Lẽ ra, đây là cơ hội vàng với ngành du lịch Việt Nam. Vậy nhưng, những biến tướng không lành mạnh của tour 0 đồng, tour giá rẻ tại Quảng Ninh lại làm khó các nhà quản lý khiến họ quyết định thực hiện chiến dịch tận diệt tour 0 đồng. “Đánh chuột vỡ bình”, giờ đây, cửa khẩu Móng Cái trở lại đìu hiu khi mỗi ngày chỉ đón vài chục lượt khách Trung Quốc. Đằng sau câu chuyện quản lý, còn có sự thật nào khác? Báo Kinh tế & Đô thị đã vào cuộc điều tra để phơi bày sự thật phía sau chiến dịch tận diệt tour 0 đồng tại Quảng Ninh.
Việc Quảng Ninh mạnh tay “bức tử” hàng chục DN đã khiến thị trường khách Trung Quốc sụt giảm nghiêm trọng từ 25.000 khách xuống còn vài chục khách mỗi ngày.
Cuộc cạnh tranh khốc liệt
Trong 4 tháng đầu năm 2017, Việt Nam đón khoảng 4,3 triệu lượt khách quốc tế (khoảng 30% là khách Trung Quốc). Trong đó, xuất hiện một lượng khách Trung Quốc đi theo tour giá rẻ, thậm chí tour 0 đồng, tour âm đồng khiến cho một số địa phương, điển hình là các nhà quản lý tỉnh Quảng Ninh đau đầu và lúng túng.
Theo các DN lữ hành, tour giá rẻ hay tour 0 đồng, âm đồng cho khách Trung Quốc tại Quảng Ninh tồn tại thời gian qua thực chất xuất phát từ cuộc chiến cạnh tranh khốc liệt về giá của chính các công ty đón khách. Nhiều công ty đón khách vì muốn giành giật khách nên xuất hiện tình trạng chào giá dịch vụ chênh lệnh nhau rất cao, gây nhiễu loạn thị trường. Thậm chí có một số công ty du lịch nhận khách sẵn sàng “mua đoàn” với mức bù giá trên trời, mang tâm lý “đánh cược”.
Trao đổi với phóng viên báo Kinh tế & Đô thị, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch Ngô Hoài Chung cho hay: Khái niệm tour 0 đồng đang khiến cho nhiều người hiểu rằng du khách nước ngoài khi đến Việt Nam không mất đồng nào. Toàn bộ chi phí này, Việt Nam phải lo cho các “thượng đế”. Nhưng, không bao giờ có chuyện đó. Thực tế, du khách vẫn phải mua vé máy bay, bỏ tiền mua phòng khách sạn, bỏ tiền khi sử dụng các dịch vụ ăn uống, đi lại, tham quan… Vì vậy, không bao giờ có việc đi du lịch không mất tiền, mà tour 0 đồng thực chất là tour giá rẻ.
 |
| Khách du lịch đường bộ từ Trung Quốc qua cửa khẩu quốc tế Móng Cái đến Quảng Ninh gần đây đã giảm hẳn. Ảnh: Võ Rin |
Bản chất của tour giá rẻ là các DN lữ hành nhận khách nước ngoài của Việt Nam thỏa thuận với DN lữ hành các nước gửi khách với giá rẻ hơn giá thị trường, sau đó đưa khách đến những điểm mua sắm, điểm đến mới ngoài tour để nhận được tiền hoa hồng của những nơi đó để bù lại chi phí còn thiếu hụt khi DN lữ hành trong nước nhận của DN giao khách. Hoặc DN lữ hành sẽ giao khoán cho hướng dẫn viên chịu trách nhiệm tìm kiếm nguồn thu để bù vào phần thiếu hụt. Chính vì vậy, DN có thể đủ bù chi phí, có thể lãi, hoặc lỗ. Về kinh doanh lữ hành, có những thời điểm DN lãi, cũng có khi lỗ, nhưng về toàn bộ chu kỳ kinh doanh họ vẫn có lợi nhuận.
Việc tổ chức tour 0 đồng giúp thời kỳ thấp điểm của điểm đến vẫn có khách sử dụng dịch vụ và các dịch vụ phục vụ khách từ vận chuyển, bán hàng vẫn được hoạt động. Đồng thời, giải quyết công ăn việc làm cho người làm du lịch… Chính vì thế, tour 0 đồng góp phần tăng lượng khách ở mùa thấp điểm. Nhìn tổng thể, tour 0 đồng vẫn đáp ứng yêu cầu của ngành du lịch vào những thời điểm nhất định. Đánh giá về tour 0 đồng, chúng ta phải có cái nhìn toàn diện như vậy. Nếu chỉ thấy tour 0 đồng là kinh doanh không có lãi thì đó là cái nhìn phiến diện.
Minh chứng là, năm 2016, có 727.000 lượt khách du lịch Trung Quốc lưu trú trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. Chỉ riêng nguồn thu từ phí visa, vé tham quan vịnh Hạ Long từ khách Trung Quốc đường bộ ước khoảng 330 tỷ đồng/năm, chưa tính các chi phí lưu trú, ăn uống, vận chuyển... Doanh thu từ khách du lịch đường bộ đã đóng góp phần lớn vào doanh thu tại Quảng Ninh, khoảng 900 - 1.000 tỷ đồng/năm, tạo ra việc làm ổn định cho 3.000 - 3.500 người, góp phần nâng công suất sử dụng cơ sở lưu trú bình dân và tàu tham quan du lịch trên địa bàn tỉnh.
Các doanh nghiệp bị “bức tử” như thế nào?
Việc các tour 0 đồng xuất hiện ở tỉnh Quảng Ninh vừa qua chủ yếu là đón khách Trung Quốc qua đường cửa khẩu Móng Cái, đa số là đi bằng đường bộ. Theo thông tin phóng viên nắm được, trong 2 tháng đầu năm 2017, có ngày cửa khẩu Móng Cái đón đến 25.000 lượt khách Trung Quốc. Tuy nhiên, từ khi tỉnh Quảng Ninh ra quân tiến hành chiến dịch “diệt” tour 0 đồng, tại cửa khẩu Móng Cái chỉ đón vài chục lượt khách Trung Quốc.
Trong chiến dịch diệt tour 0 đồng ở Quảng Ninh, có nhiều luồng dư luận trái chiều. Trao đổi với phóng viên báo Kinh tế & Đô thị về vấn đề này, ông Trịnh Đăng Thanh – Phó Giám đốc Sở Du lịch Quảng Ninh cho biết: Tour 0 đồng xuất hiện tại Việt Nam từ sau Tết cổ truyền vừa qua, khi lượng khách ùn ùn kéo qua cửa khẩu Móng Cái và đây là một hiện tượng lạ. Khách Trung Quốc đến Quảng Ninh có 2 dòng: Những người đi theo tour 0 đồng là khách giá rẻ, còn lại là dòng khách đi theo quy chuẩn. Khách đi theo tour 0 đồng là khách không biết trước hành trình tour trước khi sang Việt Nam. Các công ty lữ hành và hướng dẫn viên đưa họ đến Quảng Ninh khiến họ bị động. Mục đích đưa khách sang đây là để thông qua việc mua sắm tại các cửa hàng, điểm thắng cảnh, tham quan hoặc sử dụng các dịch vụ khác để khách du lịch mua hàng hóa giá cao hơn thực tế… Sở dĩ hiện tượng này ngày càng phổ biến là do khách Trung Quốc rất thích mua sắm, dễ tính trong việc lựa chọn sản phẩm và sẵn sàng chi mạnh tiền cho các mặt hàng họ muốn có.
 |
| Cửa khẩu Móng Cái (Quảng Ninh) đìu hiu sau khi tỉnh Quảng Ninh thực hiện chiến dịch diệt tour 0 đồng. Ảnh: Thanh Nghĩa |
Ông Thanh thông tin thêm, thời gian qua, các cơ quan chức năng tỉnh Quảng Ninh đã tiến hành xử phạt 15 cửa hàng mua sắm, trong đó có 8 cửa hàng do Sở Du lịch Quảng Ninh cấp giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn đón khách quốc tế. Vẫn biết khi có khách du lịch, điểm đến sẽ được kích thích sản xuất, tạo động lực phát triển kinh tế cho địa phương. Tuy nhiên, tour 0 đồng ẩn chứa đằng sau những vi phạm quy định của Nhà nước. Đã có cửa hàng sử dụng ngoại tệ, bán hàng hóa không đảm bảo theo quy chuẩn của ngành công thương, đưa người Trung Quốc vào lao động trá hình… Ngoài ra, có nhiều dư luận không tốt như các cơ sở này chỉ cho khách du lịch Trung Quốc vào mua sắm, còn khách du lịch khác không được vào. “Đó là những hiện tượng mà chúng tôi thấy cần phải dẹp bỏ những điểm mua sắm không đạt yêu cầu” - ông Thanh cho hay.
Vị Phó Giám đốc Sở Du lịch Quảng Ninh lý giải: “Chúng tôi thấy rằng, việc quyết liệt chấn chỉnh hoạt động tour 0 đồng là bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho khách du lịch và uy tín của tỉnh Quảng Ninh nói riêng và Việt Nam nói chung. Đồng thời, đưa ra cảnh báo với các DN lữ hành cạnh tranh không lành mạnh, hạ giá không phù hợp với chuẩn mực của kinh tế thị trường”.
Tuy nhiên, nhiều người cho rằng, điều khó hiểu là Sở Du lịch Quảng Ninh cấp giấy chứng nhận tiêu chuẩn cho một số cửa hàng được coi là bán hàng có tiêu chuẩn, nhưng thực tế thì các sản phẩm bán tại các cửa hàng này cũng chỉ là các sản phẩm hàng thủ công mỹ nghệ và hàng nông sản sản xuất trong nước là chính. Các sản phẩm được coi là các mặt hàng chính để bán cho khách Trung Quốc lại được bày bán ở các cửa hàng khác… Câu hỏi đặt ra là, nếu những loại hàng kém chất lượng được bày bán tràn lan như vậy thì các cơ quan quản lý của tỉnh Quảng Ninh ở đâu, vai trò, trách nhiệm của họ là gì? Và ngành du lịch tỉnh Quảng Ninh phải làm gì để bảo vệ quyền lợi cho khách du lịch khi mua sắm?
Ngoài xử lý mạnh tay tour 0 đồng, Quảng Ninh còn cấm thuyền kayak ở vịnh Hạ Long, nâng phí 5 tuyến tham quan trên vịnh Hạ Long, Bái Tử Long. Phí tham quan theo tuyến và lưu trú nghỉ đêm trên vịnh cao gấp đôi so với trước… khiến nhiều công ty lữ hành gặp khó khăn. Bên cạnh đó, không ít du khách tới vịnh Hạ Long tỏ ra không hài lòng, thậm chí có trường hợp bỏ tham quan vì buộc phải mua trọn tuyến khi chỉ muốn đi một số điểm.
Vậy, có hay không việc Quảng Ninh “đánh chuột vỡ bình”? Câu trả lời sẽ được giải đáp trong bài 2: “Ai được lợi khi Quảng Ninh diệt tour 0 đồng?”
