Bước ngoặt bỏ room tín dụng

“Cởi trói” khỏi hạn mức tín dụng

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Ngân hàng Nhà nước (NHNN) khẩn trương xây dựng có lộ trình và thí điểm việc gỡ bỏ biện pháp giao chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng (room tín dụng) để thực hiện từ năm 2026.

Room tín dụng được áp dụng tại Việt Nam chính thức từ năm 2011 - thời điểm tín dụng tăng trưởng cao cùng với lạm phát vượt ngưỡng. NHNN áp dụng room tín dụng như một công cụ để kiểm soát tốc độ tăng trưởng tín dụng, chất lượng cho vay cũng như phục vụ các mục tiêu kinh tế vĩ mô khác như lãi suất, cung tiền và lạm phát.

Trong những năm 2000, tốc độ tăng trưởng tín dụng trung bình hơn 30%/năm, đặc biệt năm 2007 lên đến 50%. Điều này kéo theo lãi suất lên cao, tín dụng chảy vào thị trường tài sản nhiều như bất động sản có thể dẫn đến tình trạng định giá cao và tín dụng tăng trưởng cao khiến cho lạm phát tăng cao, lên tới 20% vào năm 2008.

Nhưng hiện công cụ này bị "chê" là tạo cơ chế xin - cho, một số trường hợp khiến người vay không thể tiếp cận tín dụng nếu nhà băng không còn "quota".

Khách hàng giao dịch tại Chi nhánh HDBank Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng

Trong bối cảnh kinh tế đang phục hồi và nhu cầu vốn vay tăng cao, room tín dụng đang trở thành yếu tố cản trở sự phát triển của các ngân hàng. Nhiều ngân hàng thương mại (NHTM) phản ánh rằng, room tín dụng “cứng nhắc” khiến họ khó mở rộng cho vay, ngay cả khi nhu cầu tín dụng hợp lý và tiềm năng. Lấy ví dụ, một ngân hàng trong quý III đã gần chạm ngưỡng room tín dụng được cấp, dẫn đến phải từ chối các khoản vay mới, dù các dự án vay vốn thuộc lĩnh vực sản xuất, chế biến và có tỷ lệ rủi ro thấp.

Theo các chuyên gia, bỏ room tín dụng sẽ tạo sức ép cạnh tranh lành mạnh. Bản chất cơ chế room tín dụng hiện tại là phân chia thị phần tín dụng cho mỗi ngân hàng theo mức nhất định hằng năm. Các ngân hàng thường hướng đến cân đối cho vay trong hạn mức được cấp, sự cạnh tranh giữa các ngân hàng gần như bị triệt tiêu. Nếu cơ chế này được dỡ bỏ, các ngân hàng sẽ được phép cạnh tranh tự do. Đương nhiên, khi đó việc xây dựng chất lượng tín dụng, năng lực phục vụ, khả năng tài chính sẽ là những điểm đột phá mà các tổ chức tin dụng đều hướng tới.

Ở góc độ ngân hàng, theo ông Trần Hoài Phương, Giám đốc Khối Khách hàng DN, thành viên Ban điều hành HDBank, việc bỏ room tín dụng ít nhất sẽ có tác động tâm lý tích cực, tạo cảm giác lạc quan. Ông cũng cho rằng, trong những tháng cuối năm, dự báo tín dụng sẽ tăng trưởng mạnh khi bước vào mùa cao điểm và mặt bằng lãi suất ổn định ở mức phù hợp. Do đó, việc bỏ room tín dụng là phù hợp.

Ông Lê Thanh Tùng, thành viên HĐQT VietinBank cho rằng, việc bỏ room tín dụng là xu thế tất yếu. Hiện, NHNN đã có quy định khá đồng bộ về quản trị rủi ro và đang sửa đổi một số quy định để các ngân hàng tiệm cận tiêu chuẩn quản trị rủi ro quốc tế (như Basel III). Đây là các công cụ mà NHNN có thể áp dụng, buộc các NHTM phải tăng vốn tương ứng, nếu muốn tăng cung ứng vốn cho nền kinh tế.

Sân chơi bình đẳng, tạo sức ép cạnh tranh lành mạnh

Trên thực tế, NHNN đang thực hiện lộ trình giảm dần và tiến tới xóa bỏ phân bổ chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng cho từng ngân hàng. Năm 2024, NHNN đã lần đầu tiên thực hiện giao toàn bộ chỉ tiêu tín dụng ngay từ đầu năm, thay vì điều chỉnh linh hoạt theo từng quý như trước, ngoài ra cơ quan điều hành đã bỏ "room" tín dụng với nhóm chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Với các tổ chức tín dụng còn lại, NHNN rà soát để từng bước dỡ bỏ hạn mức này.