Nghị quyết 201/2025/QH15 về thí điểm cơ chế đặc thù phát triển nhà ở xã hội: Kỳ vọng an cư của người thu nhập thấp

Trước bối cảnh đó, thông tin Quốc hội thông qua Nghị quyết số 201/2025/QH15 đã thổi một làn gió mới, mang theo kỳ vọng về một cuộc " giải phóng" cho phân khúc nhà ở quan trọng này.

Những vướng mắc cố hữu “đè bẹp” nhà ở xã hội

Trong nhiều năm qua, mặc dù Chính phủ và các bộ, ngành đã có nhiều nỗ lực, ban hành các chính sách khuyến khích, tuy nhiên việc phát triển NƠXH vẫn còn gặp phải những tồn tại, hạn chế nhất định. Mục tiêu cung cấp đủ nhà ở cho các đối tượng thu nhập thấp, người lao động tại khu công nghiệp, cán bộ công chức, viên chức vẫn còn là một thách thức lớn.

Các chuyên gia tin rằng, Nghị quyết 201/2025/QH15 sẽ đổi mới triệt để quy trình thủ tục đầu tư xây dựng dự án nhà ở xã hội. Ảnh: Phạm Hùng

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, trong 5 tháng năm 2025, trên cả nước có 159 dự án được triển khai, trong đó khởi công mới 21 dự án, và hơn 22.000 căn hộ đã hoàn thành. Những con số này cho thấy một sự cố gắng rất lớn từ phía các cơ quan quản lý và DN. Tuy nhiên, Bộ Xây dựng đánh giá, các dự án đầu tư NƠXH vẫn còn nhiều vướng mắc về thủ tục, trình tự phải tuân thủ gần như một dự án nhà ở thương mại thông thường.

Cụ thể, các thủ tục liên quan đến xác định chủ trương đầu tư, lựa chọn chủ đầu tư, cấp phép xây dựng, xác định giá bán, lựa chọn đối tượng mua nhà vẫn còn nhiều bất cập, tạo ra "vòng kim cô" khiến DN ngần ngại “dấn thân”. Sự thiếu linh hoạt trong các quy định đã biến mục tiêu an sinh thành một gánh nặng hành chính, làm chậm lại đáng kể tốc độ hiện thực hóa giấc mơ an cư.

Trước những thực trạng và thách thức nêu trên, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo quyết liệt, yêu cầu rà soát vướng mắc và đề xuất biện pháp tháo gỡ. Rất đáng mừng, ngày 29/5/2025, Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết số 201/2025/QH15 (Nghị quyết 201) về thí điểm cơ chế đặc thù để phát triển NƠXH, có hiệu lực ngay từ ngày 1/6/2025. Đây có thể coi là một chính sách mang tính đột phá, nhằm tháo gỡ triệt để các vướng mắc cố hữu trong phát triển NƠXH.

Nghị quyết số 201 bao gồm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển NƠXH. Trong đó, chính sách đáng chú ý là thành lập Quỹ nhà ở quốc gia; và cắt giảm, cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính trong đầu tư xây dựng NƠXH. Quy định mới này không chỉ giúp giảm được 350 ngày làm thủ tục NƠXH mà thực tiễn giúp các DN rút ngắn được hơn 1.000 ngày, rút ngắn được không dưới 3 năm làm thủ tục NƠXH.

Bước chuyển mạnh mẽcủa thể chế

Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP Hồ Chí Minh (HoREA) Lê Hoàng Châu nhận định, việc Quốc hội thông qua Nghị quyết 201 về thí điểm cơ chế đặc thù đã tạo ra “chìa khóa vàng” cho những hướng đi chiến lược trong phát triển NƠXH thời gian tới. Trong đó, ông đặc biệt đánh giá cao quyết định thành lập Quỹ Nhà ở quốc gia. “Thành lập Quỹ nhà ở quốc gia là một chỉ đạo mang tầm chiến lược, đã được thể chế hóa, góp phần phát triển nhà giá rẻ tại các đô thị một cách bài bản, giải quyết rõ ràng vấn đề nhà ở cho cán bộ công chức, viên chức Nhà nước. Từ trước đến nay, nhóm đối tượng này thường phải xếp hàng bốc thăm suất mua NƠXH, nhưng đôi khi không may mắn hoặc không có đủ thời gian tham gia, tạo ra sự bất cập và thiếu công bằng. Giờ đây, những cơ chế mới sẽ mở ra cánh cửa an cư rộng hơn cho họ” - ông Lê Hoàng Châu nói và nhấn mạnh, Nghị quyết 201 còn mở ra một khung pháp lý thuận lợi, đáng chú ý với những cơ chế miễn giảm thủ tục như bỏ đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư hay không yêu cầu lập nhiệm vụ quy hoạch chi tiết, miễn giấy phép xây dựng cho thiết kế mẫu.

“Theo tính toán, tổng thời gian thực hiện dự án NƠXH có thể được rút ngắn ít nhất 350 ngày, một con số ấn tượng cho thấy sự quyết tâm cải cách mạnh mẽ của Nhà nước. Đây không chỉ là việc rút ngắn quy trình mà còn là lời cam kết mạnh mẽ về quyền tiếp cận nhà ở cho nhiều đối tượng, từ công nhân khu công nghiệp, giáo viên vùng sâu, đến bộ đội biên phòng và những người yếu thế trong xã hội” - ông Lê Hoàng Châu nói thêm.

Chuyên gia bất động sản Trần Khánh Quang cũng đồng tình rằng, Nghị quyết 201 là một bước đột phá nhằm hiện thực hóa mục tiêu đầy tham vọng 1 triệu căn hộ NƠXH vào năm 2030. “Với việc thành lập Quỹ nhà ở quốc gia và cắt giảm mạnh mẽ ít nhất 350 ngày trong quy trình hành chính, Nghị quyết 201 đã đơn giản hóa đáng kể các thủ tục đầu tư. Điều này tạo niềm tin vững chắc cho DN, khuyến khích họ dấn thân vào lĩnh vực NƠXH, vốn từng đầy rủi ro pháp lý. Sự minh bạch và thuận lợi hơn sẽ rút ngắn thời gian và chi phí, làm tiền đề vững chắc để hiện thực hóa giấc mơ an cư cho hàng triệu người lao động. Đây chính là tiền đề then chốt để xây dựng một thị trường bất động sản lành mạnh và một xã hội công bằng, phát triển bền vững” - ông Trần Khánh Quang nhấn mạnh.

Với kinh nghiệm nhiều năm làm NƠXH, Tổng Giám đốc Công ty Bất động sản Lê Thành – ông Lê Hữu Nghĩa, không giấu nổi sự phấn khởi khi chính sách này đã kịp thời tháo gỡ hàng loạt nút thắt về thủ tục hành chính, vốn từng khiến nhiều dự án NƠXH "đứng hình" vì quá phức tạp. Ở góc nhìn pháp lý, luật sư Lê Thu Thảo - Đoàn Luật sư TP Hồ Chí Minh, ví Nghị quyết 201 như một "cú hích" mạnh mẽ để đưa NƠXH đến gần hơn với người thu nhập thấp. Song, vị luật sư cũng lưu ý rằng, từ văn bản đến thực tiễn là một hành trình đòi hỏi sự quyết liệt, đồng bộ và sáng tạo, và cần có các văn bản hướng dẫn chi tiết từ các bộ, ngành để bảo đảm tính thống nhất, tránh tình trạng "trên nóng, dưới lạnh".

“Có thể xem xét xây dựng quy trình "một cửa" số hóa cho phép nộp và xử lý hồ sơ trực tuyến, tương tự mô hình của Singapore, và tổ chức các chương trình tập huấn cho cán bộ địa phương để nâng cao năng lực áp dụng chính sách mới. Bằng cách học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia tiên tiến, kết hợp với các giải pháp cụ thể về thể chế, nguồn vốn, quỹ đất và giám sát, Việt Nam hoàn toàn có thể hiện thực hóa chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, rút ngắn 350 ngày thủ tục và đạt mục tiêu 1 triệu căn hộ NƠXH vào năm 2030. Đây không chỉ là câu chuyện về những ngôi nhà mà còn là cam kết của Nhà nước trong việc mang lại mái ấm, an sinh và công bằng cho mọi người dân” - luật sư Lê Thu Thảo đề xuất.