Mùa hè bệnh lý đường hô hấp tăng cao
Tình trạng ô nhiễm không khí làm ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng. Ảnh: MINH ANH
Thời tiết nóng ẩm vào mùa hè, là cơ hội tốt cho vi khuẩn sinh sôi và truyền bệnh.
Thời tiết oi bức, nhiệt độ tăng cao khiến khả năng tự điều chỉnh thân nhiệt giảm sút, lượng nước và điện giải bị mất khá nhiều do đào thải qua mồ hôi và nước tiểu. Bên cạnh đó, nắng nóng làm cho cơ thể mệt mỏi, ăn uống kém, sức đề kháng suy giảm, chính vì thế không thể bù nước, điện giải và năng lượng mất đi. Do đó, vào thời điểm này các căn bệnh tha hồ “hoành hành”, đặc biệt là bệnh đường hô hấp.
Thực tế, có rất nhiều nguyên nhân khách quan tăng nguy cơ bệnh đường hô hấp vào mùa nắng nóng, điển hình:
Đối với những người thường xuyên tiếp xúc với khói, bụi, hóa chất,…có khả năng cao mắc các bệnh về hô hấp. Hiện nay, môi trường ngày càng ô nhiễm, tình trạng giao thông ứ trệ khiến khói bụi, khí thải cứ thế tăng lên “vùn vụt”, đồng nghĩa với việc nguy cơ mắc bệnh hô hấp luôn “rình rập” quanh ta.
Mùa hè là thời điểm của các chuyến du lịch, vui chơi… với sự thay đổi đột ngột môi trường sống thì các bệnh lý đường hô hấp rất dễ ghé thăm như cảm cúm.
Một số bậc phụ huynh bảo bọc con quá kỹ, thường xuyên cho bé sống trong phòng kín, ít tiếp xúc với môi trường thiên nhiên. Điều này vô tình khiến cơ thể ít tạo ra những “màng khiên” bảo vệ cơ thể, vì vậy trẻ rất dễ mắc bệnh khi đi ra ngoài.
Thường xuyên làm việc trong môi trường điều hòa nhiệt độ quá thấp khiến niêm mạc đường hô hấp bị tổn thương, nhất là khi thay đổi nhiệt độ đột ngột khi ra khỏi phòng,…
Nhà ở chật chội không thông thoáng khiến bụi bặm tích tụ, hoặc hay sử dụng bếp than bếp củi là những yếu tố thuận lợi gây nên bệnh đường hô hấp.
Nghiện thuốc lá, thuốc lào,…hay sử dụng các chất kích thích sẽ góp phần không nhỏ nguy cơ mắc bệnh. Chúng có thể làm tổn thương nhu mô phổi từ đó tăng nguy cơ nhiễm khuẩn cơ hội, đặc biệt là đường hô hấp trên. Đây là yếu tố nguy cơ của rất nhiều bệnh lý mãn tính của đường hô hấp như hen phế quản, COPD...
Ngoài ra, một số bệnh mạn tính như tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh tim,…là những lý do làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm đường hô hấp.
Các bệnh viêm đường hô hấp dễ mắc trong mùa hè
PGS TS Nguyễn Thị Hoài An. Ảnh: BVAV
PGS TS Nguyễn Thị Hoài An – Giám đốc chuyên môn Bệnh viện An Việt cho biết thời tiết nắng nóng số bệnh nhân đến viện kiểm tra các bệnh lý tai mũi họng ngày càng tăng. Trong số đó có nhiều bệnh nhân đến viện khi đã gặp biến chứng của bệnh do không chẩn đoán sớm được triệu chứng ban đầu.
Viêm mũi dị ứng: PGS TS Hoài An cho biết bệnh thường gặp nhất trong thời tiết chuyển mùa là viêm mũi dị ứng với các triệu chứng như nghẹt mũi, chảy nước mũi, nước mắt. Viêm mũi dị ứng gây khó chịu và phiền toái cho người bệnh tuy nhiên nhiều người hay có thói quen tự mua thuốc về uống vì các triệu chứng giống như bệnh hô hấp. Đây là sai lầm hại sức khỏe vì khi bị viêm mũi dị ứng bác sĩ sẽ điều trị thuốc khác chứ không phải là kháng sinh.
Viêm họng: Bên cạnh viêm mũi dị ứng, bệnh viêm họng cũng được bác sĩ liệt vào căn bệnh phổ biến. PGS An cho biết triệu chứng đầu tiên của bệnh là đau họng khi nuốt nước bọt hay khi ăn, khàn tiếng, có những cơn ho do bị kích ứng ở đường hô hấp và có thể kèm theo cả sổ mũi.
Nguyên nhân gây bệnh do vi khuẩn hoặc do virus gây nên. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh sẽ dần nặng thêm và có thể dẫn đến viêm phổi, có những biến chứng cho cơ tim và van tim.
Biện pháp phòng bệnh
Trẻ em là đối tượng dễ mắc các bệnh lý viêm đường hô hấp, cần áp dụng các biện pháp sau đây để phòng bệnh cho trẻ: Nuôi dưỡng trẻ tốt, dinh dưỡng đầy đủ. Bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và cho trẻ bú mẹ càng lâu càng tốt, giúp trẻ giảm được nguy cơ nhiễm khuẩn hô hấp, viêm phổi, giảm độ nặng khi mắc bệnh viêm tiểu phế quản và hen suyễn. Đưa trẻ đi tiêm chủng đầy đủ các vắc-xin trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng và tự nguyện (phòng cúm, phế cầu, đặc biệt khi trẻ có bệnh mạn tính như hen suyễn). Uống vitamin A và các nguyên tố vi lượng khác (sắt, kẽm,...) theo hướng dẫn. Tránh khói thuốc lá vì khói thuốc làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn hô hấp và tăng nguy cơ viêm phổi, viêm tai giữa, tăng độ nặng và biến chứng lâu dài khi trẻ bị viêm tiểu phế quản. Rửa tay trước và sau khi chăm sóc trẻ - một biện pháp đơn giản, đã được chứng minh hiệu quả trong giảm nguy cơ mắc nhiễm khuẩn hô hấp. Không để trẻ tiếp xúc gần người bệnh.
Người trưởng thành cũng cần bảo đảm chế độ dinh dưỡng đủ năng lượng, cân đối để có sức đề kháng tốt: Thường xuyên vệ sinh răng miệng, giữ đều nếp đánh răng sau khi ăn và trước khi ngủ để tránh nhiễm trùng răng miệng. Điều trị triệt để các ổ nhiễm khuẩn ở răng, hàm, miệng, tai, mũi, họng để tránh vi khuẩn lan xuống đường hô hấp dưới. Nếu thấy có những biểu hiện khác thường như sốt, ho khạc đờm, khó thở, đau ngực... thì nên đến cơ sở y tế gần nhất để được khám xác định bệnh, điều trị kịp thời và tư vấn chăm sóc, tránh không để bệnh tiến triển nặng, gây các biến chứng nguy hiểm.
Tránh sự thay đổi nhiệt độ đột ngột: Không tắm ngay sau khi vừa đi ngoài trời nóng về. Khi bật điều hòa, không nên để nhiệt độ trong phòng quá lạnh, nên bật điều hòa ở 25-26oC vào ban ngày và 27-28oC vào ban đêm khi đi ngủ, hạn chế ra vào thường xuyên phòng đang bật điều hòa. Những ngày nắng nóng, nên tập thể dục buổi sáng sớm hoặc chiều muộn, hạn chế ra ngoài đường khi trời nắng cao điểm.
Tránh một số thói quen có hại như: hút thuốc lá, thuốc lào. Khi hút thuốc, các lông chuyển trên bề mặt các tế bào biểu mô phế quản bị tê liệt, chuyển động rối loạn không đẩy chất nhầy lên được, các tế bào bảo vệ khác như các tế bào bạch cầu, đại thực bào cũng hoạt động không hiệu quả làm đường hô hấp dễ bị nhiễm khuẩn. Nghiện rượu cũng làm suy giảm sức đề kháng chung của cơ thể. Khi uống rượu, người ta có cảm giác nóng, nên thường cởi bớt quần áo, khăn mũ và bật quạt mạnh, thậm chí có người tắm ngay sau khi uống rượu hoặc nằm phòng quá lạnh nên dễ bị viêm phế quản phổi. Chưa kể các trường hợp uống rượu say quá bị nôn ra thức ăn, trong lúc nôn người đó dễ bị sặc các thức ăn, chất dịch dạ dày vào phế quản gây viêm phổi nặng.
Điều trị sớm và triệt để nhiễm khuẩn hô hấp trên: Khi bị viêm nhiễm đường hô hấp trên cần điều trị sớm và triệt để, tránh lan xuống phế quản, phổi. Viêm phổi thường có xu hướng nặng hơn ở người trên 65 tuổi, hoặc ở những người mắc các bệnh mạn tính như đái tháo đường, bệnh gan... Do vậy, cần nâng cao sức đề kháng bằng việc tập thể dục đều đặn, tuân theo chế độ điều trị bệnh đang mắc. Tiêm phòng cúm hằng năm cũng giảm thiểu mắc các bệnh viêm đường hô hấp.
