Trong một báo cáo gửi Tổng cục Hải quan gần đây, Cục Hải quan tỉnh Hà Tĩnh thông tin về nhiều tờ khai của Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (Formosa) có trị giá hàng hóa lớn hơn nhiều so với con số đã được đăng ký trong danh mục miễn thuế.
Là dự án đầu tư nước ngoài có quy mô lớn nhất cả nước về vốn đăng ký đầu tư, gần 10,6 tỷ USD, dự án thép Formosa Hà Tĩnh được kỳ vọng sẽ thúc đẩy sự phát triển kinh tế của miền trung nói chung và riêng tỉnh Hà Tĩnh nói riêng. Tuy nhiên, những dấu hiệu vi phạm liên tục trong khi xây dựng dự án đã không khỏi đặt ra câu hỏi liệu tập đoàn Formosa có đang cố tình tìm mọi cách để thực hiện hành vi chuyển giá ở VN không?
 |
| Fomosa Hà Tĩnh dính nghi vấn chuyển giá. |
Trong một văn bản gửi Tổng Cục Hải quan năm 2015, Cục Hải quan Hà Tĩnh thậm chí còn nêu thẳng vấn đề rằng cơ quan này “nhận thấy có những vấn đề nghi vấn về việc chuyển giá, nâng giá máy móc thiết bị nhập khẩu nhằm nâng chi phí đầu vào” của Formosa Hà Tĩnh.
Nhận định trên được đưa ra sau khi Cục Hải quan Hà Tĩnh phát hiện các trường hợp nâng giá hàng hóa nhập khẩu cao hơn giá trị thực. Ví dụ được cơ quan hải quan Hà Tĩnh đưa ra là trong một tờ khai ngày 7/10/2014, Formosa đã nhập khẩu rất nhiều hàng hóa là máy móc thiết bị tạo tài sản cố định, phục vụ các hạng mục của Dự án Khu liên hợp Gang thép và Cảng Sơn Dương Formosa Hà Tĩnh.
Tuy nhiên, công ty khai với hải quan nhập khẩu vỏ của thiết bị lọc bụi trọng lực, lắp đặt dạng tháo rời với giá 1,63 triệu USD nhưng giá của thiết bị này lại được khai trong danh mục miễn thuế là 1,48 triệu USD. Như vậy có sự chênh lệch tới gần 155.000 USD.
Theo giải trình của Formosa, sở dĩ có sự chênh lệch này là thời điểm nhập khẩu đến khi đăng ký danh mục miễn thuế khá dài nên đó chỉ là con số kê khai tạm tính. Formosa cho biết sắp tới có thể còn phát sinh nhiều trường hợp tương tự.
Mặc dù Formosa Hà Tĩnh đã đưa ra lời giải thích do thời gian đăng ký danh mục miễn thuế và thời gian nhập khẩu cách xa nhau dẫn đến sự chênh lệch về giá, nhưng Cục Hải quan Hà Tĩnh vẫn đặt vấn đề nghi vấn Formosa Hà Tĩnh khai tăng giá trị hàng hóa để chuyển giá.
Đây không phải lần đầu cơ quan chức năng địa phương phát hiện ra các sai phạm của Formosa Hà Tĩnh ngay trong quá trình xây dựng đầu tư nhà máy. Vào tháng 5/2015, Cục Hải Quan Hà Tĩnh cũng đã phát hiện việc DN này cố tình nâng giá trị công trình thông qua các nhà thầu nước ngoài và nâng giá trị hàng hóa nhập khẩu thi công công trình lên tới 4.000 tỷ đồng. Ngoài ra, kể từ năm 2013 đến nay, một loạt những sai phạm khác liên quan đến vấn đề đóng thuế của Formosa Hà Tĩnh cũng đã được phát hiện.
Cũng theo Hải quan Hà Tĩnh, Formosa còn thuê một công ty riêng (Công ty Tiếp vận SAS Vũng Áng) khai thuê tờ khai hải quan theo loại hình xuất nhập khẩu tại chỗ để nâng khống giá trị máy móc. Sau kiểm tra, cơ quan này đã phát hiện trị giá hàng hóa ghi trên hóa đơn giá trị gia tăng là 348.659 USD trong khi trên hóa đơn thương mại từ nước ngoài là 1,42 triệu USD.
Khi bị yêu cầu bổ sung chứng từ, Formosa vẫn không thể thực hiện nên đã hủy bản cũ, mở tờ khai mới với giá trị hàng hóa chỉ còn 470.690 USD (thay vì 1,42 triệu USD như trước đó). Do đó, Cục Hải quan tỉnh Hà Tĩnh cho rằng có thêm cơ sở để nghi vấn có dấu hiệu chuyển giá, nâng giá máy móc thiết bị nhập khẩu nhằm tăng chi phí đầu vào của Formosa.
Trước đó, sau khi kiểm tra hoàn thuế năm 2013, 2015 và 2016, Formosa liên tiếp bị cơ quan thuế yêu cầu truy thu. Cụ thể, kiểm tra từ tháng 8 đến tháng 12/2013, cơ quan chức năng truy thu hơn 283 tỷ đồng của Formosa do thiếu chứng từ thanh toán qua ngân hàng, hợp đồng kèm theo dịch vụ chưa được kê khai đầy đủ...
Tương tự, sau kiểm tra hoàn thuế năm 2015, cơ quan thuế nhận định Formosa nâng giá trị công trình thông qua các nhà thầu nước ngoài để tăng giá trị hàng hóa nhập khẩu. Theo đó, điều chỉnh giảm giá trị công trình hơn 4.000 tỷ đồng và thu hồi số thuế 225 tỷ đồng đã hoàn. Mới đây nhất, kết quả kiểm tra hoàn thuế cuối tháng 2/2016 cũng phát hiện gần 20.000 hóa đơn đưa vào khấu trừ và hoàn thuế không đúng quy định.
Thực tế việc thu hút một dự án đầu tư quy mô lớn như Formosa Hà Tĩnh vào Việt Nam có thể nói là điều cần thiết, đặc biệt là Formosa Hà Tĩnh sẽ sản xuất những sản phẩm thép dùng cho các ngành công nghiệp mà Việt Nam vẫn đang phải nhập khẩu.
Mới đây nhất, Formosa đã tuyên bố sẽ lui thời điểm khánh thành nhà máy Formosa Hà Tĩnh đã được dự kiến trong mùa hè này, trong bối cảnh dự án này đang bị thanh tra về các vấn đề liên quan đến môi trường. Nhưng có một điều chắc chắn rằng Formosa Hà Tĩnh vẫn sẽ hoạt động, bởi số tiền mà tập đoàn này cùng các đối tác như China Steel và JFE Steel đã đổ vào đây là không hề nhỏ.
Tuy nhiên, những nghi vấn này lại đặt ra câu hỏi phải quản lý và giám sát thế nào để Việt Nam có thể tận dụng được dự án này một cách hiệu quả nhất lại đang là vấn đề hóc búa.
