Bất ổn Bãi rác Đa Phước - Bài 4: Chỉ chôn lấp, Công ty VWS 'lãi' cả 100 tỷ/năm

Chọn VWS, TP lãng phí nhiều triệu USD

Từ khi còn nằm trên giấy, giá xử lý rác tại bãi rác Đa Phước đã là chủ đề gây nhiều tranh cãi.

Cụ thể, theo văn bản của UBND TP Hồ Chí Minh gửi Thủ tướng vào năm 2005, hồ sơ dự án Đa Phước trình đơn giá 16,4 USD/tấn (gần 260.000 đồng/tấn theo tỷ giá USD thời điểm đó). Đơn giá này được tính toán bằng cách lấy tổng mức đầu tư 426.513.385 USD chia cho 24 triệu tấn rác ra con số 17,77 USD.

Tổng chi phí này trừ đi chi phí thu được từ việc tái chế và bán phế liệu 19.380.000 USD, đồng thời trừ đi 13.533.385 USD là tiền mà 9 triệu USD TP ứng trước giúp tiết kiệm cho nhà đầu tư.

Ngân sách TP Hồ Chí Minh chi trả cho Công ty VWS về việc xử lý rác (từ năm 2007 – 2016) – Nguồn: ZING

Do đó tổng chi phí còn lại là 393.600.000 USD cho 24 triệu tấn rác xử lý trong 22 năm nên đơn giá 1 tấn là 16,4 USD. Mức giá này sẽ tăng mỗi năm theo chỉ số giá tiêu dùng CPI, nhưng không quá 3%. Tính đến thời điểm năm 2016, TP phải trả hơn 21 USD cho mỗi tấn rác.

“Theo UBND TP Hồ Chí Minh, đây là cách tính có thể chấp nhận được”, văn bản này nêu rõ.

Tuy nhiên, trong kết luận thanh tra toàn diện Ban quản lý các khu liên hợp xử lý chất thải (MBS) thuộc Sở Tài nguyên và môi trường đầu năm 2016, Thanh tra TP Hồ Chí Minh cho rằng: “Cùng công nghệ chôn lấp nhưng giá xử lý chất thải rắn sinh hoạt của Công ty VWS ở Đa Phước cao hơn Công ty TNHH MTV Môi trường Đô thị là 67.384 đồng/tấn (khoảng 3 USD)”.

Tại thời điểm thanh tra, giá xử lý rác ở Đa Phước là 20,166 USD/tấn, trong khi đó, giá của Công ty Môi trường Đô thị là 360.000 đồng (chưa đến 17 USD). Nếu nhân với tổng khối lượng tiếp nhận ở bãi rác Đa Phước đến 31/12/2015 là 9,12 triệu tấn thì số tiền ngân sách phải trả cho VWS cao hơn nếu hợp đồng tại công ty Môi trường Đô thị khoảng 27 triệu USD. 

Cũng theo Thanh tra TP Hồ Chí Minh, với đơn giá này, chỉ tính riêng việc chuyển 2.000 tấn rác mỗi ngày từ khu xử lý rác Phước Hiệp (đã được UBND TP quyết định đóng cửa) về Đa Phước từ đầu năm 2015, mỗi năm ngân sách TP phải chi thêm khoảng 48 tỷ đồng.

Theo nhiều chuyên gia về môi trường nhận định, cùng hoạt động xử lý chất thải rắn sinh hoạt nhưng Đa Phước có cơ sở xây dựng giá và điều chỉnh tăng giá không giống với những đơn vị khác. Cơ sở xác định giá xử lý chất thải rắn sinh hoạt khi ký hợp đồng với VWS căn cứ vào "tổng chi phí đầu tư thực tế" của công ty này nhưng cho đến nay "không thể biết được chi phí đầu tư của VWS" thực chất là bao nhiêu.

Tính đến năm 2016, TP Hồ Chí Minh thanh toán cho VWS cao hơn khoảng 3 USD/tấn so với doanh nghiệp khác, điều này đồng nghĩa là TP phải trả nhiều hơn cho VWS khoảng 3 triệu USD/năm.

Chính việc dồn rác cho bãi rác Đa Phước với giá thành phải trả cao ngất ngưởng TP đã gây lãng phí ngân sách cả nghìn tỷ đồng. 

Chôn rác, “hốt tiền”!

Là chủ đầu tư bãi rác Đa Phước, Công ty VWS đối diện với nhiều tai tiếng liên quan đến việc ô nhiễm môi trường tại Khu Nam TP Hồ Chí Minh.

Tuy nhiên, trái ngược với những tai tiếng về khâu vận hành, bãi rác Đa Phước vẫn mang về cho VWS hàng trăm tỷ đồng lợi nhuận mỗi năm. Trong ba năm từ 2014 – 2016, doanh thu của VWS tăng từ 491 lên 822 tỷ đồng với lợi nhuận tăng hơn gấp đôi lên 281 tỷ đồng.