Ngộ độc vitamin là chuyện ít người để ý nhưng lại cực kỳ nguy hiểm, thậm chí có thể gây tử vong, nếu không được cấp cứu kịp thời. Hypervitaminosis là một thuật ngữ y khoa dùng để chỉ sự ngộ độc do sử dụng quá liều các loại vitamin.
Hai con đường gây ngộ độc
Bất cứ thứ gì nếu đưa vào cơ thể quá mức sẽ gây “tẩu hỏa nhập ma”, kể cả chất được đưa vào cơ thể chỉ đơn thuần là nước. Nhiều trường hợp tử vong do uống quá nhiều nước đã được ghi nhận.
Ngộ độc vitamin cũng vậy. Mức độ ngộ độc vitamin tùy thuộc vào loại vitamin được bổ sung cũng như cơ địa của mỗi người. Chẳng hạn, bổ sung quá nhiều vitamin C có thể bị tiêu chảy, bổ sung quá nhiều folate sẽ gây tổn thương thận, thậm chí tử vong nếu bổ sung quá mức các chất đa sinh tố có chứa những khoáng chất như sắt… Tình trạng này càng dễ xảy ra ở trẻ em là đối tượng thường lầm tưởng các chế phẩm bổ sung vitamin là kẹo bởi vị ngọt và màu sắc sặc sỡ của nó; hoặc cũng có thể bố mẹ vô tình gây ngộ độc cho con vì nghĩ rằng cho con dùng càng nhiều vitamin thì chúng sẽ càng thông minh, mạnh khỏe.
Sự ngộ độc vitamin có thể rơi vào 2 trường hợp. Thứ nhất, sử dụng quá nhiều vitamin vì cho rằng càng nhiều càng tốt, chẳng hạn có người ngộ nhận rằng uống 2 viên thì hiệu quả sẽ gấp 2 lần so với uống một viên. Thứ hai, do hệ tiêu hóa có vấn đề trong việc xử lý các vitamin tan trong dầu (A, D, E, K), khiến các vitamin này cứ “ăn dầm nằm dề” trong máu và sẽ gây ngộ độc.
 |
| Mức độ ngộ độc vitamin tùy thuộc vào loại vitamin được bổ sung cũng như cơ địa của mỗi người Ảnh: Hoàng Triều |
Ngộ độc vitamin A, D rất nghiêm trọng
Một dạng ngộ độc vitamin rất phổ biến là sự quá liều vitamin A và hậu quả vô cùng nghiêm trọng. Khi chúng ta đưa vitamin A vào cơ thể, chất này sẽ được chuyển thành retinoids để thực hiện những chức năng quan trọng đối với cơ thể. Tuy nhiên, lá gan chỉ có thể “dung túng” một lượng nhất định retinoids, quá nhiều vitamin A sẽ gây họa cho cơ thể vì sẽ dẫn đến hàng loạt hệ quả bất lợi như mất ngủ, giảm cân, nóng sốt, yếu xương, giảm thị lực...
Ngộ độc vitamin D cũng rất dễ xảy ra, thường là do bổ sung quá nhiều vitamin D. Quá liều vitamin D sẽ làm tăng hàm lượng canxi trong máu với các triệu chứng như chán ăn, táo bón, mệt mỏi, yếu cơ, nôn mửa và mất nước. Nếu không xử trí kịp thời, ngộ độc vitamin D có thể gây tổn thương cho xương, sỏi thận và làm canxi lắng đọng trong thành mạch máu, các mô mềm... và cuối cùng là gây tổn thương tim và thận.
Những triệu chứng của ngộ độc vitamin bao gồm đau khớp, chán ăn, buồn nôn, ói mửa, táo bón, tiêu chảy, mệt mỏi, nhức đầu, khô da, đi đứng khó khăn, sỏi thận, sỏi bàng quang, tổn thương gan... Dạng ngộ độc và mức độ ngộ độc tùy thuộc chủng loại và liều lượng vitamin.
Để bảo đảm vitamin là bạn chứ không phải thù, người uống cần tuân thủ đúng liều lượng in rõ trên nhãn sản phẩm. Nếu còn mơ hồ thì ngại gì không tìm dược sĩ để hỏi cho ra lẽ? Mặt khác, bạn cũng đừng quên các loại vitamin “made in” thiên nhiên như trái cây, rau cải, thịt, cá, trứng, hải sản...
Sự ngộ độc do bổ sung khoáng chất dễ gặp nhất là sắt. Đây là sự lạm dụng vô cùng tai hại. Bổ sung quá nhiều chất sắt sẽ gây tổn hại tế bào của tim, gan, bộ máy tiêu hóa...
Dược sĩ Nguyễn Bá Huy Cường
