Người trong cuộc nói gì về lan Phi điệp đột biến tiền tỷ?

PV: Thưa anh, thời gian gần đây, thị trường lan Phi điệp đột biến “gây bão” với các cuộc chuyển nhượng có giá chục tỷ đồng thậm chí là trăm tỷ đồng. Vậy, thế nào là lan Phi điệp đột biến? Đâu là sự khác biệt để lan đột biến được định giá cao hơn rất nhiều lần so với lan thông thường?

Giò lan phi điệp 5 cánh trắng quý hiếm có giá lên tới 1,1 tỷ đồng.

-Anh Nguyễn Phát: Mỗi vùng miền có 1 loại lan Phi điệp đặc trưng và được lấy tên chung của địa phương đó. Ví dụ như Giả hạc Di Linh, Ma Bó, Chumoray, Hòa Bình... Và tất nhiên mặt hoa hay thân lá đều ổn định từ thời "khai thiên lập địa" đến nay.

Tuy nhiên, trong sự ổn định đó sẽ xuất hiện một số cây lan đột biến về mặt hoa hoặc lá so với thế hệ cha ông của chúng. Với những mặc định cho rằng lan đột biến hiển nhiên là lan đẹp là không chính xác, vì thực chất đột biến có thể cho ra phiên bản mới đẹp hơn và cả xấu hơn so với “bản gốc”. Ngoài ra, đột biến cũng cần phải phân biệt giữa đột biến một phần ( 5 Cánh Trắng)  hoặc toàn phần (cả Hoa trắng tinh chẳng hạn).

Với những người chơi lan lâu năm không khó để nhận định đâu là lan đột biến đẹp, độc, lạ…để giữ lại và nhân giống. Trong quá trình đó, người chơi lan cần phải chờ hoa nở lại 1, 2 lần để xác định tính ổn định của lan (quy trình này mất 1, 2 năm tính từ khi mang lan từ rừng về). Đặc biệt, xác suất để tìm ra một cây lan đột biến đẹp là rất thấp, có thể trong hàng tấn, hay nhiều tấn thậm chí cả cánh rừng không có cây nào đột biến đẹp cũng là chuyện bình thường.

Và "cơn khát" được chinh phục sở hữu mặt hoa đẹp của những người đam mê, hay những người buôn bán lan (tất nhiên đó phải người có kiến thức về Lan) đã đẩy giá tăng lên của những mặt hoa đột biến đẹp này.

Đó là những điểm cơ bản tạo nên sự khác biệt để lan đột biến được định giá cao hơn rất nhiều lần so với lan thông thường. Theo thời gian, tự thân lan đột biến cũng sẽ có sự phân cấp và chọn lọc, người chơi vẫn còn chơi nhưng chắc chắn giá càng về sau càng giảm dần.

Với những nhận định cho rằng, giá lan Phi điệp đột biến cao ngất ngưỡng là do thị trường quyết định, điều này theo anh có chính xác hay không? 

-Cơ bản là do thị trường quyết định song giá lan Phi điệp đột biến vẫn phải phụ thuộc vào 2 yếu tố sau:

Thứ nhất, những mặt hoa có sẵn nhiều năm nay như: 5CT Phú Thọ, 5CT Hòa Bình (Hiển Oanh -  5ctHO) có tính ổn định cao, được xem là phù hợp cho người mới sưu tầm lan đột biến. Tuy nhiên, giá bán vẫn lên xuống theo chu ky hàng năm. Cụ thể, mùa ra hoa, hay mùa nhân giống làm Kie (mầm từ mắt ngủ), hay làm mầm gốc (đẻ thêm thế hệ mới từ gốc của cái Kie năm ngoái)…Những thời điểm này cây rất đẹp và tốc độ phát triển cây nhanh. Hôm nay mua Kie 5CT Phú Thọ 5cm 5 triệu đồng, nhưng 1 tháng sau nó lên thành 7 đến 10 cm (tùy lực cây và cách chăm sóc) nếu bán đã có thể lời từ 2 đến 5 triệu đồng/kie. Do đó, đây là các thời điểm người lướt sóng mua bán rầm rộ nhất, thông thường kéo dài từ tháng 3 đến hết tháng 7 hàng năm.

Anh Nguyễn Phát cho rằng, đồng tiền sinh ra từ việc đổi những vật ngang giá và việc định giá lan đột biến cũng không nằm ngoài nguyên tắc đó.

Thứ hai, với những mặt hoa cao cấp hơn, mới phát hiện gần đây thì không bị tác động trực tiếp từ thị trường, nếu có thì chỉ là tác động gián tiếp nhưng cũng không nhiều. Cụ thể, mặt hoa đó sẽ phải đem so sánh với một mặt hoa tương đương trên thị trường để xác định độ đẹp xấu, cộng với các yếu tố về thân lá, dễ chăm, dễ nhân giống... Từ đó, các nhà vườn lớn mới quyết định “xuống tiền” sở hữu, hoặc để đầu tư.

Thực tế cho thấy, có những giò lan đột biến chỉ trong 3 tháng đã tăng giá bán gấp 10 lần, 20 lần…Vậy theo anh, tình trạng “nhảy giá” này có phải là do người bán cố tình "thổi" lên hay hay không?

-Theo tôi để “móc ví” mua một giò lan thì phải đánh giá được tiềm năng của giò lan đó. Một giò lan tiềm năng có thể hiểu là giò lan có tương lai, có mầm phát rất mạnh, nhanh, và đẹp. Ví dụ, tại thời điểm mua giò 5CT Bạch Tuyết chỉ có tổng vài mầm 20cm, nhưng sau 3 tháng thì lên đến 50cm, mọc ra nhiều mầm con, kie con khác… Lúc này, chủ nhân có thể cắt bán bớt để thu hồi vốn.

Việc đầu tư vào lan đột biến không giống các hình thức đầu tư khác. Nếu như mua 1 lượng vàng, 5 năm sau, 10 năm sau vẫn chỉ là 1 lượng vàng, cái khác duy nhất là giá. Còn lan đột biến thì sao, ngoài vấn đề về giá, từ cây lan đột biến ban đầu có thể sinh sôi nảy nở ra nhiều cây lan khác không chỉ thỏa mãn đam mê, chăm sóc, sở hữu…lan đột biến còn là một hình thức đầu tư tiềm năng.