Nếu không có những ưu đãi béo bở của nhà nước, tôi chắc rằng Hoa Sen chả “ngu gì mà làm thép". Điều lạ là chưa có ĐBQH hay HĐND tỉnh Ninh Thuận lên tiếng về dự án. Nếu chờ đến kỳ họp theo kiểu “xuân thu nhị kỳ” mới chất vấn thì mọi chuyện đã rồi.
Cổ đông chỉ nên… lướt sóng
Tại Đại hội đồng cổ đông bất thường CTCP Tập đoàn Hoa Sen (HSG), các cổ đông đều đồng thuận với việc HSG triển khai siêu dự án Tổ hợp luyện cán thép Hoa Sen Cà Ná – Ninh Thuận. Trong khi đó, Chủ tịch HSG Lê Phước Vũ đã tuyên bố một câu khiến nhiều người giật mình: “Ngu gì mà không làm thép”.
Theo chuyên gia Nguyễn Quang Đồng, sự đồng thuận của cổ đông HSG là điều có thể thông cảm bởi mục tiêu của các nhà đầu tư là kinh doanh kiếm lời. Với một loạt ưu đãi của nhà nước từ đất đai, cơ sở hạ tầng (đường, cảng), điện, nước sẽ giúp giảm rất nhiều chi phí cho HSG. Bản thân HSG là một doanh nghiệp nên họ có quyền đề xuất dự án, đó là quyền tự do kinh doanh đã được cụ thể hóa bằng luật định. Miễn sao doanh nghiệp làm đúng thủ tục luật định, thì luật pháp phải tôn trọng và bảo vệ quyền đó của doanh nghiệp.
Điều đáng nói ở đây, theo ông Nguyễn Quang Đồng, là vai trò của nhà nước trong việc đưa ra những ưu đãi béo bở trong việc hỗ trợ đất “sạch” cho dự án với giá rẻ như cho không, rồi chuẩn bị hạ tầng giao thông như đường, cảng… Ngay cả điện, nước cũng được nhà nước hỗ trợ tối đa, trong khi ngành sản xuất thép là ngành đứng đầu trong việc tiêu tốn năng lượng điện và nước. Đó là còn chưa kể ngành thép trong nước còn được bảo hộ bởi chính sách thuế với việc nhập khẩu cao đánh vào phôi thép nhập khẩu.
“Nếu không có những ưu đãi béo bở của nhà nước, tôi tin chắc rằng Hoa Sen chả “ngu gì mà làm thép".
Là công dân, ai cũng có quyền chất vấn tại sao nhà nước lại dùng tài sản và nguồn lực công để ưu đãi các tập đoàn như Hoa Sen như thế?,” ông Nguyễn Quang Đồng đặt vấn đề.
Câu hỏi được ông Đồng đặt ra là ngành thép có phải và có nên là ‘ngành mũi nhọn’ để ưu đãi? Tiêu chí nào để ưu đãi đối với ngành thép? Tại sao phải bổ sung vội vã dự án của Tập đoàn Hoa Sen vào quy hoạch ngành thép để làm gì? Trong khi những doanh nghiệp khác trầy trật để được vào ‘quy hoạch ngành thép’, trong khi Hoa Sen chỉ mất thời gian ngắn?
Do đó, cần phải chất vấn vai trò của chính quyền tỉnh Ninh Thuận, nhưng đến nay điều lạ là chưa có Đại biểu Quốc hội nào hay Hội đồng Nhân dân tỉnh Ninh Thuận lên tiếng về dự án, trong khi dư luận vô cùng lo ngại nguy cơ môi trường, đây là vấn đề lợi ích công, nếu chờ đến kỳ họp theo kiểu “xuân thu nhị kỳ” mới tiến hành chất vấn thì mọi chuyện đã rồi.
Với cách nói của ông Lê Phước Vũ, đủ để thấy phần nào về cá nhân ông Vũ, nếu là cổ đông của HSG, có lẽ cũng chỉ nên đầu tư theo kiểu “lướt sóng” mà thôi, bởi một doanh nghiệp muốn phát triển bền vững nhất định cần phải có những lãnh đạo có tâm và có tầm.
Ông Lê Phước Vũ đang gây bão dư luận với phát ngôn: "Ngu gì mà không làm thép".
Dấu hỏi về tính khả thi
Ngay cả khi Chủ tịch Lê Phước Vũ và Ban lãnh đạo HSG chưa đối đầu với dư luận, ông và các cộng sự của mình đã phải đối đầu với nỗi lo về tính khả thi của dự án.
Dự án Tổ hợp luyện cán thép Hoa Sen Cà Ná – Ninh Thuận chỉ nằm cách TP. Hồ Chí Minh hơn 300km, có tổng công suất thiết kế 16 triệu tấn/năm bao gồm các loại thép dài và thép phẳng. Dự án bao gồm 2 giai đoạn chia thành 4 phân kỳ, Phân kỳ I.1 chính thức triển khai vào đầu năm 2017, dự kiến có công suất 1,5 triệu tấn thép dài, đánh dấu sự tham gia của Hoa Sen vào thị trường thép xây dựng nội địa, trực tiếp cạnh tranh với thép Hoà Phát- nhà sản xuất thép xây dựng hàng đầu ở thị trường nội địa.
Ông Lê Phước Vũ tỏ ra lạc quan về dự án dựa trên các dự báo về triển vọng tiêu thụ thép. Việt Nam đã nhập khẩu trên 60% lượng phôi thép và trên 50% lượng thép xây dựng tiêu thụ trong năm 2015, trong khi nguồn cung nội địa vẫn “thiếu và yếu” về cả sản lượng, công nghệ và sức cạnh tranh giá. Về phía thị trường quốc tế, trong khi thép Trung Quốc đang chịu thuế chống bán phá giá ở hầu hết các thị trường trọng điểm, cơ hội đang rất rõ ràng cho các nước xuất khẩu thép khác. Đơn cử, Hoa Kỳ áp thuế chống bán phá giá triệt để lên sản phẩm Trung Quốc trong 2015, tạo ra một lượng cầu khá lớn hướng về các nhà xuất khẩu như Việt Nam. Gần đây Mexico, các nước châu Mỹ khác và cả khối EU cũng đã sử dụng tự vệ thương mại đối với thép Trung Quốc, các doanh nghiệp tôn thép Việt Nam có thể tận dụng cơ hội này để mở rộng quy mô và tăng trưởng doanh thu xuất khẩu.
Bên cạnh đó, Chính phủ đang khuyến khích đầu tư vào chuỗi sản xuất thép hiện đại với quy trình sản xuất kéo dài nhằm mục tiêu giảm lệ thuộc vào nguồn cung nhập khẩu. Triển khai dự án luyện cán thép từ quặng sắt, HSG đang nhận được những ưu đãi lớn về giá thuê đất tại Ninh Thuận, được tỉnh này hỗ trợ xây cảng nước sâu với tổng giá trị đầu tư lên tới 12.000 tỷ đồng và dự kiến hưởng nhiều loại ưu đãi thuế thu nhập khác như đã phân tích ở trên.
 |
Tính toán là như vậy, nhưng tại Đại hội cổ đông bất thường vừa diễn ra, hầu hết các cổ đông của Hoa Sen đều bày tỏ quan ngại về nguồn cung vốn cho dự án trước thông tin tập đoàn sử dụng 80% vốn vay cho phân kì I.1, phần lớn được Vietinbank cam kết cho vay với gói tín dụng khoảng 500 triệu USD.
Mặc dù cổ phiếu HSG gần như không có rủi ro pha loãng do Ban lãnh đạo cam kết không phát hành riêng lẻ, cũng như không bán cổ phần cho nhà đầu tư hiện hữu để đầu tư dự án, nhưng theo phân tích của CTCK Rồng Việt, gánh nặng lãi vay là một rủi ro tài chính nhãn tiền đối với tập đoàn này.
Chỉ cần một phép so sánh đơn giản: Tập đoàn Hòa Phát từng đầu tư một dự án có công suất tương đương và chỉ dùng 40% vốn vay. Trong khi đó, tập đoàn Hoa Sen sử dụng 80% vốn vay cho phân kì I.1, tức là chi phí đã đội lên cao hơn nhiều so với giá thành của thép Hòa Phát.
