Nguy cơ khuyết tật tăng cao khi lạm dụng thuốc ngủ
Sử dụng thuốc ngủ kéo dài có thể làm tăng nguy cơ suy giảm chức năng, đặc biệt ở người cao tuổi. Một nghiên cứu trên hơn 6.700 người từ 65 tuổi trở lên trong 5 năm cho thấy, mỗi năm dùng thuốc ngủ hoặc các triệu chứng mất ngủ nặng hơn có thể làm tăng khoảng 20% nguy cơ khuyết tật trong các hoạt động hàng ngày.
Mặc dù thuốc ngủ giúp dễ ngủ, nhưng việc sử dụng lâu dài có thể đẩy nhanh quá trình suy giảm chức năng, khiến các hoạt động hàng ngày trở nên khó khăn hơn. Các chuyên gia khuyến nghị nên thảo luận với bác sĩ về cách giảm phụ thuộc thuốc một cách an toàn.
.jpg)
Ảnh minh họa. (Nguồn ảnh: Internet)
Tăng nguy cơ mất trí nhớ
Một số thuốc ngủ, đặc biệt những loại có tác dụng kháng cholinergic, có thể làm tăng nguy cơ suy giảm nhận thức. Thuốc kháng cholinergic ngăn chặn một số chất dẫn truyền thần kinh trong não và thường xuất hiện trong thuốc hỗ trợ giấc ngủ, thuốc giảm đau, thuốc chống lo âu và thuốc dị ứng như diphenhydramine (benadryl).
Nghiên cứu của Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) cho thấy, việc sử dụng lâu dài các loại thuốc này liên quan đến nguy cơ cao hơn của bệnh Alzheimer và các dạng sa sút trí tuệ khác. Đáng lưu ý, tác dụng phụ này có thể kéo dài ngay cả sau khi ngừng thuốc. Người cao tuổi nên tham khảo bác sĩ để xem xét thành phần thuốc và lựa chọn các phương án an toàn hơn nếu có thể.
Suy giảm tỉnh táo vào ngày hôm sau
Một số loại thuốc ngủ, đặc biệt là các chế phẩm giải phóng kéo dài, có thể khiến bạn cảm thấy buồn ngủ hoặc thiếu tập trung vào ngày hôm sau. Điều này làm tăng gần gấp đôi nguy cơ tai nạn, đặc biệt là khi lái xe hoặc vận hành máy móc.
Phụ nữ có thể bị ảnh hưởng nhiều hơn do quá trình chuyển hóa thuốc chậm hơn. Vì vậy, nên tránh các hoạt động đòi hỏi sự tỉnh táo hoàn toàn cho đến khi thuốc hết tác dụng.
Nguy cơ té ngã cao hơn
Người cao tuổi sử dụng thuốc ngủ có nguy cơ té ngã tăng lên. Chứng mất ngủ tự nó đã làm tăng nguy cơ này, kết hợp với thuốc ngủ sẽ làm tăng nguy cơ như: Suy giảm khả năng giữ thăng bằng, trí nhớ và nhận thức tình huống khiến việc đi lại, đặc biệt vào ban đêm, trở nên nguy hiểm hơn.
Tăng nguy cơ viêm tụy
Một số loại thuốc ngủ, điển hình là zolpidem, có liên quan đến nguy cơ viêm tụy cấp. Nghiên cứu trên hơn 22.000 người trưởng thành cho thấy người dùng zolpidem có nguy cơ mắc viêm tụy cao gấp bảy lần so với người chưa từng dùng. Mặc dù hiếm gặp, tác dụng phụ nghiêm trọng này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc theo dõi sức khỏe và tham khảo ý kiến bác sĩ khi sử dụng thuốc lâu dài.
Các phương pháp không dùng thuốc thường mang lại hiệu quả lâu dài. Liệu pháp Nhận thức hành vi cho chứng mất ngủ (CBTI) được xem là tiêu chuẩn vàng, giúp điều chỉnh suy nghĩ, hành vi và thói quen ảnh hưởng đến giấc ngủ.
Nghiên cứu từ Đại học Harvard cho thấy CBTI ban đầu hiệu quả tương đương thuốc ngủ, nhưng lợi ích kéo dài hơn. Khi kết hợp CBTI với các thay đổi lối sống - như duy trì lịch trình ngủ đều đặn, hạn chế ngủ trưa, tránh caffeine và các chất kích thích gần giờ đi ngủ, cũng như thực hành các kỹ thuật thư giãn có thể giúp đạt giấc ngủ chất lượng mà không gặp rủi ro từ thuốc.
Hướng dẫn sử dụng thuốc ngủ đúng cách, an toàn
Để sử dụng thuốc ngủ an toàn, tránh được những tác dụng phụ của thuốc ngủ, người bệnh cần lưu ý:
- Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng dù cho đó là thuốc ngủ không kê đơn hay kê đơn.
- Với thuốc ngủ có kê đơn, cần dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý dùng thuốc quá liều.
- Không uống rượu gần thời điểm uống thuốc ngủ.
- Không nên ra ngoài, lái xe hoặc vận hành máy móc sau khi uống thuốc ngủ.
- Kiểm tra với bác sĩ hoặc dược sĩ xem bạn có thể dùng thuốc ngủ cùng với các loại thuốc kê đơn và không kê đơn khác (bao gồm cả thảo dược và thực phẩm chức năng) hay không.
- Nếu đã từng bị dị ứng thuốc hay một thành phần nào bất kỳ, bạn nên thông báo với bác sĩ hoặc dược sĩ về điều này trước khi dùng thuốc.
- Hãy hỏi bác sĩ xem bạn cần dùng thuốc trong bao lâu và cách dùng thuốc an toàn.
- Không uống thuốc ngủ của người khác hoặc chia sẻ thuốc ngủ của bạn với bất kỳ ai.
Một số phương pháp giúp đi vào giấc ngủ không cần thuốc
Mất ngủ khiến người bệnh dễ bị mệt mỏi, không tỉnh táo, đau đầu,… vào ngày hôm sau. Thay vì lo lắng uống thuốc ngủ có hại, nếu chưa đến mức dùng thuốc, bạn có thể áp dụng một số phương pháp khác giúp đi vào giấc ngủ dễ dàng hơn:
- Không dùng caffeine, nicotine hoặc rượu bia, thiết bị điện tử gần giờ đi ngủ. Những đồ uống và thiết bị này có thể khiến bạn khó ngủ hoặc buồn ngủ nhưng lại ngủ không sâu giấc, dễ thức dậy vào giữa đêm.
- Duy trì thói quen khoa học, nghỉ ngơi, tập thể dục phù hợp, duy trì việc luyện tập tối thiểu 3-4 ngày/tuần, mỗi lần tập từ 20-30 phút và nên tập trước khi đi ngủ từ 5 đến 6 tiếng.
- Giữ cố định thời gian đi ngủ, cố gắng đi ngủ và thức dậy vào cùng một giờ, ngay cả vào cuối tuần.
- Tránh ăn quá trễ, gần giờ ngủ để tránh gây đầy bụng khó tiêu dẫn đến mất ngủ.
- Giữ phòng ngủ luôn mát mẻ, yên tĩnh và không có ánh sáng. Hãy tắt tivi và điện thoại cũng như các thiết bị điện tử khác trước khi đi ngủ từ 1-2 tiếng.
- Thư giãn và giữ bình tĩnh, kiểm soát các cảm xúc tiêu cực trước khi đi ngủ bằng cách đọc sách, hít thở sâu, tắm hoặc nghe nhạc thư giãn.
- Giấc ngủ trưa có thể khiến bạn khó ngủ hơn vào buổi tối. Nếu cần ngủ trưa, bạn chỉ nên ngủ ngắn từ 15-20 phút, không quá 30 phút.
- Hạn chế uống nước gần giờ đi ngủ. Uống nước quá nhiều khiến bạn phải thức giấc đi tiểu, thức giấc giữa đêm, khó quay trở lại giấc ngủ.
