Theo Trung tâm thông tin Công nghiệp và Thương mại (Bộ Công Thương), tháng 10/2023, cả nước xuất khẩu 635.102 tấn gạo, tương đương 406,76 triệu USD, giá trung bình 640,5 USD/tấn, tăng 4,9% về lượng, tăng 7,7% về kim ngạch và tăng 2,6% về giá so với tháng 9/2023.
Nhưng so với tháng 10/2022 thì giảm 10,9% về lượng nhưng tăng 19,4% kim ngạch và tăng 34% về giá.
Tính chung 10 tháng năm 2023, lượng gạo xuất khẩu của cả nước đạt trên 7,05 triệu tấn, tương đương gần 3,95 tỷ USD, tăng 15,9% về khối lượng, tăng 34% về kim ngạch so với 10 tháng năm 2022, giá trung bình đạt 559,5 USD/tấn, tăng 15,6%.
Dự báo xuất khẩu gạo cả năm sẽ mang về 4,8 tỷ USD, đánh dấu mức kỷ lục của ngành lúa gạo xuất khẩu. Ảnh minh họa
Philippines vẫn đứng đầu về tiêu thụ gạo của Việt Nam, chiếm 37,3% trong tổng lượng và chiếm 35,7% trong tổng kim ngạch gạo xuất khẩu của cả nước, đạt gần 2,63 triệu tấn, tương đương gần 1,41 tỷ USD, giá trung bình 535,2 USD/tấn, giảm 4% về lượng, nhưng tăng 11% về kim ngạch và tăng 15,8% về giá so với 10 tháng năm 2022.
Tiếp sau đó là thị trường Indonesia chiếm trên 14% trong tổng lượng và tổng kim ngạch, đạt gần 1,03 triệu tấn, tương đương 554,63 triệu USD, giá trung bình 539 USD/tấn, tăng mạnh 1.710% về lượng và tăng 1.908% kim ngạch; giá tăng 11% so với 10 tháng năm 2022.
Thị trường Trung Quốc đứng thứ 3 đạt 883.967 tấn, tương đương 510,63 triệu USD, giá 577,7 USD/tấn, tăng 16,7% về lượng, tăng 33,4% kim ngạch và tăng 14,4% về giá so với 10 tháng năm 2022.
Đơn hàng gạo xuất khẩu tháng 11 và 12 vẫn về nhiều, nhưng doanh nghiệp không dám ký kết do lo ngại không đảm bảo được sản lượng thóc thu mua để giao cho khách hàng. Dự kiến, nếu doanh thu xuất khẩu đạt 850 - 900 triệu USD trong 2 tháng còn lại, xuất khẩu gạo cả năm sẽ mang về 4,8 tỷ USD, đánh dấu mức kỷ lục của ngành lúa gạo xuất khẩu.
Trong khi đó, năm 2024 được dự báo vẫn còn rất nhiều dư địa cho xuất khẩu gạo của Việt Nam khi nguồn cung thiếu hụt và các nước tăng cường nhập khẩu để đảm bảo an ninh lương thực trước những biến động khó lường trên thế giới.
Ông Nguyễn Như Tiệp, Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho rằng: ‘Khả năng với bối cảnh thế giới như bây giờ thì năm 2024 nhu cầu của thế giới còn gia tăng và dư địa để mình tiếp tục gia tăng xuất khẩu, dư địa để chúng ta gia tăng nguồn cung vẫn còn. Khả năng lúa gạo năm 2024 theo bức tranh đó”.
Nhu cầu nhập khẩu gạo của các nước trên thế giới được dự báo vẫn tiếp tục tăng, nhất là những thị trường truyền thống tăng cường nhập khẩu để giải quyết tình trạng thiếu hụt.
Dự báo về năm 2024, bà Trần Thanh Bình, Trưởng phòng xuất nhập khẩu, Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương phân tích, thị trường Ấn Độ lệnh cấm xuất khẩu dự báo vẫn còn, nếu sản lượng dồi dào thì nước này mới có thể dừng lệnh cấm. Trong khi đó, sản lượng gạo của Ấn Độ đang giảm so với 2022, chỉ đáp ứng nhu cầu nội địa. Theo đó, doanh nghiệp Việt cần nhận định các nguồn thông tin từ đối tác nhập khẩu để đưa ra “thời điểm vàng” ký hợp đồng.
“Bốn đối tác mà nhập khẩu truyền thống của Việt Nam cũng như của Thái Lan thì cũng đang có kế hoạch, nhu cầu để đáp ứng nguồn thiếu hụt ở trong nước, Indonesia thì vẫn tăng cường nhập khẩu gạo còn Philippines hiện nay đang xem xét để dỡ bỏ giá trần gạo nội địa. Như vậy thì chúng ta cũng thấy các đối tác nhập khẩu hiện nay vẫn còn nhu cầu nhập khẩu. Do vậy với vụ Đông Xuân năm 2024 sắp tới thì các doanh nghiệp cần chủ động, theo dõi sát kế hoạch, nhu cầu của các thị trường, đối tác nhập khẩu lớn” - bà Trần Thanh Bình đánh giá.
Xuất khẩu gạo của Việt Nam trong năm nay dự báo cao nhất từ trước đến nay và là năm thắng lợi của người dân, doanh nghiệp trong lĩnh vực lúa gạo. Tuy nhiên, nhìn nhận từ các chuyên gia nếu xuất khẩu gạo của Việt Nam năm nay đạt 8 triệu tấn thì bước sang năm 2024 lượng tồn kho sẽ rất mỏng. Vì vậy, các doanh nghiệp cần phải thận trọng trong ký hợp đồng, tránh những rủi ro nếu không lường trước được nguồn cung.
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn vụ lúa Đông Xuân 2023 - 2024 vùng Đồng bằng sông Cửu Long sẽ xuống giống gần 1,5 triệu ha với sản lượng dự kiến hơn 10 triệu tấn lúa tập trung vào những giống lúa thơm, chất lượng cao để phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu. Trong khi đó, thời điểm hiện nay nhiều quốc gia đang tăng cường nhập khẩu để bù đắp nguồn thiếu hụt.