Khai phá sử dụng đất hoang, sau 22 năm bỗng nhiên bị kiện đòi
Năm 1996, bà Lê Thị Hường (SN 1971) cùng chồng là ông Lê Thanh Hùng (cư trú tại địa phương từ năm 1978 cho đến nay) thấy một phần đất bờ lô (diện tích 1.713,8m2) thuộc thửa đất số 724, tờ bản đồ số 21, xã Minh Thắng, huyện Chơn Thành, tỉnh Sông Bé cũ (nay huyện Chơn Thành thuộc tỉnh Bình Phước) bỏ hoang nên đã khai phá, sử dụng đến nay.
Sau khi khai phá, vợ chồng bà Hường trồng cao su xen canh bắp và lúa. Đến năm 2019 thanh lý cây cao su và hiện nay đang trồng cây tràm. Trong quá trình quản lý, sử dụng đất ổn định, liên tục hơn 20 năm, vợ chồng bà Hường không tranh chấp phần đất do mình khai phá với các chủ đất kế cận.
Diện tích đất vợ chồng bà Lê Thị Hường khai phá từ năm 1996, bỗng nhiên 22 năm sau bị kiện đòi. Ảnh: Viện KSND huyện Chơn Thành cùng ban ngành đo đạc hiện trường
Đến năm 2014, sau khi TAND hai cấp tại tỉnh Bình Phước tuyên vụ án tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất (QSDĐ) giữa nguyên đơn là vợ chồng ông Lê Quang Lân (SN 1956) cùng vợ là bà Nguyễn Thị Ngọc Hương (SN 1958, cả 2 cùng ngụ TP Thuận An, tỉnh Bình Dương) thắng kiện vợ chồng ông Lê Hữu Thuận là bố mẹ của bà Hường. Bản án phúc thẩm số 35/2014 ngày 13/5/2014 của TAND tỉnh Bình Phước tuyên vợ chồng ông Thuận phải trả cho vợ chồng ông Lân diện tích 14.048,2m2 đất trồng cây lâu năm. Đến ngày 11/9/2018, ông Lân được Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) tỉnh Bình Phước cấp giấy chứng nhận QSDĐ mới có số CS-00660 với diện tích 13.879,2m2 và 169m2 đất thuộc hành lang lộ giới, có cạnh giáp thửa đất 724, không còn giáp đường lô như giấy chứng nhận QSDĐ số 370 được UBND huyện Bình Long (cũ) cấp vào ngày 11/6/1996 là 14.875m2. Khi được cấp giấy chứng nhận QSDĐ số CS-00660 với diện tích nêu trên, vợ chồng ông Lân không thắc mắc hay khiếu nại gì về trình tự thủ tục cấp giấy chứng nhận QSDĐ này.
Tuy nhiên, vào tháng 8/2018, vợ chồng ông Trần Quang Lân tiếp tục xin cấp giấy chứng nhận QSDĐ trên diện tích 1.713,8m2 là đất bờ lô mà vợ chồng bà Hường khai phá sử dụng từ năm 1996. Đơn khởi kiện của ông Lân cho rằng vợ chồng ông là người “khai phá, sử dụng, trồng cao su ổn định, không tranh chấp từ năm 1996 đến nay”. Để thực hiện việc cấp chủ quyền diện tích 1.713,8m2 đất bờ lô trên, lúc đầu vợ chồng ông Lân thực hiện thủ tục tách thửa nhưng sau đó lại thực hiện thủ tục xin cấp mới. Tuy nhiên, sau khi hồ sơ được UBND xã Minh Thắng và Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Chơn Thành kiểm tra, xác nhận chuyển sang Phòng TN&MT để kiểm tra. Do hồ sơ có dấu hiệu bất hợp pháp và không đủ điều kiện cấp giấy chứng QSDĐ nên bị trả về. Ngày 29/11/2018, vợ chồng ông Lân khởi kiện bà Hường ra TAND huyện Chơn Thành với yêu cầu tòa công nhận 1.713,8m2 đất bờ lô là của ông Lân.
Hủy bản án sơ thẩm vì quá nhiều vi phạm nghiêm trọng tố tụng
Tháng 1/2020, TAND huyện Chơn Thành xử sơ thẩm và tuyên bản án số 02/2020/DS-ST ngày 14/1/2020 chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn Trần Quang Lân. Sau đó, bà Lê Thị Hường kháng cáo. Ngày 17/6/2020, TAND tỉnh Bình Phước xét xử phúc thẩm, tuyên hủy bản án sơ thẩm của TAND huyện Chơn Thành vì có quá nhiều vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng trong xác minh, thu thập chứng cứ không đầy đủ làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của bị đơn là bà Lê Thị Hường.
Tại bản án phúc thẩm số 102/2020/DS-PT ngày 17/6/2020 của TAND tỉnh Bình Phước có gần 20 nhân chứng là người dân địa phương, là những người có đất liền kề với bờ lô do vợ chồng bà Hường khai phá phá từ năm 1996, là những người trồng cao su, cạo mủ, mua mủ cao su của bà Hường - Đều khẳng định họ không biết vợ chồng ông Trần Quang Lân. Những người làm chứng chỉ biết từ những năm 1994 - 1996, người khai phá đất bờ lô có diện tích 1.713,8m2 là vợ chồng bà Lê Thị Hường.
Cán bộ ấp 1, xã Minh Thắng, huyện Chơn Thành, tỉnh Bình Phước xác nhận việc ký vào giấy xác nhận nguồn gốc đất của ông Lân là do cán bộ địa chính xã yêu cầu, họ không biết ký cái gì
Chưa kể, khi phiên tòa phúc thẩm vào tháng 6/2020 chưa mở, thì vào ngày 16/4/2020 UBND xã Minh Thắng, huyện Chơn Thành có giấy xác nhận do ông Lê Văn Dũng - Chủ tịch UBND xã ký có nội dung: Phần đất ông Lân tranh chấp với bà Hường là do bị đơn Lê Thị Hường khai phá, sử dụng”. Đồng thời tại băng ghi âm ngày 1/3/2020 và ngày 6/3/2020, thể hiện ông Lê Văn Dũng - Chủ tịch UBND xã Minh Thắng đến nhà bà Hường và bố của bà Hường là ông Lê Hữu Thuận để nói rằng UBND xã đã sai khi xác nhận vào hồ sơ xin cấp giấy chứng nhận QSDĐ cho ông Trần Quang Lân (nguyên đơn). Ông Dũng thừa nhận đã tin vào báo cáo của cấp dưới là ông Nguyễn Minh Đạt – Cán bộ địa chính xã, từ đó xác nhận nguồn gốc đất và quá trình sử dụng cho ông Lân. Ông Dũng thừa nhận từ trước tới nay ông Dũng không biết mặt mũi vợ chồng ông Trần Quang Lân ra sao, và vợ chồng ông Lân không khai phá, sử dụng thửa đất tranh chấp…
Còn ông Đặng Quang Trung - Trưởng ấp 1, xã Minh Thắng, xác nhận: Hoàn toàn không có việc họp lấy ý kiến của khu dân cư ấp về việc xác nhận nguồn gốc đất ông Lân. Việc ông Trung ký xác nhận là do cán bộ địa chính Nguyễn Minh Đạt đem đến nhà nhờ ký, và ông Đạt nói không sao, có gì ông Đạt chịu trách nhiệm.
Ông Hoàng Văn Luyến (người làm chứng, ngụ cùng ấp với bà Hường) cũng khẳng định, ông hoàn toàn không được họp để lấy ý kiến về nguồn gốc đất của ông Trần Quang Lân. Việc ông Luyến ký xác nhận là do cán bộ địa chính Nguyễn Minh Đạt nhờ lên UBND xã ký giấy tờ. “Tôi chỉ nghĩ đơn giản là ký thanh toán tiền điện, nước họp hành nên ký và không đọc”, ông Luyến xác nhận.
Viện KSND đề nghị bác đơn kiện, luật sư yêu cầu khởi tố thân chủ
Mới đây, tại phiên tòa sơ thẩm lần thứ 2, luật sư Nguyễn Duy Bình - Trưởng Văn phòng Luật sư Duy Trinh (Đoàn Luật sư TP Hồ Chí Minh, bảo vệ bị đơn Lê Thị Hường), khẳng định đơn khởi kiện ngày 29/11/2018 và các lời khai về sau của nguyên đơn Trần Quang Lân trình bày năm 1996 vợ chồng ông Lân khai phá thửa đất diện tích 1.713,8m2 tại ấp 1, xã Minh Thắng, huyện Chơn Thành, tỉnh Bình Phước và trồng cây cao su, sử dụng ổn định cho đến nay là hoàn toàn sai sự thật. Vì tại bản án sơ thẩm lần 1, ông Lân khai nguồn gốc phần đất tranh chấp trước đây là “Do dự án 327 Công ty cao su Sông Bé giao cho ông Lân” và được cấp sổ theo giấy chứng nhận QSDĐ số H408133 có diện tích 14.875m2 và trồng cây cao su”.
Trong khi đó, tòa sơ thẩm lần 1 khi giải quyết tranh chấp đã xác minh, thẩm định, đo đạc, định giá phần đất, vườn cao su theo giấy chứng nhận đã cấp cho ông Lân năm 1996, và xác định diện tích chỉ có 14.048,2m2. Phía ông Trần Quang Lân cũng đã đồng ý diện tích này, ngay cả tại thủ tục thi hành án cưỡng chế giao đất từ ông Thuận sang, ông Lân cũng hoàn toàn đồng ý với diện tích, vị trí, ranh giới được giao.
Ngoài ra, những người có đất gần đất bà Hường đều xác nhận không biết ông Trần Quang Lân là ai, và vợ chồng bà Hường mới chính là những người khai phá, trồng cao su trên diện tích đất bờ lô 1.713,8m2 khai phá từ năm 1996. Phần đất có diện tích này chưa được cấp giấy chứng nhận QSDĐ, và cũng không nằm trong giấy chứng nhận QSDĐ đã được cấp cho vợ chồng ông Lân.
Tại phiên tòa sơ thẩm lần 2 mới đây, đại diện Viện KSND huyện Chơn Thành, nhận định: Nguyên đơn Trần Quang Lân khởi kiện, nhưng hoàn toàn không có tài liệu nào chứng minh là đất của mình, do đó đề nghị HĐXX tuyên bác yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn.
Còn luật sư Nguyễn Duy Bình, khẳng định trong phần tranh luận, tôi và thân chủ là bà Lê Thị Hường đã đưa ra đầy đủ các cơ sở chứng minh QSDĐ thuộc về bà Hường. Vì vậy, nếu HĐXX quyết định QSDĐ thuộc về nguyên đơn ông Trần Quang Lân, thì tôi đề nghị HĐXX khởi tố thân chủ của tôi về tội hủy hoại tài sản, hoặc chuyển ngay hồ sơ cho Cơ quan điều tra để khởi tố, điều tra nhằm bảo vệ sự tôn nghiêm của pháp luật. Vì trước đó trong đơn khởi kiện, nguyên đơn khẳng định bà Hường đã phá 45 cây cao su của nguyên đơn trên đất tranh chấp”.
