Nguồn gốc của Ngày Thương binh - Liệt sĩ 27/7
Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa (nay là nước CHXHCN Việt Nam) ra đời chưa được bao lâu thì thực dân Pháp quay lại xâm lược nước ta một lần nữa. Với tinh thần "thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ" quân và dân ta đã anh dũng chiến đấu chống lại quân xâm lược. Trong những năm đầu của cuộc kháng chiến quyết liệt chống thực dân Pháp, nhiều đồng bào, chiến sĩ đã ngã xuống, hy sinh một phần xương máu trên các chiến trường.
Với truyền thống đạo lý "uống nước, nhớ nguồn", "đền ơn, đáp nghĩa", Đảng, Chính phủ, Bác Hồ và Nhân dân ta đã dành tất cả tình thương yêu cho các chiến sĩ và đồng bào đã vì độc lập, tự do của Tổ quốc mà bị thương hoặc hy sinh.
Đầu năm 1946, Hội giúp binh sĩ bị nạn ra đời ở Thuận Hóa (Bình Trị Thiên), rồi đến Hà Nội và một số địa phương khác... Sau đó ít lâu được đổi thành Hội giúp binh sĩ bị thương. Ở Trung ương có Tổng Hội và Chủ tịch Hồ Chí Minh được bầu là Chủ tịch danh dự của Tổng Hội.
Ngày 28/5/1946, Hội giúp binh sĩ bị nạn tổ chức một cuộc nói chuyện quan trọng tại Nhà hát Lớn Hà Nội để kêu gọi mọi người gia nhập Hội và hăng hái giúp đỡ các chiến sĩ bị thương, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đến dự.
Ngày 17/11/1946, cũng tại Nhà hát Lớn Hà Nội, Hội Liên Hiệp Quốc dân Việt Nam đã tổ chức lễ xung phong "Mùa đông binh sĩ", mở đầu cuộc vận động "Mùa đông binh sĩ" trong cả nước để giúp chiến sĩ trong mùa đông giá rét. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đến dự buổi lễ và Người đã cởi chiếc áo đang mặc để tặng binh sĩ.
Khi cuộc kháng chiến toàn quốc bùng nổ, ngày 19/12/1946, theo Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhân dân cả nước đã nhất tề đứng dậy kháng chiến với tinh thần "quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh". Số người bị thương và hy sinh trong chiến đấu tăng lên, đời sống của chiến sĩ, nhất là những chiến sĩ bị thương gặp nhiều khó khăn, thiếu thốn.
Trước tình hình trên, Đảng và Nhà nước ta đã đưa ra nhiều quyết định với những chính sách quan trọng về công tác thương binh, liệt sĩ, góp phần ổn định đời sống vật chất và tinh thần cho thương binh, gia đình liệt sĩ.
Ngày 16/2/1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chính thức ký Sắc lệnh số 20/SL, quy định chế độ hưu bổng, thương tật và tiền tuất tử sĩ. Đây là văn bản pháp quy đầu tiên khẳng định vị trí quan trọng của công tác thương binh, liệt sĩ đối với cuộc kháng chiến và sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, Chính phủ đến thương binh, bệnh binh và gia đình liệt sĩ.
Tháng 6/1947, đại biểu của Tổng bộ Việt Minh, Trung ương Hội phụ nữ Cứu quốc, Trung ương Đoàn thanh niên Cứu quốc, Cục Chính trị quân đội quốc gia Việt Nam, Nha Thông tin Tuyên truyền và một số địa phương đã họp tại Đại Từ (Bắc Thái) để bàn về công tác thương binh, liệt sĩ và thực hiện Chỉ thị của Hồ Chủ Tịch chọn một ngày nào đó làm Ngày Thương binh - Liệt sĩ. Tại cuộc họp này các đại biểu đã nhất trí chọn ngày 27 tháng 7 là Ngày Thương binh toàn quốc. Từ đó, hàng năm cứ vào dịp này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đều gửi thư, quà thăm hỏi, động viên, nhắc nhở mọi người phải biết ơn và hết lòng giúp đỡ thương binh, gia đình liệt sĩ. Đặc biệt, từ sau Chiến thắng Điện Biên Phủ, Chính phủ và Chủ tịch Hồ Chí Minh càng quan tâm hơn đến công tác thương binh, liệt sĩ.
Từ tháng 7 năm 1955, Đảng và Nhà nước ta quyết định đổi Ngày Thương binh toàn quốc thành Ngày Thương binh - Liệt sĩ để ghi nhận những hy sinh lớn lao của đồng bào, chiến sĩ cả nước cho chiến thắng vẻ vang của toàn dân tộc.
Sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc, theo Chỉ thị 223/CT-TW ngày 8/7/1975 của Ban Bí thư Trung ương Đảng, từ năm 1975, ngày 27 tháng 7 hằng năm chính thức trở thành Ngày Thương binh,l - Liệt sĩ của cả nước.
Mỗi năm cứ đến Ngày Thương binh - Liệt sĩ nhất là vào dịp kỷ niệm năm tròn, toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta lại tổ chức nhiều hoạt động thiết thực, đầy tình nghĩa chăm sóc thương binh, gia đình liệt sĩ, người có công với cách mạng.
Ý nghĩa Ngày Thương binh - Liệt sĩ 27/7
Ngày Thương binh Liệt sỹ 27/7 là ngày tri ân, tưởng nhớ công lao của các anh hùng, liệt sỹ, cũng là ngày để người dân Việt Nam thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ người trồng cây.
Ngày Thương binh - Liệt sĩ 27/7 là ngày mang ý nghĩa thể hiện đạo lý “uống nước, nhớ nguồn, đền ơn, đáp nghĩa, ăn quả nhớ kẻ trồng cây” của người Việt.
Đây còn là ngày thể hiện truyền thống “hiếu nghĩa bác ái”, lòng quý trọng và biết ơn của Đảng, Nhà nước và Nhân dân Việt Nam đối với những chiến sĩ đã hy sinh vì nền độc lập, tự do và thống nhất của Tổ quốc, vì hạnh phúc của Nhân dân. Ngày 27/7 là ngày phát huy tinh thần yêu nước, củng cố và bồi đắp niềm tin vào sự nghiệp cách mạng mà Đảng, Bác Hồ và Nhân dân đã lựa chọn.
Vào ngày 27/7, nhiều hoạt động tri ân và tôn vinh các anh hùng liệt sĩ diễn ra trên khắp cả nước. Những hành động mang ý nghĩa tôn vinh người có công với cách mạng, khẳng định sự cống hiến, hy sinh của các chiến sĩ là vô giá. Việc chăm sóc thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ và người có công là vinh dự, trách nhiệm của các cấp, ngành, tổ chức chính trị – xã hội và của mọi người, thế hệ hôm nay và mai sau.
Đảng, Nhà nước cùng Nhân dân Việt Nam luôn trân trọng những cống hiến, hy sinh to lớn của đồng bào, chiến sĩ đối với Tổ quốc. Đồng thời, chú trọng giáo dục ý thức trách nhiệm, nghĩa vụ công dân và lòng biết ơn sâu sắc của các tầng lớp Nhân dân, của những thế hệ cách mạng đối với thương binh, liệt sĩ và người có công với cách mạng.
Hàng năm cứ đến ngày 27/7, cả nước lại hướng về các nghĩa trang liệt sĩ để thành kính dâng hương, tri ân công lao to lớn của những anh hùng đã ngã xuống vì nền độc lập nước nhà. Đây cũng là dịp quan trọng để chính quyền các cấp, các tổ chức, cá nhân đến thăm hỏi các gia đình liệt sĩ, mẹ Việt Nam anh hùng.
Tiếp tục phát huy công tác “Đền ơn đáp nghĩa”, vừa qua Đại diện Báo Kinh tế & Đô thị và lãnh đạo UBND xã Tuyên Quang trao quà cho các gia đình chính sách.
Năm 2025, công tác “Đền ơn đáp nghĩa” tiếp tục là điểm nhấn quan trọng trong chính sách an sinh xã hội. Đảng, Nhà nước tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách ưu đãi người có công, mở rộng đối tượng, nâng mức hỗ trợ... Tính đến giữa năm 2025, cả nước có trên 9,2 triệu người có công với cách mạng, trong đó hơn 1,4 triệu người đang được hưởng trợ cấp ưu đãi hàng tháng. Hàng chục nghìn căn nhà tình nghĩa được xây dựng, sửa chữa. Hàng trăm nghìn suất quà tặng đã được trao gửi đến các gia đình chính sách trên mọi miền đất nước.
Các phong trào như “Đền ơn đáp nghĩa”, “Toàn dân chăm sóc người có công”, “Hành trình tri ân”, “Nghĩa tình đồng đội”... tiếp tục được triển khai mạnh mẽ với sự tham gia của cả hệ thống chính trị và Nhân dân. Nhiều mô hình sáng tạo, nhân văn như “Bữa cơm nghĩa tình”, “Kết nối yêu thương”, “Trường học tri ân” đã lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng, đặc biệt thu hút sự quan tâm của giới trẻ.
Song song đó, công tác tuyên truyền, giáo dục truyền thống cách mạng tiếp tục được chú trọng. Các hoạt động kỷ niệm 27/7 năm nay được tổ chức sâu rộng tại các địa phương với nhiều hình thức như thắp nến tri ân tại nghĩa trang liệt sĩ, dâng hương tưởng niệm, giao lưu nghệ thuật, chiếu phim tư liệu, thi tìm hiểu lịch sử... giúp thế hệ trẻ hiểu, trân trọng và tiếp bước những giá trị vĩ đại mà thế hệ cha anh để lại.
Nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh, liệt sĩ, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có bài viết UỐNG NƯỚC NHỚ NGUỒN, trong đó nhấn mạnh: "Chúng ta không thể có ngày hôm nay, không thể có một Việt Nam đổi mới, phát triển, hội nhập sâu rộng nếu không có mồ hôi, máu xương của bao thế hệ chiến sĩ cách mạng, bộ đội, thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến, những người mẹ, người cha sẵn sàng động viên con cháu ra trận và giành phần khó khăn, gian khổ, mất mát về mình với tinh thần “quyết tử cho tổ quốc quyết sinh”, “tất cả vì tiền tuyến”. Cùng với cha ông, hơn 1,2 triệu liệt sỹ, 9,2 triệu người có công với cách mạng và thân nhân người có công trên toàn quốc hiện nay, tất cả là linh hồn bất tử của dân tộc, là biểu tượng cao đẹp nhất của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam. Hơn 3 ngàn nghĩa trang liệt sỹ, hơn 4 ngàn công trình ghi công các liệt sỹ trên cả nước là những ngọn đuốc luôn thắp sáng chiến công và tưởng nhớ các anh hùng liệt sỹ; hơn 100 triệu con tim người Việt là nguồn tình cảm dạt dào, thấm đẫm đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, “ăn quả nhớ người trồng cây” dành cho những người có công với nước".
78 năm kể từ khi Ngày Thương binh, liệt sĩ được xác lập, truyền thống tri ân đã trở thành mạch nguồn bền bỉ trong đời sống dân tộc. Sự hy sinh của các thế hệ đi trước không chỉ được khắc ghi trong lịch sử, mà còn được tiếp nối bằng những hành động thiết thực, qua sự chăm lo thường xuyên của Đảng, Nhà nước và Nhân dân đối với người có công. Đó cũng chính là cách để truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” được gìn giữ và lan tỏa như một giá trị nền tảng trong xây dựng xã hội nhân văn, bền vững.