Vừa qua, nhiều dãy nhà đình đám mọc lên ở Bình Chánh, biệt thự không phép của nguyên tướng công an ở Quảng Nam, rồi tòa nhà 8B Lê Trực xây vượt nhiều tầng ở ngay thủ đô… sau khi bị dư luận phản ứng, đã được xử lý tháo dỡ. Thế nhưng, ông Nguyễn Văn Bỉ (sinh năm 1968) chỉ dựng cái chòi trông coi vịt lại bị Công an huyện Bình Chánh ký quyết định khởi tố vụ án hình sự về tội “Vi phạm quy định về quản lý nhà ở” theo điều 270 Bộ luật Hình sự!
Xây chòi là… nguy hiểm cho xã hội!
Ông Nguyễn Văn Bỉ (làm nghề mai táng) cùng mẹ (là mẹ liệt sĩ) sống trong căn nhà tình nghĩa do chính quyền tặng nhiều năm nay. Gia đình ông sở hữu khu đất nông nghiệp có diện tích hơn 3.600m2 tại thửa 355, tờ bản đồ 13, khu phố 3, thị trấn Tân Túc, huyện Bình Chánh. Bây giờ khu đất ấy là “đất vàng”, một bên là khu hành chính, một bên kia là dân cư. Đất không nằm trong quy hoạch, nhưng nhiều lần ông Bỉ lên chính quyền làm thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất lên đất thổ cư nhưng không được xã chấp nhận. Trong khi đó, cái chòi cũ đã mục, sập đổ. Tháng 7-2015, ông Bỉ mua tre, lá về định dựng cái chòi rộng hơn để làm nơi chứa vật tư trồng cây và nuôi gia cầm, gà vịt, ngan, ngỗng, nhưng khi vừa lợp lá thì cán bộ đô thị huyện đến lập biên bản, xử phạt ông 6,25 triệu đồng và buộc tháo dỡ. Ông đã thực hiện quyết định và tháo dỡ. Khoảng 3 tháng sau, ông nghĩ bụng rằng chòi cũ đã sập thì dựng lại như chòi cũ. Không ngờ, ông vừa mua cây, tầm vông, lá về dựng trên nền cũ với diện tích 35m², thì ngay hôm sau cán bộ quản lý đô thị gọi điện thoại yêu cầu tháo ngay. Sợ bị phạt đến hơn 6 triệu đồng như trước nên ông tháo xuống. Thế nhưng, vài ngày sau công an mời ông lên làm việc, thì đến ngày 19-1-2016 ông Nguyễn Văn Quý, Trưởng Công an huyện Bình Chánh ký quyết định đề nghị truy tố ông Bỉ về tội “Vi phạm các quy định về quản lý nhà ở” theo Điều 270 Bộ luật Hình sự. Ngày 26-1-2016, Phó Viện trưởng VKSND huyện Bình Chánh Lê Thanh Tòng phê chuẩn quyết định khởi tố bị can (ông Quý và ông Tòng cũng là người ký hồ sơ khởi tố vụ ông Tấn, chủ tiệm phở - người thuê đất của ông Bỉ - về tội kinh doanh trái phép cùng thời điểm).
 |
| Ông Nguyễn Văn Bỉ trên nền đất xây chòi nuôi vịt |
Tại Kết luận Điều tra của Công an huyện Bình Chánh cũng ghi nhận, ông Bỉ dựng chòi chứa vật tư nuôi trồng, với “kết cấu là cột cây, vách lá, mái lá”. Việc xây dựng chòi lần 2 cũng cột cây, vách lá, mái lá nhưng diện tích nhỏ hơn, chỉ 35m², thế nhưng, trong kết luận điều tra lại nhận định: “Hành vi của bị can là nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm đến tình hình quản lý trật tự quản lý đô thị, phá vỡ quy hoạch tổng thể chung tại địa phương, gây ảnh hưởng xấu đến tình hình trật tự trị an tại địa phương, do đó cần phải đưa ra xét xử trước pháp luật để răn đe giáo dục chung”!
Đã vậy, nhìn lại hồ sơ vụ án, không ai không đặt vấn đề tại sao Trưởng Công an huyện Nguyễn Văn Quý “hăng hái” trong việc truy tố đến vậy. Chính ông là người chủ động gửi Công văn số 227/CV-CSĐT đề nghị UBND huyện tạm đình chỉ quyết định thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính để chuyển hồ sơ sang xử lý hình sự đối với ông Bỉ (?!)
Xử lý hình sự người xây chòi, có đúng luật?
Không nhắc lại những lời ca thán của người dân địa phương rằng người nghèo sống trong nhà tình nghĩa, chỉ xây cái chòi lại bị xử lý hình sự thì có đáng không, chúng tôi chỉ tập trung phân tích vấn đề dưới góc độ pháp luật. Điều 270 Bộ luật Hình sự về tội “Vi phạm các quy định về quản lý nhà ở” quy định “Người nào chiếm dụng chỗ ở, xây dựng nhà trái phép, đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này… mà tái phạm thì bị xử phạt…”. Theo Luật sư Trần Hải Đức, việc khởi tố tội này đối với ông Bỉ là không có căn cứ vững chắc. Bởi vì, khách thể phải là “nhà ở”, mà khái niệm này theo Luật Nhà ở “là công trình xây dựng với mục đích để ở và phục vụ các nhu cầu sinh hoạt của hộ gia đình, cá nhân”. Đằng này ông Bỉ dựng chòi để “làm nơi chứa vật tư trồng cây” (điều này đã được ghi nhận trong Kết luận Điều tra của Công an huyện Bình Chánh). Nếu không phải là nhà ở, tức không đúng khách thể của tội phạm quy định tại điều 270 Bộ luật Hình sự.
Luật sư Nguyễn Kiều Hưng phân tích thêm, đặt vấn đề nếu có là nhà ở thì cũng còn phải xem xét nhà đó có thuộc đối tượng buộc phải xin phép xây dựng hay không. Nếu không thuộc đối tượng phải xin phép xây dựng thì việc xây dựng không phép tái phạm không bị xem là phạm tội theo quy định tại Điều 270 Bộ luật Hình sự. Tức nếu khu đất của ông Bỉ dựng chòi lá thuộc khu vực nông thôn chưa có quy hoạch phát triển đô thị và quy hoạch chi tiết xây dựng được duyệt, thì căn cứ điểm k khoản 2 Điều 89 Luật Xây dựng, sẽ được miễn giấy phép xây dựng. Theo đó, cần làm rõ khu đất mà ông Bỉ dựng chòi có thuộc trường hợp này hay không? Nếu có, thì việc xử phạt vi phạm hành chính là trái luật, và các cơ quan, tổ chức cá nhân liên quan đến quyết định xử phạt vi phạm hành chính này phải chịu trách nhiệm về hành vi trái pháp luật của mình.
Ngoài ra, đi sâu vào quy trình xử lý vi phạm của huyện Bình Chánh cũng có vấn đề. Quyết định xử phạt vi phạm hành chính số 470 ngày 24-7-2015, áp dụng điểm b, khoản 6 điều 15 Nghị định 121/2013/NĐ-CP, theo luật sư Nguyễn Kiều Hưng, vì hành vi này chỉ bị phạt với công trình xây dựng nhà ở riêng lẻ ở đô thị, trong khi đó công trình được xây lần 1 này không phải là nhà ở lại được dùng làm “tiền sự” để làm căn cứ xử lý hình sự ông Bỉ là sai. Tiền sự bị vô hiệu thì quyết định khởi tố cũng không có giá trị…
Việc Trưởng Công an huyện Bình Chánh khởi tố vụ án hình sự đối với ông Nguyễn Văn Bỉ đã diễn ra nhiều tháng qua, nhưng ông Bỉ nói: “Tôi không ngờ mình bị xử hình sự, là người dân thấp cổ bé họng, tôi biết kêu ai bây giờ! Nay đọc thông tin, hay tin người thuê đất của tôi là ông Nguyễn Văn Tấn, chủ tiệm phở đã được Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo dừng hình sự hóa vụ án, tôi mới mạnh dạn mang đơn tìm nhà báo kêu cứu”.
