Khi có ý định vay vốn làm ăn, mua nhà, cho con du học,...điều đầu tiên khách hàng cần phải xem xét kỹ về lãi suất. Nhiều ngân hàng hiện nay liên tục cạnh tranh bằng các chương trình vay ưu đãi với lãi suất hấp dẫn nhưng thường chỉ áp cho vài tháng/năm đầu, sau đó thả nổi.
Ví dụ có ngân hàng chào lãi suất ưu đãi hấp dẫn 7-8% một năm nhưng chỉ áp dụng trong 6-12 tháng đầu tiên. Tuy nhiên từ tháng thứ 13 trở đi, mức lãi suất sẽ được điều chỉnh tăng thêm 3-4% tùy từng ngân hàng.
Do vậy, khách hàng khi vay cần tìm hiểu kỹ chủ động đối phó với bẫy lãi suất thả nổi xem thời gian ưu đãi là bao lâu, lãi suất sau thời gian ưu đãi sẽ được tính toán cụ thể thế nào, các kỳ điều chỉnh lãi suất...Ngoài ra nên để nhân viên ngân hàng tư vấn thêm về chi phí lãi vay qua các năm. Khi vay cần hỏi rõ cách thức tính hoặc cách cập nhật lãi suất sau mỗi kỳ điều chỉnh của ngân hàng... rồi hãy quyết định vay hay không.
Hiện nay Việt Nam có hơn 30 ngân hàng cổ phần và hàng chục chi nhánh, ngân hàng nước ngoài nên để thu hút người vay, nhiều ngân hàng liên tục cạnh tranh bằng các chương trình lãi suất ưu đãi. Tuy nhiên,nếu ai có ý định vay ngân hàng thì cần tìm hiểu kỹ xem ngân hàng nào có chính sách lãi suất tốt nhất.
Ngoài ra, người đi vay cũng cần chú ý đến cách tính lãi của ngân hàng. Sẽ có hai hình thức tính lãi là tính theo dư nợ giảm dần và tính theo dư nợ ban đầu. Có trường hợp vay được món tiền với lãi suất thấp nhưng tính theo dư nợ gốc ban đầu rốt cuộc tính ra chi phí lãi có khi còn cao hơn mức lãi cao tính theo dư nợ giảm dần.
Về thời hạn vay, thời hạn của gói vay cũng rất quan trọng. Tuỳ vào thu nhập, số tiền vay và mục đích đầu tư để khách hàng chọn thời hạn vay vốn phù hợp. Nếu thu nhập thấp thì nên chọn thời gian vay dài nhất có thể để giảm số vốn gốc hàng tháng xuống thấp nhất, khi đó sẽ giảm sự căng thẳng khi "chạy" số tiền gốc hàng tháng phải trả cho ngân hàng.
Một lưu ý không thể không nằm lòng về các điều khoản lãi suất phí, phạt trả nợ trước hạn. Ví dụ, khi vay mua nhà, có đến 80% khách hàng thường thanh toán dứt nợ trong 5 năm đầu, nên thường bị phạt trả trước. Khoản này người vay mua nhà ít để ý và phạt khá nặng từ 1-3% trên số tiền trả nợ trước hạn. Một khi ngân hàng chào lãi suất thấp họ thường đi kèm mức phạt cao để bù lỗ lãi suất ưu đãi ban đầu. Vì vậy, trước khi ký hợp đồng, người vay cần phải trao đổi kỹ với nhân viên tín dụng về các mức phí phạt cụ để nếu vướng vào các trường hợp này.
Một yếu tố khác là khả năng trả nợ và vay bao nhiêu là đủ? Trước khi vay ngân hàng, điều quan trọng nhất đó là người đi vay cần đánh giá được khả năng tài chính của mình để hạn chế tối đa việc không có khả năng trả nợ.
Anh Thành là một chuyên viên môi giới chứng khoán, sau 3 năm đi làm, anh tích lũy được khoảng 500 triệu, anh đang muốn vay ngân hàng thêm 1 tỷ để mua một căn chung cư phía Tây Hà Nội. Song anh vẫn băn khoăn liệu có cáng đáng được tiền mỗi tháng phải trả dư nợ gốc kèm với lãi.
Với trường hợp này, một lãnh đạo ngân hàng cho biết nếu khách hàng đã có một khoản tiền tích lũy hiện tại tối thiểu 30% giá trị tài sản. Lý tưởng nhất khoản tiền tích lũy này nên đạt mức 50% giá trị căn nhà. Với thu nhập hàng tháng của khách hàng ổn định thì tỷ lệ vay 50% giá trị tài sản được xem là áp lực tài chính vừa phải, không quá căng thẳng.
Còn theo một chuyên gia trong ngành khuyến cáo, sau khi tính toán số tiền tiết kiệm đang có, thu nhập hàng tháng của gia đình hoặc cá nhân sau khi đã được trừ đi toàn bộ những khoản chi phí sinh hoạt trong tháng thì cân nhắc thêm các khoản vay được hỗ trợ từ người thân với việc cho vay không lãi hoặc áp dụng mức lãi suất nhưng bằng hoặc thấp hơn so với lãi suất của ngân hàng sẽ giúp giảm thiểu số tiền cần phải đi gõ cửa vay ngân hàng.
Thực tế, nếu được người thân bạn bè hỗ trợ tài chính là điều quá tốt, cực chẳng đã mới phải vay tiền ngân hàng (quy trình nhiều thủ tục, thời gian chờ đợi, thế chấp tài sản,...) song không phải với ai cũng có thể dễ dàng huy động được nguồn lực từ người thân vào đúng thời điểm cần.
Do vậy, để trở thành những khách hàng thông thái và tránh những thiệt thòi không đáng có, trước khi đặt bút ký hợp đồng vay tiền, mỗi người nên cân nhắc kỹ các yếu tố liên quan cũng như cần hiểu rõ những điều khoản trong hợp đồng.
Mai Ngọc /Theo Trí thức trẻ
