Thói quen ngủ kém hoặc không đều đặn
Theo thông tin đăng trên trang TOI, thiếu ngủ kéo dài hoặc duy trì thói quen ngủ thất thường có thể âm thầm thúc đẩy quá trình lão hóa. Nhiều nghiên cứu cho thấy, giấc ngủ không đầy đủ liên quan đến tổn thương tế bào và rút ngắn telomere – những "nắp bảo vệ" ở đầu nhiễm sắc thể, khi bị ngắn đi được xem là chỉ dấu sinh học của sự lão hóa sớm.
Khi chất lượng giấc ngủ kém, cơ thể không có đủ thời gian để tự phục hồi, từ đó làm tăng viêm mạn tính và stress oxy hóa. Điều này lâu dài có thể dẫn đến sự suy giảm miễn dịch, hình thành nếp nhăn sớm và gia tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính liên quan đến tuổi tác.
.jpg)
Ảnh minh họa. (Nguồn ảnh: Internet)
Căng thẳng và lo âu mạn tính
Căng thẳng kéo dài là một trong những yếu tố quan trọng nhưng thường bị xem nhẹ trong quá trình lão hóa. Khi căng thẳng tâm lý trở thành mạn tính, cơ thể liên tục tiết ra cortisol và adrenaline ở mức cao. Tình trạng này thúc đẩy phản ứng viêm và gây tổn thương do stress oxy hóa trên diện rộng.
Nghiên cứu cho thấy, những người sống trong trạng thái căng thẳng mạn tính có dấu hiệu "già đi nhanh hơn" ngay ở cấp độ tế bào. Căng thẳng kéo dài cũng làm suy giảm chức năng của ty thể – "nhà máy năng lượng" của tế bào – khiến stress oxy hóa và tình trạng viêm càng trở nên nghiêm trọng.
Chế độ ăn uống không lành mạnh
Thói quen ăn uống ảnh hưởng sâu sắc đến tốc độ lão hóa, vượt xa phạm vi kiểm soát cân nặng. Chế độ ăn giàu đường bổ sung, carbohydrate tinh chế và thực phẩm siêu chế biến có thể thúc đẩy viêm, stress oxy hóa – hai cơ chế chính dẫn đến lão hóa sớm.
Đường dư thừa được chứng minh là tác nhân gây viêm, làm tăng stress oxy hóa và góp phần vào quá trình lão hóa tế bào. Về lâu dài, điều này có liên quan đến tình trạng suy yếu chức năng và sức khỏe kém ở tuổi già. Tương tự, thực phẩm siêu chế biến thường chứa nhiều đường ẩn, chất béo không lành mạnh và phụ gia, từ đó làm trầm trọng thêm phản ứng viêm, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tổng thể.
Lối sống ít vận động (ngồi quá nhiều)
Thiếu hoạt động thể chất thường xuyên là một yếu tố quan trọng góp phần thúc đẩy quá trình lão hóa. Ngồi lâu hoặc ít vận động làm gián đoạn quá trình trao đổi chất, thúc đẩy tích tụ mỡ và gia tăng tình trạng viêm trong cơ thể.
Đặc biệt, nhiều nghiên cứu cho thấy thói quen ít vận động có liên quan đến sự rút ngắn telomere – chỉ dấu sinh học phản ánh tốc độ lão hóa tế bào. Về lâu dài, lối sống thụ động không chỉ làm suy giảm khối cơ và mật độ xương mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tổng thể, khiến một người "già hơn về mặt sinh học" so với tuổi thực.
Lời khuyên của các chuyên gia là: cho dù bạn đang ngồi trên ghế sofa hoặc ngồi tại bàn làm việc, cũng nên đứng dậy mỗi nửa giờ để đi bộ.
Thường xuyên sử dụng các thiết bị điện tử
Trong thời đại hiện nay, hầu hết các công việc chúng ta đều có thể thực hiện trực tuyến với các thiết bị cầm tay. Điều này sẽ khiến bạn thường xuyên phải tiếp xúc với ánh sáng xanh trong thời gian dài. Và nhiều nghiên cứu đã chỉ ra: ánh sáng xanh có thể dẫn đến những thay đổi trong tế bào da như co rút, chết tế bào...
Đây cũng là lý do tại sao các bác sĩ da liễu đưa ra cảnh báo về việc tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng phát ra từ điện thoại, máy tính bảng hoặc màn hình máy tính vì nó gây tổn thương cho da và dẫn đến lão hóa sớm.
"Theo nghiên cứu, so với tia UV của mặt trời, ánh sáng xanh phát ra từ các thiết bị điện tử có thể thâm nhập sâu hơn vào các lớp của tế bào."
Theo thời gian, việc sử dụng các thiết bị điện tử cùng với việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hàng ngày có thể tàn phá cơ thể bạn và khiến quá trình lão hóa diễn ra nhanh hơn rất nhiều.
Các nghiên cứu tại Đại học Harvard cho thấy, ngay cả ánh sáng mờ vào ban đêm cũng có thể ảnh hưởng đến đồng hồ sinh học và chất lượng giấc ngủ.
Giấc ngủ kém vốn đã liên quan đến lão hóa sớm, việc dùng màn hình vào ban đêm càng khiến tác hại nhân đôi.Bên cạnh đó, thói quen thường xuyên cúi đầu nhìn thiết bị điện tử – còn gọi là "cổ công nghệ" – tạo áp lực lên cột sống, góp phần hình thành nếp nhăn sớm ở vùng cổ và gây ra các vấn đề liên quan đến tư thế theo thời gian.
