Vừa qua BV Sản Nhi Nghệ An đã phát hiện và điều trị cho 3 bệnh nhi mắc bệnh Whitmore. Trước đó, chỉ trong tháng 8, Bệnh viện Bạch Mai cũng thông tin có 4 người tử vong vì vi khuẩn này.
Các bác sĩ cảnh báo, hiện tại đang mùa mưa, là thời điểm thuận lợi để vi khuẩn Whitmore phát triển.
 |
Trước những ca bệnh cực kỳ nguy hiểm do vi khuẩn Whitmore gây ra, nhiều người lo ngại và thắc mắc: Liệu vi khuẩn này có lây từ người sang người?
GS.TS Nguyễn Văn Kính, Chủ tịch Hội Truyền nhiễm Việt Nam cho biết, bệnh Whitmore không phải là hiếm, bệnh thường xuyên có mặt nhưng không gây ra dịch. Tuy nhiên, bệnh Whitmore không lây truyền từ người sang người. Chủ yếu, vi khuẩn Whitmore xâm nhập vào cơ thể thông qua vết thương hở, xây xước sinh hoạt do tai nạn.
“Bản chất của vi khuẩn Whitmore gây ra các ca bệnh tản phát nhưng dẫn tới những bệnh cảnh lâm sàng rất nặng nề. Đơn cử như nhiễm trùng huyết, tổn thương tại chỗ và đặc biệt là tổn thương vào phổi - virus này gây ra tổn thương ở phổi giống như là tụ cầu, của bệnh lao nên làm cho các bác sĩ dễ nhầm lẫn về chẩn đoán. bệnh Whitmore không lây truyền từ người sang người”, GS.TS Nguyễn Văn Kính cho hay.
TS Trịnh Thành Trung Trưởng phòng Nghiên cứu khoa học, Viện Vi Sinh vật và Công nghệ sinh học thuộc ĐHQGHN cho biết, Whitmore (hay còn gọi là bệnh melioidosis) là bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm do loài vi khuẩn Burkholderia pseudomallei gây nên.
B.pseudomallei là vi khuẩn sống trong đất, vì thế con đường lây nhiễm chính của bệnh là qua tiếp xúc các vết trầy xước trên da với đất hoặc nước có có vi khuẩn. Lây nhiễm qua con đường hô hấp khi hít phải các hạt bụi đất có vi khuẩn trong những trận gió lốc xoáy trước cơn mưa cũng đã được đề xuất. Một số nghiên cứu cũng chỉ ra những bằng chứng nhiễm bệnh khi ăn các thức ăn có vi khuẩn.
Tuy nhiên, không có bằng chứng khoa học thuyết phục nào về lây bệnh giữa người với người hoặc từ động vật sang người qua con đường không khí. Vì thế, nhiễm bệnh Whitmore thường lác đác, lẻ tẻ chứ không bùng phát thành dịch hoặc đại dịch.
Ca nhiễm bệnh Whitmore đầu tiên được phát hiện tại Burma, Myanmar vào năm 1911 bởi nhà khoa học người Anh tên là Alfred Whitmore (vì thế tên bệnh thường được gọi là Whitmore).
Ca bệnh đầu tiên phát hiện tại Việt Nam là tại Viện Pasteur, Hồ Chí Minh vào năm 1925.
Sử liệu cho thấy, từ năm 1948 đến năm 1954, có khoảng 100 binh lính Pháp bị nhiễm bệnh trên chiến trường Việt Nam. Trong chiến tranh Việt Nam có khoảng 350 binh lính Mỹ bị nhiễm bệnh.
Những năm 70 và 80 của thế kỷ trước, Whitmore còn được gọi với một cái tên “Vietnamese - time bomb” nhằm ám chỉ một bệnh truyền nhiễm bị nhiễm ở Việt Nam, sau đó ủ bệnh một thời gian dài rồi mới phát bệnh khi các cựu chiến binh Mỹ xuất ngũ trở về.
Sau ngày giải phóng đất nước, chỉ có một số ít các bệnh viện lớn ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh công bố về các ca nhiễm bệnh.
Một trong những lý do thiếu thông tin này ở các bệnh viện tuyến dưới là bác sĩ lâm sàng chưa biết nhiều về bệnh và chưa cảnh giác xét nghiệm chẩn đoán bệnh, các cán bộ xét nghiệm vi sinh cận lâm sàng chưa có quy trình xét nghiệm bệnh và cũng chưa chú ý đến xét nghiệm bệnh. Chính vì vậy, Whitmore là một bệnh truyền nhiễm đang bị bỏ quên tại Việt Nam.
TS Thành Trung cũng cho hay, Whitmore là bệnh vùng, phân bố chủ yếu ở Đông Nam Á và phía Bắc Australia, trong đó vùng Đông Bắc Thái Lan (gần với miền Trung Việt Nam) được coi là tâm điểm của dịch bệnh trên thế giới.
Tuy là đất nước có tỷ lệ người dân ít mắc bệnh nhất Đông Nam Á, song Singapore - một đất nước không làm nông nghiệp, cho biết hàng năm số người mắc Whitmore là 1,3 người/100.000 dân (tức 13 người/ 1 triệu dân).
“Tôi cho rằng, đây là một con số biết nói. Với một đất nước nông nghiệp như Việt Nam, Whitmore không phải là bệnh hiếm gặp như nhiều người đang nghĩ”, TS Trung nói.
Theo tìm hiểu của chúng tôi, trong hơn 2 tháng vừa qua, TS Trung đã kết nối và làm việc với 26 bệnh viện ở 17 tỉnh thành trong cả nước để giảng bài về bệnh Whitmore, hướng dẫn phương pháp xét nghiệm bệnh cũng như cung cấp các sinh phẩm hóa chất cần thiết cho xét nghiệm bệnh. Nhiều bệnh viện đã phát hiện ra những ca Whitmore đầu tiên sau khi TS Trung đến.
Đáng chú ý, nhờ có cảnh giác với bệnh nguy hiểm này, nhiều bệnh viện đã phát hiện được số lượng ca nhiều hơn so với trước đây.
