Đây là chia sẻ của GS.TS Đỗ Thanh Bình – nguyên Trưởng khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội khi trả lời Báo Kinh tế & Đô thị về Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, thế hệ trẻ cần học hỏi và phát huy tinh thần này trong kỷ nguyên mới.
Tinh thần tự lực tự cường từ Cách mạng Tháng Tám trong kỷ nguyên mới
Thưa GS, tinh thần Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 có những giá trị cốt lõi nào mà thế hệ trẻ cần nắm vững và áp dụng vào cuộc sống ngày nay?
- Trước hết tôi muốn nói đến thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 của Nhân dân Việt Nam đã mở ra bước ngoặt của Cách mạng Việt Nam và đưa dân tộc ta bước sang kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Nhân dân Việt Nam từ thân phận nô lệ trở thành người làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh của mình; cũng từ đó tạo nên cho Nhân dân sức mạnh bảo vệ nền độc lập dân tộc; từng bước tạo cho Việt Nam thế và lực vững chắc trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Tổng duyệt cấp Nhà nước lễ diễu binh, diễu hành Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9. Ảnh: Ngọc Tú.
Cách mạng Tháng Tám đã tạo tiền đề cho Nhân dân Việt Nam hoàn thành kỷ nguyên giành độc lập, tự do; đưa Nhân dân bước vào kỷ nguyên xây dựng và đổi mới đất nước, vươn tầm thời đại. Và bây giờ, với tinh thần của Cách mạng Tháng Tám thì chúng ta bước vào kỷ nguyên vươn mình.
Về giá trị cốt lõi của ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt Chính phủ lâm thời đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, đưa dân tộc Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội...
Thế hệ trẻ ngày nay cần nhận thức sâu sắc, để có những quyền của đất nước, quyền của người dân thì Nhân dân Việt Nam đã phải đổ bao xương máu, của cải, thời gian mới dành lại được. Thế hệ trẻ được sống trong độc lập, trở thành người làm chủ đất nước độc lập, được sống trong xã hội an toàn, bình yên, tự do làm những công việc có lợi cho mình, cho đất nước, đóng góp cho xã hội.
Độc lập, tự do đã trở thành giá trị sống thiêng liêng, là mục tiêu xuyên suốt chiều dài lịch sử của cách mạng Việt Nam. Các giá trị của một dân tộc là quyền bình đẳng, quyền được sống, quyền sung sướng, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc. Thế hệ trẻ ngày nay nhận thức sâu sắc, trân trọng và có trách nhiệm, nghĩa vụ bảo vệ và phát huy những quyền này trong kỉ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, làm cho các quyền này trường tồn mãi mãi.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và toàn cầu hóa hiện nay, tinh thần tự lực, tự cường của Cách mạng Tháng Tám và ngày Quốc khánh 2/9 được thể hiện như thế nào trong suy nghĩ và hành động của giới trẻ, thưa GS?
- Tinh thần tự lực tự cường của Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 đã thấm sâu trong người dân Việt Nam, trong đó có thể trẻ ngày hôm nay. Tôi nghĩ cách tiếp cận cuộc sống của giới trẻ có thay đổi; tuy nhiên, tinh thần tự lực tự cường luôn được giới trẻ quan tâm và mang tính thời sự. Giới trẻ ngày nay có xu hướng tự chủ hơn trong học tập, tìm kiếm việc làm và xây dựng sự nghiệp của chính mình.
Các cựu chiến binh được sắp xếp chỗ ngồi đẹp để xem chương trình Tổng duyệt cấp Nhà nước lễ diễu binh, diễu hành Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9.
Điều này thể hiện ở họ sống rất năng động, nhanh nhẹn, sáng tạo và đặc biệt là thích nghi với công nghệ. Nhiều bạn trẻ chủ động tìm kiếm thông tin, học hỏi kiến thức và kỹ năng mới, không ngần ngại tham gia vào các cuộc hội thảo khoa học trực tuyến, tự nghiên cứu để nâng cao trình độ. Xu hướng khởi nghiệp trong họ cũng ngày càng gia tăng. Và, không ít bạn trẻ sớm ý thức, có ý tưởng mở DN, dám nghĩ, dám làm, nuôi ước mơ và tìm cách biến mơ ước thành hiện thực.
Ưu thế của các bạn trẻ hiện nay là tiếp cận nhanh với công nghệ và sáng tạo, từ đó mở ra nhiều cơ hội việc làm và kinh doanh. Và, các bạn trẻ cũng thích ứng rất nhanh với những thay đổi của môi trường, của xã hội. Họ dễ dàng tiếp thu cái mới, thay đổi tư duy và có những hành động để phù hợp với thực tế.
Tinh thần Cách mạng Tháng Tám vẫn sống trong giới trẻ ngày nay
Vậy thưa GS, trong tình hình hiện nay, những khó khăn và thách thức nào đang cản trở việc phát huy tinh thần Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 ở giới trẻ cần vượt qua?
- Có thể nói, bên cạnh những lợi thế của thời đại thì ngày nay thế hệ trẻ phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức mới. Ví dụ như áp lực cạnh tranh, khó khăn kinh tế, ảnh hưởng của văn hóa tiêu dùng... thể hiện ở các điểm tôi phân tích dưới đây:
Thứ nhất là thế hệ trẻ phải cạnh tranh trong học tập, vào các cơ sở đào tạo - những ngành mà mình yêu thích có thể mở ra nhiều cơ hội sau khi học tập, cạnh tranh tìm kiếm việc làm cũng gây áp lực cho lớp trẻ. Thứ hai, khi giới trẻ mới bước vào thị trường lao động thì cũng gặp không ít khó khăn về kinh tế. Thứ ba, trong thế giới phát triển, đời sống của con người ngày càng nâng cao hơn rất nhiều so với mấy chục năm trước đây thì sự phát triển của văn hóa tiêu dùng cũng khiến cho một số bạn trẻ nảy sinh cuộc sống hưởng thụ, thiếu ý thức tiết kiệm, tích lũy kinh phí cho sau này, cứ làm đến đâu tiêu đến đấy.
GS.TS Đỗ Thanh Bình chia sẻ: Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và Quốc khánh 2/9 đưa Nhân dân bước vào kỷ nguyên xây dựng và đổi mới đất nước, vươn tầm thời đại.
Và, ngày nay, công nghệ thông tin phát triển, bên cạnh những lợi ích thì mạng xã hội cũng đem đến cho con người những phiền toái. Không ít người, trong đó có giới trẻ thiếu sự chuẩn bị cho mình một bộ lọc tốt để phân biệt đúng, sai đã bị ảnh hưởng văn hóa ngoại lai, lối sống buông thả. Thậm chí có những người mắc vào vòng lao lý chính là do công nghệ.
Để phát huy tinh thần đại đoàn kết dân tộc của Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, thế hệ trẻ cần có những hành động cụ thể nào trong cuộc sống hàng ngày? Và, từ các phòng trào “Ba sẵn sàng”, “Đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên” trong chiến tranh được phát huy đến giai đoạn hiện nay ra sao, thưa GS?
- Cách mạng Tháng Tám thành công trọn vẹn với kết quả cuối cùng là nước Việt Nam dân chủ hòa ra đời vào ngày mùng 2/9/1945 (nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam). Đây là thành quả to lớn của khối đại đoàn kết dân tộc, được Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh dày công xây dựng. Phát huy tinh thần đại đoàn kết dân tộc là vấn đề thường trực ở mọi lúc, mọi nơi, ở cả những công việc bình thường nhất... trong cuộc sống hiện nay.
Tinh thần tự lực tự cường của Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 đã thấm sâu trong người dân Việt Nam, trong đó có thể trẻ ngày hôm nay.
Để phát huy tinh thần đó, thế hệ trẻ cần chủ động, tích cực rèn luyện, kế thừa truyền thống đoàn kết của dân tộc; đồng thời nâng cao nhận thức về bản sắc văn hóa dân tộc, tích cực tham gia vào các hoạt động cộng đồng, xây dựng đất nước, ở các nội dung:
Thứ nhất là lớp trẻ tham gia vào các hoạt động giáo dục tuyên truyền về truyền thống yêu nước, tình đoàn kết dân tộc do các đoàn thể hoặc là do nhà trường tổ chức.
Thứ hai đó là lớp trẻ phải rèn luyện đạo đức, lối sống lành mạnh, sống có trách nhiệm, sống yêu thương, biết chia sẻ với những người xung quanh và tham gia vào các hoạt động tình nguyện vì cộng đồng khi có điều kiện. Đặc biệt là giới trẻ gương mẫu chấp hành luật pháp, những quy định của các địa phương, của cộng đồng.
Thứ ba là lớp trẻ phải tích cực học hỏi, nâng cao trình độ về mọi mặt, tham gia tích cực các hoạt động của Đoàn, Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam... các phong trào thi đua yêu nước do Đảng, cơ quan Nhà nước, đoàn thể phát động. Và, cuối cùng là lớp trẻ tự xây dựng cho mình lối sống văn hóa, văn minh, gương mẫu trong mọi hoạt động học tập, lao động, sản xuất và xã hội.
Thanh niên tình nguyện nhặt rác, gom rác vào đúng nơi quy định sau lễ sơ duyệt cấp Nhà nước lễ diễu binh, diễu hành Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9.
Về các phong trào “Ba sẵn sàng”, “Đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên” trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, trong tiến trình xây dựng đất nước là truyền thống tốt đẹp của giới thanh niên Việt Nam, được phát triển rực rỡ qua các thời kỳ cách mạng của dân tộc. Và bây giờ, trong bối cảnh mới những phong trào đó tiếp tục được khơi dậy mạnh mẽ. Có thể nói ngày nay tinh thần “Ba sẵn sàng”, “Đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên” được tiếp nối và phát huy thông qua các phong trào, những chương trình hành động của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh như là Thanh niên tình nguyện, Tuổi trẻ sáng tạo, Tuổi trẻ xung kích bảo vệ Tổ quốc, Thanh niên giúp đỡ đồng bào lũ lụt, Thanh niên Cứu nạn - cứu hộ, Thanh niên Xây dựng nhà ở cho hộ nghèo...
Nếu như trong chiến tranh, thế hệ trẻ sẵn sàng ghi tên mình tham gia nhiệm vụ, xung phong mở đường, vận chuyển hậu cần cho bộ đội... thì ngày nay họ sẵn sàng tới những nơi khó khăn nhất, xung phong xung kích trong mọi công việc xây dựng đất nước khi Tổ quốc cần. Họ sẵn sàng nhận phần khó khăn về mình, giúp đỡ các gia đình chính sách, người nghèo ở vùng sâu, vùng xa, tham gia chống tội phạm, bảo vệ chủ quyền biển đảo, tiên phong làm chủ công nghệ chuyển đổi số do Đảng cũng như Chính phủ kêu gọi.
Gia đình và nhà trường bồi đắp lòng yêu nước
Vậy, về phía gia đình và nhà trường đóng vai trò như thế nào trong việc giáo dục thế hệ trẻ về ý nghĩa của ngày Quốc khánh 2/9 để cùng nhau xây dựng và phát triển đất nước trong kỷ nguyên số cũng như phát huy các giá trị truyền thống của dân tộc?
- Giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống của Cách mạng Tháng Tám, của ngày độc lập 2/9 truyền thống tốt đẹp của dân tộc nói chung là trách nhiệm của toàn xã hội, gia đình, nhà trường, trong đó nhà trường đóng vai trò then chốt. Việc giáo dục, nuôi dưỡng đứa trẻ đầu đời là trách nhiệm, bổn phận của gia đình. Lòng yêu thương đầu tiên mà đứa trẻ nhận được, biết được đó là tình yêu đối với bố mẹ, anh chị em trong gia đình.
Nhân dân Việt Nam đã phải đổ bao xương máu, của cải, thời gian mới giành lại được quyền của đất nước để người dân được sống trong độc lập – tự do và hạnh phúc. Ảnh: Duy Khánh.
Khi đứa trẻ lớn lên, đi học thì gia đình kết hợp với nhà trường sự giáo dục. Khi ấy trách nhiệm của nhà trường lớn dần lên nhưng gia đình không thể khoán hoàn toàn cho trường việc giáo dục đứa trẻ. Từ lòng yêu thương gia đình thì đứa trẻ được nhà trường mở rộng ra yêu quê hương, yêu đất nước. Nhà trường đóng vai trò then chốt trong giáo dục thế hệ trẻ, bao gồm truyền đạt kiến thức nói chung, kiến thức lịch sử nói riêng, gắn vào Cách mạng Tháng Tám. Trong đó có lịch sử ra đời của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, hình thành nhân cách và chuẩn bị cho học sinh trở thành một công dân có ích cho xã hội.
Xin cảm ơn GS!