Văn phòng Chính phủ vừa ban hành văn bản 140/TB-VPCP thông kết luận của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại cuộc họp Thường trực Chính phủ về việc xuất khẩu gạo trong bối cảnh dịch bệnh và hạn hán, xâm nhập mặn.
Thủ tướng nêu rõ: bảo đảm an ninh lương thực là vấn đề chiến lược, trọng đại liên quan đến đời sống nhân dân, an ninh, quốc phòng.
Hiện nay, tình hình dịch bệnh Covid-19 và thời tiết, biến đổi khí hậu đang diễn ra hết sức phức tạp, khó lường; dự báo ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất nông nghiệp và nguồn cung lúa gạo trong nước; một số quốc gia và vùng lãnh thổ đã phong tỏa và tăng cường dự trữ lương thực.
Do đó, việc xuất khẩu gạo trong bối cảnh hiện nay cần phải xem xét kỹ lưỡng, thận trọng, trước hết phải bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, đồng thời giảm thiểu việc gián đoạn chuỗi sản xuất lúa gạo, bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng cho người nông dân và các tổ chức kinh doanh có liên quan.
Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các cơ quan liên quan đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp trên các vùng miền, đặc biệt ở những nơi có tiềm năng, lợi thế, bảo đảm đủ nhu cầu lương thực trong nước và một phần phù hợp cho xuất khẩu.
Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp đầu cơ găm hàng, gây khan hiếm giả tạo nhằm thao túng giá đối với mặt hàng gạo.
Đồng thời, Bộ Công Thương lấy ý kiến các bộ khác về việc xuất khẩu gạo trong bối cảnh hiện nay. Thủ tướng yêu cầu các bộ và cơ quan này có ý kiến chính thức bằng văn bản gửi Bộ Công Thương trước ngày 5/4.
Trên cơ sở đó, Bộ trưởng Công Thương hoàn thiện phương án đề xuất, ký văn bản báo cáo Thủ tướng trước ngày 6/4, bảo đảm nguyên tắc đáp ứng đầy đủ nhu cầu tiêu dùng gạo trong nước trong mọi tình huống, tuyệt đối không để xảy ra thiếu gạo, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu và tình hình dịch bệnh Covid-19.
Bộ Tài chính khẩn trương mua đủ số lượng lương thực dự trữ theo chỉ tiêu, kế hoạch dự trữ quốc gia năm 2020 đã được Thủ tướng phê duyệt để đáp ứng kịp thời các yêu cầu đột xuất, cấp bách, nghiên cứu việc mua tăng thêm mức dự trữ nếu cần thiết.
Trước đó, sau khi làm việc với các địa phương, hiệp hội và doanh nghiệp xuất khẩu gạo, Bộ Công Thương cho rằng có thể tiếp tục xuất khẩu gạo nhưng phải kiểm soát chặt số lượng xuất khẩu theo từng tháng.
Nhằm đảm bảo nhu cầu an ninh lương thực trong tháng 4 và tháng 5, cần khoảng 300.000 tấn gạo để thực hiện kế hoạch mua vào năm 2020 của Tổng cục Dự trữ Nhà nước. Bên cạnh đó, Bộ Công thương đề nghị giữ lại thêm 400.000 tấn gạo để dự phòng cho mọi tình huống có thể xảy ra.
Như vậy, tổng lượng gạo xuất khẩu giữ lại cho nhu cầu trong nước trong 2 tháng (trước khi có thóc vụ hè thu) là 700.000 tấn. Với số lượng giữ lại này, mỗi người dân sẽ được dự phòng thêm 7,3 kg gạo, mỗi hộ gia đình 4 người sẽ được dự phòng thêm khoảng 30 kg cho tháng 4 và tháng 5.
Do đó, trước mắt, lượng gạo được phép xuất khẩu trong tháng 4 và tháng 5 khoảng 800.000 tấn, giảm 40% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, 400.000 tấn được phép xuất khẩu trong tháng 4. Đến tuần cuối cùng của tháng 4, căn cứ diễn biến dịch bệnh và báo cáo của các bộ ngành, Thủ tướng sẽ xem xét, quyết định phương hướng điều hành xuất khẩu gạo cho tháng 5.
