người lao động khi tham gia mô hình hoạt động của Grab và bảo đảm quyền lợi cho người dùng sử dụng dịch vụ của Grab.
Xét theo quy định của nhà nước thì hoạt động của Grab đã không tuân thủ quy định pháp luật về hợp đồng vận tải hành khách. Từ đó, HĐXX có đủ chứng cứ chứng minh Grab đã vi phạm nghiêm trọng pháp luật Việt Nam về kinh doanh vận tải và vi phạm các quy định được nêu trong kế hoạch thực hiện đề án 24 của Bộ GTVT. Ngoài ra, chương trình Grabshare mà Grab triển khai cũng không nằm trong đề án 24, Bộ GTVT đã yêu cầu Grab dừng nhưng Grab vẫn không dừng. Bên cạnh đó, Grab đã vi phạm pháp luật về khuyến mại với hình thức khuyến mại 0 đồng.
Việc Vinasun khởi kiện Grab vì đã không chấp hành các quy định pháp luật và sử dụng các lợi thế từ vi phạm pháp luật đó để kinh doanh gây thiệt hại cho Vinasun là có căn cứ.
Theo HĐXX, căn cứ vào kết quả giám định của Công ty giám định Cửu Long (đơn vị giám định độc lập được Tòa chỉ định), có tham khảo báo cáo của Công ty Cửa Sổ và Công ty NBQ thì có đủ cơ sở để HĐXX xác định thiệt hại của Vinasun là có thật và trong phần thiệt hại này có nguyên nhân do Grab gây ra. Cụ thể, khi Grab gia nhập vào Việt Nam thì không tạo ra thị trường mới mà bằng hành vi vi phạm pháp luật trong kinh doanh vận tải taxi đã tạo ra sự dịch chuyển doanh thu, khách hàng, lao động từ Vinasun qua Grab đã gây thiệt hại thực tế cho Vinasun.
Vì thế, xét phần thiệt hại phát sinh do xe nằm bãi không kinh doanh, HĐXX có đủ các yếu tố xác định Grab hoạt động kinh doanh vận tải taxi là vi phạm pháp luật, có lỗi, đã chứng minh được mối quan hệ nhân quả giữa hành vi trái pháp luật của Grab và thiệt hại của Vinasun do xe nằm bãi nên có căn cứ chấp nhận yêu cầu này của Vinasun với số tiền gần 4,9 tỷ đồng. Việc HĐXX xác định Grab gây thiệt hại cho Vinasun số tiền trên vừa có căn cứ pháp luật theo kết luận giám định vừa phù hợp với thực tế khách quan của vụ án.
Cần phải xem Grab là đơn vị kinh doanh vận tải
Từ kết quả này, HĐXX cho rằng, bên cạnh những mặt tích cực thì hoạt động của Grab trong thời gian qua bộc lộ nhiều hạn chế, tồn tại. Điển hình như: cơ quan chức năng không quản lý được hoạt động của Grab. Khi Grab hoạt động tại Việt Nam thì phần lớn người tham gia vào Grab đầu tư xe để hoạt động kinh doanh vận tải taxi. Trước thực trạng này, Bộ GTVT và cơ quan nhà nước có thẩm quyền không kịp thời có chính sách quản lý phù hợp mà rập khuôn mô hình kinh tế chia sẻ của các nước, tiếp tục duy trì đề án 24 nên dẫn đến sự bùng phát phương tiện giao thông, gây ách tắc nghiêm trọng, nhất là ở các thành phố lớn… Vì vậy, Bộ GTVT cần phải xem Grab là doanh nghiệp hoạt động kinh doanh vận tải để có chính sách quản lý phù hợp và cần phải sửa đổi nội dung đề án 24 nếu tiếp tục thực hiện.
Từ chính sách bất bình đẳng trong điều kiện kinh doanh vận tải taxi, Grab đã tăng, giảm tùy tiện giá cước vận tải, nhà nước không quản lý được. Theo số liệu của Tổng Cục Thuế, chỉ tính riêng kỳ kinh doanh 2014-2016, số thuế Grab nộp cho nhà nước là 9,5 tỷ đồng, bằng 1/130 số thuế của Vinasun nộp trong cùng thời gian là 1.200 tỷ đồng. Do đó, khả năng thất thu thuế theo mô hình kinh doanh của Grab là rất cao; không đảm bảo lợi ích hài hòa giữa nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Từ đó dẫn đến sự cạnh tranh không lành mạnh trong lĩnh vực kinh doanh vận tải, xảy ra tranh chấp, gây bức xúc trong xã hội. Do đó, Bộ Tài chính và cơ quan nhà nước có thẩm quyền cần có biện pháp quản lý về giá cước vận chuyển và thu thuế đối với Grab đúng quy định về doanh nghiệp hoạt động kinh doanh vận tải.
Về trách nhiệm đóng bảo hiểm cho người lao động, trong thời gian qua, việc đóng bảo hiểm cho các tài xế taxi của Grab gần như không được thực hiện (theo trình bày của Grab là 175.000 người), là tiềm ẩn khó khăn trong cuộc sống, gây tác động đến toàn xã hội nêu không có cơ chế bảo đảm phúc lợi lâu dài. Vì vậy, cơ quan nhà nước có thẩm quyền cần xem xét trách nhiệm của Grab trong việc thực hiện các nghĩa vụ về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế cho người lao động tham gia làm việc cho Grab theo đúng quy định pháp luật.
Cơ quan nhà nước liên quan cần tăng cường giám sát về giá cước và các chương trình khuyến mãi, đảm bảo việc chống phá giá làm rối loạn thị trường trong ngành vận tải. Cần có những chính sách hạn chế số lượng xe ô tô đang hoạt động theo mô hình dịch vụ mới này nhằm giảm bớt lưu lượng xe, tránh gây ách tắc giao thông.
