Những bí mật “động trời” về các toa tàu Trung Quốc mà Đường sắt Việt Nam mua “hụt”

Đóng mới toa tàu hàng và toa tàu khách tại Công ty CP Xe lửa Dĩ An - Ảnh: Kim Dung

Bài 1: Mua tàu cũ sản xuất từ 20 năm trước nhưng đắt hơn tàu đóng mới

Một sự thật mà người ngoại cuộc chưa ai được biết, đó là dự án mua 164 toa tàu cũ Trung Quốc có giá rất cao nhưng công năng sử dụng lại rất thấp. Nếu như dự án này được thực hiện trót lọt thì sẽ trở thành một “thảm họa” cho ngành đường sắt Việt Nam.

Năm 2015, dư luận rúng động trước việc Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải (lúc đó là ông Đinh La Thăng) đã đề nghị cách chức Tổng Giám đốc Công ty CP Vận tải Đường sắt Hà Nội và kỷ luật nhiều cán bộ của Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam liên quan đến việc mua 164 toa tàu cũ từ Trung Quốc. Chủ tịch HĐTV Trần Ngọc Thành phải ra đi sau đó cũng một phần vì liên quan đến dự án này.

Nhưng ít ai biết được những bí mật chưa được tiết lộ về những khuất tất đằng sau phi vụ mua bán này. Chỉ nói đến giá thành mua tàu cũ thôi cũng đủ khiến nhiều người ngỡ ngàng vì giá thực tế để cho mỗi toa xe hàng này lăn bánh được còn đắt hơn cả đóng mới một toa xe tại Việt Nam.

Những toa tàu Trung Quốc sản xuất trên 20 năm đã ngưng chạy từ lâu, rỉ sét và mục nát, nhưng vẫn được ngành đường sắt đề xuất mua với giá từ 210 - 315 triệu đồng/toa. Thoạt nhìn có vẻ như là rẻ, nhưng thông tin mà chúng tôi có được thì đó chỉ là những con số ban đầu.

Những toa tàu "madein Việt Nam" được khai sinh từ Công ty CP Xe lửa Dĩ An - Ảnh: Kim Dung.

Vì để những toa xe cũ của Trung Quốc này lăn bánh được tại Việt Nam thì phải mất rất nhiều thời gian sửa chữa và thay thế thiết bị.

Về mặt kỹ thuật, một kỹ sư lâu năm trong ngành đường sắt đã chỉ ra những lỗ hổng “chết người” nếu như chúng ta sử dụng những toa xe cũ này. Đó là các Toa xe Trung Quốc này rất lạc hậu về kỹ thuật. Chúng được sản xuất từ năm 1992, và ngừng sử dụng từ năm 2009. Bánh xe đã hoen gỉ, hệ thống van hãm 104 của Trung Quốc không tương thích với hệ thống kỹ thuật của các đầu máy tại Việt Nam, nếu “cố” sử dụng thì hiệu quả an toàn không cao.

Về chi phí đại tu, một lãnh đạo trong ngành đường sắt cho biết, chi phí đại tu những toa xe vào khoảng 665 triệu đồng/toa (làm tròn). Trong đó, nặng nhất là phải thay mới trục bánh xe có giá khoảng 245 triệu đồng. Nếu cộng với giá mua nữa thì giá thực tế và Tổng Công ty đường sắt phải trả là 875 triệu đồng/toa xe cũ này để có thể lăn bánh. Với giá này là chưa kể đến chi phí cải tạo lại hệ thống hãm của các toa.