Nguồn gốc ngày Thế giới nhận thức về tự kỷ 02/4
Theo nghiên cứu mới nhất tháng 3/2022 của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), ước tính trên thế giới cứ 100 trẻ em thì có 1 trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ. Tự kỷ là rối loạn phát triển thần kinh làm khiếm khuyết các kỹ năng giao tiếp, lời nói và phát triển các mối quan hệ xã hội.
Đồng thời, trẻ tự kỷ có những vấn đề về hành vi, sở thích, thói quen rập khuôn cứng nhắc, định hình. Trẻ tự kỷ gặp nhiều khó khăn trong hòa nhập với thế giới chung quanh.
Ngày 2/4 hằng năm được Liên Hiệp Quốc chọn là Ngày Thế giới nhận thức về tự kỷ (tiếng Anh: World Autism Awareness Day). Đây là một trong những ngày quốc tế có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, được tổ chức nhằm nâng cao hiểu biết của cộng đồng về hội chứng tự kỷ và kêu gọi xã hội cùng chung tay hỗ trợ người tự kỷ hòa nhập cộng đồng.
Ngày này được chính thức thông qua bởi Đại hội đồng Liên Hợp Quốc vào năm 2007. Từ đó đến nay, ngày 2/4 trở thành dịp đặc biệt được tổ chức ở nhiều quốc gia trên thế giới, bao gồm cả Việt Nam. Đây là ngày để nâng cao nhận thức xã hội, thúc đẩy các chương trình hỗ trợ, giáo dục và cải thiện điều kiện sống cho những người mắc hội chứng tự kỷ và gia đình họ.
Ngày 2/4/2025, Ngày Thế giới nhận thức về tự kỷ sẽ được tổ chức với chủ đề "Vì một cộng đồng thân thiện với người tự kỷ", do tổ chức y tế thế giới đề xuất.
Chủ đề "Vì một cộng đồng thân thiện với người tự kỷ" nhằm nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng một cộng đồng yêu thương, thấu hiểu và hỗ trợ người tự kỷ cũng như gia đình của họ.
.jpg)
Ảnh minh họa. (Nguồn ảnh: Internet)
Ý nghĩa của Ngày Thế giới nhận thức về tự kỷ
Tự kỷ không phải là một căn bệnh, mà là một hội chứng – cụ thể là rối loạn phổ tự kỷ (Autism Spectrum Disorder – ASD). Người tự kỷ thường gặp khó khăn trong việc giao tiếp, biểu đạt cảm xúc, cũng như thiết lập các mối quan hệ xã hội. Mức độ ảnh hưởng của hội chứng này có thể khác nhau ở từng cá nhân. Tuy nhiên, nếu được can thiệp sớm, có môi trường hỗ trợ và giáo dục phù hợp, trẻ tự kỷ hoàn toàn có thể phát triển các kỹ năng sống, học tập và hòa nhập cộng đồng.
Ngày 2/4 cũng là dịp để tôn vinh những nỗ lực của các gia đình, tổ chức, chuyên gia và cộng đồng đang không ngừng chung tay hỗ trợ người tự kỷ. Đây là lời nhắc nhở toàn cầu về việc cần xây dựng một xã hội bình đẳng, nơi mọi người – dù khác biệt về thể chất hay trí tuệ – đều có quyền sống, học tập, làm việc và phát triển như nhau.
Dấu hiệu sớm của trẻ tự kỷ
Nếu trẻ gặp nhiều dấu hiệu trong số "5 không" dưới đây, cha mẹ cần cảnh giác và đưa trẻ đến bệnh viện để sàng lọc càng sớm càng tốt để làm rõ chẩn đoán và xây dựng kế hoạch can thiệp.
- Không/ít khi trẻ giao tiếp bằng mắt
Ở giai đoạn sơ sinh, trẻ thiếu hoặc giảm sự chú ý về mặt thị giác đối với các kích thích xã hội, giảm sự chú ý, đặc biệt là đôi mắt. Ví dụ, trẻ có thể không nhìn vào khuôn mặt hoặc không phản ứng khi được gọi tên sau 6 tháng tuổi, hoặc có thể không dõi theo ánh mắt của người khác khi được 1 tuổi.
- Không phản ứng với tiếng gọi, không nhạy cảm với tên của mình
Đây thường là một trong những biểu hiện của chứng tự kỷ mà cha mẹ cần để ý. Sự chú ý chung là khả năng chú ý phối hợp trong quá trình phát triển nhận thức xã hội sớm của trẻ.
- Không có/ít thực hiện các động tác bằng ngón tay
Thiếu ngôn ngữ cơ thể phù hợp và không có khả năng yêu cầu những thứ mình quan tâm. Trẻ mắc chứng tự kỷ có thể biểu hiện giảm tần suất sử dụng chuyển động cơ thể ngay từ khi 12 tháng tuổi, chẳng hạn như không thể gật đầu để ra hiệu khi cần, lắc đầu để ra hiệu khi không đồng tình, chỉ tay có mục đích hoặc làm cử chỉ trong giao tiếp.
- Không nói hoặc nói ít
Hầu hết trẻ tự kỷ đều chậm phát triển ngôn ngữ. Đối với trẻ chậm phát triển ngôn ngữ, cha mẹ cần phải cân nhắc đến khả năng mắc chứng tự kỷ.
- Sử dụng đồ vật không đúng cách, có các bất thường về cảm giác
Trẻ mắc chứng tự kỷ có thể bắt đầu sử dụng đồ vật không đúng cách, bao gồm xoay, sắp xếp và khám phá đồ vật bằng thị giác liên tục, bắt đầu từ 12 tháng tuổi. Ví dụ, xếp xe thành một hàng, xoay đồ vật và để mắt đến chúng.
Khi trẻ có những lời nói không phù hợp cũng cần được lưu ý. Biểu hiện cụ thể là trẻ sử dụng ngôn ngữ bình thường nhưng lời nói những từ khó hiểu, lặp đi lặp lại và vô nghĩa.
Khi được chẩn đoán, cần can thiệp ngay
Theo các bác sĩ, vấn đề cốt lõi của chứng tự kỷ là rối loạn giao tiếp xã hội không chỉ đơn thuần là chậm phát triển ngôn ngữ. Phát hiện sớm, chẩn đoán sớm và can thiệp sớm có thể cải thiện đáng kể các triệu chứng và tiên lượng của trẻ tự kỷ.
Thời gian điều trị tốt nhất cho trẻ tự kỷ là trước 6 tuổi. Trẻ được chẩn đoán mắc bệnh cần được can thiệp ngay, trẻ nghi ngờ mắc bệnh cần được can thiệp kịp thời. Việc trì hoãn điều trị có thể ảnh hưởng đến sự phát triển lâu dài.
Phương pháp điều trị chính cho chứng tự kỷ là huấn luyện phục hồi chức năng, thường mất vài năm hoặc thậm chí lâu hơn.
Can thiệp hành vi có thể cải thiện hiệu quả các vấn đề về giao tiếp xã hội và tương tác của trẻ em, giảm các hành vi có vấn đề. Trẻ em ở các giai đoạn khác nhau cần điều chỉnh mục tiêu và phương pháp can thiệp. Đồng thời phải bảo đảm thời gian can thiệp đủ và hiệu quả hàng ngày, thời gian can thiệp mỗi tuần phải trên 20 giờ.
Các thành viên trong gia đình và người chăm sóc chính nên tham gia tích cực vào quá trình can thiệp. Việc dạy trẻ hàng ngày có thể cải thiện đáng kể hiệu quả can thiệp với trẻ. Cha mẹ có thể học hỏi kiến thức liên quan, thiết kế nội dung đào tạo theo sở thích, khả năng và tính cách của con em mình, áp dụng phương pháp tiếp cận vui vẻ, ôn hòa và thông minh để thực hiện đào tạo can thiệp mọi lúc, mọi nơi trong cuộc sống hàng ngày để đạt được trạng thái "học mà chơi, chơi mà học".
