Chi bộ Cộng sản đầu tiên ở miền Đông Nam bộ
Đầu năm 1928, ông Nguyễn Xuân Cừ (tức Nguyễn Văn Vĩnh, quê Bắc Ninh, học sinh trường Bưởi) được tổ chức Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội (TNCMĐCH) cử đến đồn điền cao su Phú Riềng để “vô sản hóa”. Người đầu tiên ông Cừ bắt liên lạc là ông Phạm Văn Phu (1907 - 1967).
 |
|
Những vị lãnh đạo cuộc Tổng khởi nghĩa tháng 8/1945, tại Hà Nội và các tỉnh Bắc Bộ gặp nhau ở Chiến khu Việt Bắc năm 1948. (Từ trái qua là các cụ: Trần Tử Bình, Nguyễn Khang, Trần Quang Huy, Lê Liêm). Ảnh tư liệu do ông Trần Kiến Quốc cung cấp. |
Đêm 28 rạng sáng 29/10/1929, bên bờ Suối Đá trong rừng ở Làng 3, Chi bộ Phú Riềng được thành lập với 6 đảng viên: Cừ, Phu, Tạ, Hồng, Hòa, Doanh. Đây là Chi bộ Cộng sản đầu tiên của miền Đông Nam Bộ do ông Cừ làm Bí thư. Sau khi ra đời, chi bộ bí mật xây dựng nghiệp đoàn công nhân, lập đội thanh niên xích vệ với 40 công nhân vũ trang/làng, ra tờ “Giải thoát”. Đêm 7/11/1929, Chi bộ kết nạp thêm đảng viên Nguyễn Mạnh Hồng. Cuối năm 1929, ông Cừ bị buộc thôi việc, bị Pháp trục xuất về Sài Gòn vì bị nghi làm chính trị. Bí thư chi bộ giao cho ông Phu.
Sáng 30/1/1930 (mùng 1 Tết Canh Ngọ), dưới sự lãnh đạo của Bí thư Phạm Văn Phu cùng các đảng viên chi bộ Phú Riềng, 5.000 công nhân đồn điền Phú Riềng kéo đến Dinh chủ sở Soumagnac (Su-ma-nhắc), đưa ra yêu sách: Cấm đánh đập, cấm cúp phạt lương, miễn sưu thuế, không ăn gạo ẩm và mục, trả lương cho nữ công nhân nghỉ đẻ, trả về quê cũ những người hết hạn giao kèo, trả tự do cho những người bị bắt..., nhưng chủ sở làm ngơ.
 |
|
Người dân xã Thuận Phú, huyện Đồng Phú, tỉnh Bình Phước, tại bia ghi dấu nơi thành lập Chi bộ Phú Riềng - Chi bộ Cộng sản đầu tiên ở miền Đông Nam Bộ. Ảnh: Tân Tiến |
 |
|
Thiếu tướng Trần Tử Bình. Ảnh tư liệu do ông Trần Kiến Quốc cung cấp. |
Cũng theo ông Trần Kiến Quốc, cụ Trần Tử Bình sinh ra và lớn lên trong một gia đình công giáo ở xã Tiêu Động, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. Khi thế chiến thứ nhất nổ ra, để có cái ăn, ông nội của ông Quốc phải đăng lính rồi bị đưa sang Pháp làm lính thợ. Vì thế cụ Bình được gửi vào nhà thờ phục dịch cha cố và được học chữ, kinh Thánh. Nhờ sáng dạ, cụ Bình học rất nhanh, được cha cố cho đi nhiều nơi, sau đó được vào học Tiểu chủng viện Hoàng Nguyên - giáo phận Hà Đông.
Năm 1925, cả nước dấy lên phong trào đấu tranh đòi thực dân Pháp thả cụ Phan Bội Châu, sau đó lại nổ ra phong trào để tang cụ Phan Chu Trinh. Nhờ được tiếp xúc với sách báo tiến bộ, giác ngộ tinh thần yêu nước nên ông Bình cầm đầu nhóm chủng sinh của chủng viện ủng hộ hai cụ Phan nên bị đuổi học.
“Gia đình bị “rút phép thông công” - hình phạt nặng của giáo dân, cha mẹ phải bỏ làng ra đi. Giữa ngã ba đường, được ông Tống Văn Trân giác ngộ. Cuối năm 1927, cha tôi xuống tàu vào Nam làm phu cao su đồn điền Phú Riềng. Do biết chữ và thường giúp đỡ mọi người, nên cha tôi được những người cùng khổ xem như thủ lĩnh. Thời đó cuộc sống của phu cao su tại các đồn điền không khác nào “địa ngục trần gian”, bị bóc lột đến tận xương tủy, mỗi cây cao su mọc lên là một người Việt nằm xuống. Cũng trong giai đoạn đó, để thực hiện “vô sản hóa”, tổ chức Việt Nam TNCMĐCH cử hội viên thâm nhập các đồn điền, nhà máy nhằm xây dựng tổ chức cách mạng”, ông Quốc kể lại.
|
Năm 2020 trở thành huyện về đích NTM đầu tiên của tỉnh Bình Phước Ông Phan Văn Thắng - Chủ tịch UBND xã Thuận Phú, huyện Đồng Phú cho biết: “Nơi thành lập chi bộ Phú Riềng nằm sát Suối Đá, hiện nay thuộc thôn Thuận Phú 2. Dân số của xã hơn 10.000 người, Đảng bộ xã có 260 đảng viên. Đa phần người dân sống bằng nghề nông (chăn nuôi, trồng trọt) chủ yếu với các loại cây cao su, điều, hồ tiêu. Tuy xã vẫn còn 36 hộ nghèo và 28 hộ cận nghèo, nhưng đời sống của đại bộ phận nhân dân của xã trong những năm gần đây được nâng cao. Thu nhập bình quân tăng lên từ 38 - 40 triệu đồng/người/năm, xã đã hoàn thành 19/19 tiêu chí và đã được công nhận đạt chuẩn xây dựng Nông thôn mới (NTM)”. |
