Biện pháp mạnh để 'dẹp loạn' thị trường mỹ phẩm

“Lỗ hổng” chết người và trách nhiệm bị bỏ ngỏ

Liên quan đến vụ việc thẩm mỹ viện Mailisa, tại họp báo Chính phủ thường kỳ ngày 6/12, báo chí đề nghị Bộ Y tế làm rõ việc đình chỉ và thu hồi toàn bộ các sản phẩm từng được bộ công bố. Theo báo chí phản ánh, các sản phẩm này đã được lưu hành và sử dụng trên thị trường trong một thời gian đáng kể; tuy nhiên, việc đình chỉ và thu hồi chỉ được thực hiện sau khi cơ quan điều tra khởi tố vụ án. Làm rõ lý do thu hồi các sản phẩm của Công ty MK Skincare và giải đáp các vấn đề liên quan đến cơ chế quản lý, hậu kiểm mỹ phẩm hiện nay, Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Vũ Mạnh Hà thông tin, bộ ban hành quyết định đình chỉ lưu hành, thu hồi toàn bộ sản phẩm mỹ phẩm của Công ty MK Skincare công bố do chồng bà Phan Thị Mai (Mailisa) phân phối với lý do công ty này không xuất trình được hồ sơ thông tin sản phẩm (PIF). Hồ sơ thông tin sản phẩm (PIF) là các tài liệu kỹ thuật chi tiết về chất lượng, an toàn và hiệu quả của sản phẩm mỹ phẩm; không yêu cầu PIF trong hồ sơ công bố sản phẩm. Tuy nhiên, cơ sở công bố phải có trách nhiệm lưu giữ và xuất trình để cơ quan chức năng kiểm tra, Công ty MK Skincare không xuất trình được nên bị thu hồi và xử lý vi phạm.

Những sản phẩm của Mailisa rao bán trên website công ty. Ảnh: Website Mailisa

Để ngăn ngừa các sàn TMĐT, trang mạng xã hội kinh doanh sản phẩm đã bị thu hồi, đình chỉ lưu hành, Bộ Y tế đã phối hợp với Bộ Công Thương, Bộ VHTT&DL yêu cầu các đơn vị ngừng kinh doanh, quảng cáo, đăng bài liên quan đến sản phẩm mỹ phẩm bị thu hồi. Việc quản lý sản phẩm mỹ phẩm thực hiện theo Hiệp định về hệ thống hòa hợp ASEAN trong quản lý mỹ phẩm, Nghị định 93/2016/NĐ-CP quy định về điều kiện sản xuất mỹ phẩm, Thông tư 06/2011/TT-BYT quy định về quản lý mỹ phẩm và các văn bản pháp luật về thanh kiểm tra chuyên ngành.

Một trong những yếu tố khiến dư luận băn khoăn nhất hiện nay là việc quản lý mỹ phẩm theo cơ chế DN công bố sản phẩm, cơ quan chức năng kiểm tra hậu kiểm. Cụ thể, DN thông báo với cơ quan Nhà nước việc đưa sản phẩm ra thị trường và phải chịu trách nhiệm về các nội dung kê khai, tính an toàn, hiệu quả và chất lượng sản phẩm khi đưa sản phẩm mỹ phẩm ra lưu thông. Cơ quan chức năng kiểm tra việc tuân thủ của DN sau khi công bố theo nguyên tắc quản lý rủi ro (kiểm tra xác suất), ưu tiên kiểm tra đối với DN, sản phẩm có nhiều nguy cơ.

Nhiều ý kiến cho rằng đây chính là “lỗ hổng” trong công tác quản lý, giám sát và hậu kiểm các sản phẩm này trên thị trường, dẫn đến việc các sản phẩm không đạt tiêu chuẩn lưu hành trong một thời gian dài mà không bị phát hiện. Tuy nhiên, lãnh đạo Bộ Y tế khẳng định, cơ chế quản lý hiện nay là DN công bố sản phẩm, cơ quan chức năng kiểm tra hậu kiểm đã theo đúng quy định tại Hiệp định Mỹ phẩm ASEAN mà Việt Nam là thành viên tham gia ký kết, cơ chế này cũng tương tự như quy định quản lý mỹ phẩm của châu Âu và nhiều nước phát triển. Cơ chế này tạo điều kiện hội nhập quốc tế, giúp DN tuân thủ và kinh doanh chính thức, đưa các sản phẩm chất lượng phục vụ người dân. Lãnh đạo Bộ Y tế cũng thông tin, việc thanh kiểm tra chuyên ngành đối với mỹ phẩm không chỉ có Bộ Y tế còn có các bộ, ngành, địa phương khác như Công Thương, Tài chính, Ban Chỉ đạo 389 và các tỉnh, TP.

Trưởng phòng Quản lý Hoạt động TMĐT, Cục TMĐT và Kinh tế số, Bộ Công Thương Lê Thị Hà cho rằng, cơ quan chức năng khó kiểm soát nhất là mỹ phẩm giả, không có nguồn gốc bán trên các nền tảng TMĐT. Theo khảo sát của Bộ Công Thương, tỷ lệ người mua mỹ phẩm qua nền tảng TMĐT tại Việt Nam là khoảng hơn 60%, phổ biến nhất là trên Shopee, TikTok... Hoạt động kinh doanh mỹ phẩm online hiện nay đang tồn tại nhiều rủi ro, phần lớn chưa kiểm soát được chất lượng như hàng giả, hàng nhái, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ; thậm chí những hành vi vi phạm tinh vi như nhái thương hiệu, bán hàng chưa công bố, quảng cáo sai công dụng hoặc lợi dụng hình thức livestream để tiêu thụ sản phẩm.