Hàng loạt sai phạm khi tăng vốn điều lệ
Trưa 16/12, Cơ quan An ninh điều tra Công an TP Hồ Chí Minh đã tống đạt quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can, đồng thời bắt tạm giam ông Diệp Dũng (SN 1968, nguyên Chủ tịch HĐQT Saigon Co.op) để điều tra hành vi “Lạm quyền trong khi thi hành công vụ”. Sau khi khám xét nơi làm việc và nơi ở của bị can Diệp Dũng, Cơ quan An ninh thu nhiều tài liệu phục vụ cho quá trình điều tra.
Ông Diệp Dũng khi còn là Chủ tịch HĐQT Saigon Co.op. Ảnh: PLO
Trước đó vào tháng 7/2020, Thanh tra TP Hồ Chí Minh ban hành kết luận thanh tra (KLTT) chỉ ra hàng loạt sai phạm trong việc ông Diệp Dũng huy động vốn vào Liên hiệp HTX Thương mại TP Hồ Chí Minh (Saigon Co.op) nhằm mục đích chi phối đơn vị này.
Theo KLTT, từ 1999 Saigon Co.op được UBND TP giao cùng với Sở Tài chính – Vật giá (nay là Sở Tài chính) xây dựng quy chế quản lý nguồn vốn không chia trên 21,8 tỷ đồng. Tuy nhiên các đơn vị không thực hiện việc xây dựng quy chế, nên không thể cung cấp cho Đoàn Thanh tra danh mục tài sản, vốn tài sản.
Qua kiểm tra, Thanh tra TP nhận thấy năm 2015 Saigon Co.op sau khi trích lập quỹ dự phòng tài chính đã kết chuyển số tiền hơn 1 tỷ đồng từ nguồn quỹ dự phòng tài chính sang quỹ đầu tư phát triển là thực hiện không đúng thông tư 83/2015/TT-BTC ngày 28/5/2015 của Bộ Tài chính. Đối với tài sản là các mặt bằng nhà đất Saigon Co.op đang quản lý, sử dụng hiện nay cho thấy mặt bằng số 1 Đăng Văn Bi (Cửa hàng Co.op Food Đăng Văn Bi, phường Bình Thọ, quận Thủ Đức) không có hồ sơ pháp lý. Bên cạnh đó, từ năm 2015 đến tháng 1/2020 do khai sai dẫn đến thiếu tiền thuế phải nộp và chậm nộp thuế tại Saigon Co.op lên tới hơn 46 tỷ đồng.
Về tăng vốn điều lệ năm 2014-2015, qua thanh tra cho thấy nội dung tăng vốn điều lệ không được thể hiện tại biên bản đại hội đồng thành viên năm 2014 và nhiệm kỳ 2014 – 2019 không đề cập nội dung tăng vốn điều lệ lên 2.400 tỷ đồng, nhưng tại nghị quyết của đại hội thành viên (ĐHTV) có thể hiện.
Bản KLTT cũng chỉ ra số vốn hơn 2.382 tỷ đồng từ nguồn vốn tích lũy thuộc sở hữu chung không chia của Saigon Co.op để tăng vốn điều lệ là không đúng theo khoản 3, 4 điều 4 Luật Hợp tác xã (HTX) quy định về vốn điều lệ. Trong các ngày 3/3/2015 và 10/3/2015, Saigon Co.op họp thành viên HĐQT và ban hành nghị quyết tăng vốn điều lệ lên 3.200 tỷ đồng. Trong đó vốn góp của các HTX thành viên hơn 19,4 tỷ đồng, vốn tích lũy không chia bổ sung vốn điều lệ hơn 3.180 tỷ đồng và ngày 8/5/2015 Sở Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) cấp giấy chứng nhận Saigon Co.op tăng vốn điều lệ lên 3.200 tỷ đồng
Góp vốn gần 1.000 tỷ đồng, trong khi thua lỗ!
Đến ngày 20/4/2020, Saigon Co.op có báo cáo gửi Thanh tra TP về việc tăng vốn điều lệ qua các năm. Trong đó năm 2015, HĐQT thống nhất tăng vốn nhưng nội dung này lại không được trình và thông qua ĐHTV. Số vốn hơn 3.180 tỷ đồng từ nguồn vốn tích lũy thuộc sở hữu chung không chia của Saigon Co.op để ghi tăng vốn điều lệ.
Thanh tra TP Hồ Chí Minh kiến nghị Chủ tịch UBND TP chuyển Cơ quan Công an điều tra hàng loạt sai phạm của ông Diệp Dũng.
Đối với việc tăng vốn điều lệ năm 2020 từ 3.200 tỷ đồng lên hơn 6.797 tỷ đồng, HĐQT Saigon Co.op ban hành nghị quyết thống nhất phương án huy động vốn từ các HTX thành viên để đáp ứng nhu cầu hoạt động, sản xuất trong năm tài chính 2020 chỉ căn cứ vào biên bản họp HĐQT, trong khi chưa có phương án được ĐHTV thông qua. HĐQT ra nghị quyết là không đúng thẩm quyền, vì thẩm quyền thông qua phương thức huy động vốn thuộc ĐHTV được quy định tại điều lệ tổ chức và hoạt động của Saigon Co.op.
Về nguồn vốn góp của các HTX thành viên để tăng vốn điều lệ năm 2020 của Saigon Co.op. Theo đó vào ngày 12/12/2019, Saigon Co.op ban hành thông báo tăng vốn điều lệ thành viên và triển khai huy động nguồn vốn từ các HTX thành viên tùy khả năng của các HTX. Kết quả huy động vốn ngày 20/1/2020 với 20/26 HTX thành viên góp vốn đã có tổng số tiền hơn 3.597 tỷ đồng. Trong đó HTX TM-DV Linh Tây góp vốn nhiều nhất (hơn 952 tỷ đồng), HTX Nông nghiệp Xuân Lộc góp vốn thấp nhất (50 triệu đồng).
Tuy nhiên khi Thanh tra TP mời làm việc, chỉ có 23/26 HTX thành viên đến. Trong số này có việc huy động vốn từ thành viên bên ngoài, có trường hợp ký hợp đồng hợp tác kinh doanh với các cá nhân ngoài HTX, nhưng các HTX thành viên không cung cấp danh sách cho Đoàn Thanh tra các hồ sơ liên quan. Ngày 29/4/2020, Thanh tra TP tiếp tục mời lần 2 đối với 26 HTX thành viên của Saigon Co.op để làm rõ nguồn vốn góp, nhưng HTX TM-DV Linh Tây không đến. Ngoài ra có 13 HTX ủy quyền cho người đại diện đến làm việc, nhưng cũng không cung cấp hồ sơ, tài liệu theo yêu cầu của Đoàn Thanh tra.
Bản KLTT, nêu: “Qua kiểm tra kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các HTX thành viên (do Saigon Co.op cung cấp), Thanh tra TP nhận thấy có HTX hoạt động kinh doanh mức lợi nhuận sau thuế từ 5 tỷ trở lên nhưng không tham gia góp vốn. Trong khi phần lớn các HTX lợi nhuận đạt được sau thuế chỉ từ 24 triệu đồng đến dưới 500 triệu đồng lại tham gia góp vốn với số tiền hàng trăm tỷ đồng là không bình thường. Cụ thể, HTX TM-DV Linh Tây lỗ hơn 48,8 triệu đồng, nhưng góp vốn hơn 952 tỷ đồng; HTX thương mại Thị Nghè lỗ hơn 163 triệu đồng, nhưng góp vốn hơn 244,5 tỷ đồng; HTX thương mại Cầu Kinh lỗ hơn 105 triệu, góp vốn 2,9 tỷ đồng; HTX thương mại Đô Thành lỗ hơn 721 triệu đồng, nhưng góp vốn hơn 247,4 tỷ đồng…; Với việc các HTX thành viên góp số vốn hơn 3.597 tỷ đồng, cho thấy đã có cá nhân, tổ chức thông qua các HTX này để góp vốn vào Saigon Co.op”.
Vi phạm pháp luật
Thanh tra TP kết luận việc tăng vốn điều lệ năm 2014 lên 2.400 tỷ đồng, năm 2015 lên 3.200 tỷ đồng và năm 2020 thêm hơn 3.597 tỷ đồng tại Saigon Co.op là làm trái với Thông tư 83/2015/TT-BTC năm 2015 của Bộ Tài chính, trái với điều 4, điều 28 Luật HTX. Đối với việc kê khai về thời điểm thay đổi vốn tại giấy đề nghị đăng ký thay đổi nội dung đăng ký HTX số 03/GĐN-LH ngày 31/1/2020 của Saigon Co.op và nội dung kê khai tại điều 1 nghị quyết số 12/NQ-HĐTV ngày 30/1/2020 (trong hồ sơ đăng ký thay đổi lần thứ 34) là không trung thực, không phù hợp quy định. Saigon Co.op đã vi phạm vào các hành vi bị cấm theo quy định của Luật HTX năm 2012. Hành vi vi phạm này thuộc trường hợp thu hồi giấy chứng nhận đăng ký Liên hiệp HTX theo quy định của Luật HTX năm 2012.
Bản KLTT cũng nêu: “Qua phân tích tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn đầu tư của các HTX thành viên cho thấy đạt từ 26% - 39%, do đó xác định nhu cầu của các cá nhân, tổ chức muốn đầu tư vào Saigon Co.op là có cơ sở. Nếu không làm rõ được nguồn vốn tăng lên thì Saigon Co.op sẽ bị chi phối bởi các tổ chức, cá nhân bên ngoài và không giữ được nguyên tắc tổ chức, hoạt động của Liên hiệp HTX thương mại TP. Có dấu hiệu thâu tóm, chiếm đoạt vốn, tài sản của Saigon Co.op được hình thành từ khi thành lập đến nay, xâm phạm đến quyền sở hữu tài sản chung (tài sản chung không chia) và tài sản của Nhà nước, ảnh hưởng đến an ninh kinh tế của TP nói riêng và cả nước nói chung, việc làm này có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự”.
Trong quá trình thanh tra, Thanh tra TP có văn bản ngày 24/7, đề nghị Chủ tịch HĐQT Saigon Co.op tạm đình chỉ việc tiến hành ĐHTV cho đến khi có kết luận chính thức và ý kiến chỉ đạo thực hiện KLTT nhưng ông Diệp Dũng không chấp hành, vẫn tiến hành đại hội bàn biểu quyết các vấn đề liên quan.
Từ những sai phạm nghiêm trọng, Thanh tra TP kiến nghị Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh chỉ đạo Saigon Co.op phải tạm ngưng thực hiện các nội dung liên quan đến KLTT và không thay đổi nhân sự HĐQT; Ban Tổng Giám đốc; Lãnh đạo các phòng ban đến khi có kết luận xử lý và chỉ đạo thực hiện KLTT của người có thẩm quyền; Chỉ đạo Giám đốc Sở KH&ĐT thu hồi giấy chứng nhận đăng ký HTX lần thay đổi thứ 34 ngày 4/2/2020 của Liên hiệp HTX thương mại TP theo quy định; Chỉ đạo Giám đốc Công an TP tiếp nhận hồ sơ, tài liệu do Thanh tra TP chuyển giao và khẩn trương tổ chức xác minh, điều tra các dấu hiệu vi phạm pháp luật của các cá nhân có liên quan tại Saigon Co.op để xử lý nghiêm theo quy định pháp luật.
Sau đó vào ngày 11/9, ông Diệp Dũng gửi đơn từ chức Chủ tịch HĐQT Saigon Co.op, và Thành ủy TP Hồ Chí Minh điều ông này về nhận công tác tại Đảng bộ Công ty Đầu tư Tài chính Nhà nước (HFIC). Đến đầu tháng 11/2020, ông Dũng bị điều về Công ty TNHH MTV Xổ sổ kiến thiết TP Hồ Chí Minh.
