Giá nhà “phi mã”
Theo các báo cáo nghiên cứu thị trường, trong vòng hơn một thập kỷ qua, giá nhà tại các đô thị lớn đã tăng nhanh hơn rất nhiều so với tốc độ tăng thu nhập của người lao động trẻ. Nếu như giai đoạn 2010 – 2015, một người trẻ có thu nhập trung bình có thể tích lũy trong khoảng 10 – 15 năm để mua một căn hộ, thì hiện nay con số này đã tăng lên 25 – 30 năm.
Tại Hà Nội, giá căn hộ chung cư sơ cấp phổ biến ở mức 45 – 70 triệu đồng/m², thậm chí nhiều dự án mới vượt ngưỡng 80 – 100 triệu đồng/m². Với mức giá này, một căn hộ 60–70m² có giá từ 3 – 6 tỷ đồng, con số vượt xa khả năng tích lũy của phần lớn người trẻ, kể cả những người có trình độ đại học, thu nhập ổn định. Trong khi đó, thu nhập bình quân của lao động trẻ tăng chậm, chịu áp lực lớn từ chi phí sinh hoạt đô thị như thuê nhà, đi lại, y tế, giáo dục, nuôi con. Sau khi trang trải các chi phí thiết yếu, phần còn lại để tích lũy cho mục tiêu mua nhà là không đáng kể.
Một trong những nguyên nhân cốt lõi khiến người trẻ khó mua nhà là sự lệch pha nghiêm trọng trong cơ cấu nguồn cung. Thị trường BĐS nhiều năm qua phát triển mạnh ở phân khúc trung – cao cấp, trong khi nhà ở thương mại giá phù hợp và nhà ở xã hội lại thiếu hụt nghiêm trọng. Phân khúc nhà ở có giá dưới 25 triệu đồng/m² gần như “biến mất” khỏi thị trường Hà Nội. Ngay cả phân khúc 25 – 30 triệu đồng/m² cũng rất khan hiếm, chủ yếu tập trung ở khu vực xa trung tâm, hạ tầng chưa đồng bộ.
.jpg)
Giá nhà tăng phi mã tại các đô thị.
“Nguyên nhân khiến giá BĐS tăng cao chủ yếu là vướng mắc pháp lý và tâm lý sợ trách nhiệm khiến nguồn cung khan hiếm, chi phí đầu vào tăng mạnh và mất cân đối cung - cầu nghiêm trọng. Ngoài ra, tình trạng thổi giá, làm giá, tăng giá ảo và đầu cơ vẫn diễn ra phổ biến. Cùng với đó là chính sách thuế BĐS chưa đầy đủ, trong khi thuế chuyển nhượng và cho thuê còn thấp, chính những yếu tố này là lực đẩy khiến giá nhà chỉ có tăng mà không giảm” – chuyên gia tài chính, ngân hàng TS Cấn Văn Lực phân tích.
Trong khi đó, nhu cầu nhà ở của người trẻ chủ yếu tập trung ở phân khúc căn hộ vừa và nhỏ, giá hợp lý, phù hợp với khả năng chi trả và điều kiện vay vốn dài hạn. Tuy nhiên, các dự án đáp ứng đúng nhu cầu này lại rất ít, khiến người trẻ buộc phải thuê nhà kéo dài hoặc chấp nhận mua nhà ở vị trí xa, chất lượng sống hạn chế. Vay ngân hàng là lựa chọn gần như bắt buộc đối với người trẻ khi mua nhà. Tuy nhiên, việc tiếp cận tín dụng hiện nay cũng không hề dễ dàng. Dù mặt bằng lãi suất đã có xu hướng giảm so với giai đoạn cao điểm, song vẫn ở mức khá cao so với khả năng chịu đựng tài chính của người trẻ.
Không ít người trẻ phải vay tới 60 – 70% giá trị căn nhà, với thời hạn vay 20 – 25 năm. Trong bối cảnh thu nhập chưa thực sự ổn định, rủi ro mất việc, biến động kinh tế, việc gánh khoản nợ dài hạn trở thành áp lực tâm lý rất lớn, ảnh hưởng đến chất lượng sống và các quyết định quan trọng khác như kết hôn, sinh con. Bên cạnh đó, điều kiện vay vốn ngày càng chặt chẽ, yêu cầu chứng minh thu nhập, lịch sử tín dụng, tài sản đảm bảo… cũng khiến nhiều người trẻ, đặc biệt là lao động tự do, khởi nghiệp, khó tiếp cận các gói vay mua nhà.
Thực tế cho thấy, nhiều người trẻ hiện nay rơi vào tình trạng “mắc kẹt” giữa hai lựa chọn: tiếp tục thuê nhà với chi phí ngày càng cao, hoặc mua nhà nhưng phải chấp nhận gánh nặng tài chính kéo dài hàng chục năm. Giá thuê nhà tại các đô thị lớn cũng không ngừng tăng, nhất là tại các khu vực có hạ tầng tốt, gần trung tâm, khu công nghiệp, văn phòng. Tiền thuê nhà chiếm tỷ trọng lớn trong thu nhập, làm giảm khả năng tích lũy để mua nhà trong tương lai. Trong khi đó, việc mua nhà quá sớm, vượt khả năng tài chính cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, không ít người trẻ phải “thắt lưng buộc bụng”, cắt giảm chi tiêu tối đa, ảnh hưởng đến đời sống tinh thần và cơ hội phát triển bản thân.
Cần chính sách nhà ở thực sự hướng tới người trẻ
Thời gian gần đây, Chính phủ đã nhiều lần nhấn mạnh yêu cầu phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho người thu nhập thấp, người trẻ, công nhân khu công nghiệp. Một số địa phương đã chủ động bố trí quỹ đất, kêu gọi DN tham gia các dự án nhà ở giá hợp lý. Tuy nhiên, để các chính sách này thực sự đi vào cuộc sống, cần sự vào cuộc đồng bộ của nhiều bộ, ngành và chính quyền địa phương, từ hoàn thiện thể chế, tháo gỡ vướng mắc pháp lý, đến kiểm soát chi phí đầu vào và đảm bảo lợi ích hài hòa giữa Nhà nước – DN – người dân.
“Nếu không có các chính sách đủ mạnh để phát triển nhà ở vừa túi tiền, người trẻ sẽ ngày càng bị “đẩy ra ngoài” thị trường nhà ở chính thức, điều này không chỉ ảnh hưởng đến ổn định xã hội, mà còn tác động tiêu cực đến lực lượng lao động và sức cạnh tranh của đô thị. Nhà nước cần phát huy hơn nữa vai trò trong việc điều tiết thị trường, thông qua quy hoạch quỹ đất cho nhà ở xã hội, nhà ở thương mại giá phù hợp; cải cách thủ tục đầu tư để giảm chi phí cho DN; đồng thời có chính sách tín dụng ưu đãi, ổn định, dài hạn cho người trẻ mua nhà lần đầu” – Phó Chủ tịch Hiệp hội BĐS Việt Nam TS Nguyễn Văn Đính cho hay.
.jpg)
Người trẻ ngày càng khó khăn trong tiếp cận nhà ở tại các đô thị lớn.
Các chuyên gia cùng chung quan điểm về việc giải bài toán nhà ở cho người trẻ không chỉ giúp họ “an cư”, mà còn là nền tảng để “lạc nghiệp”, đóng góp lâu dài cho sự phát triển kinh tế – xã hội. Một đô thị phát triển bền vững là đô thị mà người trẻ có cơ hội sinh sống, làm việc, lập gia đình và gắn bó lâu dài. Trong bối cảnh Việt Nam đang hướng tới mục tiêu phát triển bao trùm, lấy con người làm trung tâm, việc tháo gỡ khó khăn về nhà ở cho người trẻ cần được coi là nhiệm vụ cấp thiết, lâu dài, đòi hỏi tầm nhìn chiến lược và những giải pháp thực chất, hiệu quả.
“Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện thể chế về đất đai, xây dựng và BĐS, sớm ban hành các nghị định hướng dẫn, tăng cường khâu tổ chức thực hiện và kịp thời can thiệp khi thị trường có dấu hiệu bất ổn. Đồng thời, cần có các giải pháp cụ thể, khả thi nhằm ổn định và từng bước kéo giảm mặt bằng giá nhà ở, đa dạng hóa nguồn vốn cho thị trường, phát triển tài chính BĐS, kiên quyết chống lãng phí trong quản lý đất đai và tài sản công, đẩy mạnh chuyển đổi số và chuyển đổi xanh” - chuyên gia tài chính, ngân hàng TS Cấn Văn Lực nêu quan điểm.
