Xuất, nhập khẩu trước những thách thức mới

Xuất nhập khẩu lập kỷ lục mới

Thông tin từ Bộ Công Thương, xuất, nhập khẩu Việt Nam năm 2025 lập mức kỷ lục mới, ước đạt 920 tỷ USD, đưa Việt Nam vào top 15 nước có quy mô thương mại lớn trên toàn cầu. Trong đó, xuất khẩu dự kiến đạt 470 tỷ USD, tăng 16% so với cùng kỳ năm 2024; nhập khẩu dự kiến đạt 448 tỷ USD, tăng 19% so với cùng kỳ năm trước. Cán cân thương mại năm 2025 tiếp tục nghiêng về xuất siêu với mức 22 tỷ USD. Những con số này là minh chứng hiệu quả trong điều hành chính sách của Chính phủ, sức hấp dẫn của môi trường đầu tư, cũng như khả năng tham gia sâu của DN Việt Nam vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng, động lực tăng trưởng xuất khẩu đến từ nhiều nhóm hàng chủ lực. Các mặt hàng công nghiệp như điện tử, máy tính, linh kiện, máy móc thiết bị tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt, trong khi nông, lâm, thủy sản phục hồi rõ nét với các sản phẩm thế mạnh như rau quả, sầu riêng, tôm hùm. Dệt may, gỗ và sản phẩm gỗ cũng ghi nhận mức tăng tích cực, phản ánh sự cải thiện của nhu cầu toàn cầu và khả năng nắm bắt cơ hội thị trường của DN Việt. Ngược lại, tăng trưởng nhập khẩu, động lực chính đến từ nhu cầu nhập khẩu đối với nhóm nhóm hàng thuộc lĩnh vực công nghiệp công nghệ cao.

Bốc xếp hàng xuất khẩu tại cảng Sài Gòn. Ảnh: Phạm Hùng

Phân tích về những yếu tố tác động đến tăng trưởng của xuất nhập khẩu, TS Lê Duy Bình - Giám đốc Economica Việt Nam đánh giá, kết quả này được hỗ trợ bởi 2 yếu tố quan trọng. Thứ nhất là sự phục hồi của các nền kinh tế lớn như: Mỹ, châu Âu, Nhật Bản. Các nền kinh tế này đã và đang triển khai nhiều biện pháp phục hồi, đặc biệt thông qua chính sách tiền tệ có phần được nới lỏng nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và nhờ đó nhu cầu nhập hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam tăng lên. Thứ hai, những tháng cuối năm luôn là thời cao điểm mua sắm tại Mỹ, EU và Nhật Bản, cùng nhiều nền kinh tế là bạn hàng thương mại lớn của Việt Nam. Nhu cầu phục vụ mùa Giáng sinh và năm mới tăng mạnh, kéo theo sức mua lớn đối với các mặt hàng như dệt may, da giày, nội thất, hàng điện tử, thực phẩm, nông, lâm sản vốn là những những nhóm hàng Việt Nam có nhiều thế mạnh.

Thương mại toàn cầu khó lường, nhiều rào cản nội tại

Nhiều chuyên gia, nhà quản lý nhận định, xuất khẩu Việt Nam đang đứng trước nhiều khó khăn và thách thức mới. Trên bình diện quốc tế, môi trường thương mại toàn cầu đang thay đổi nhanh và khó lường, sự phục hồi kinh tế thế giới chậm, xung đột địa chính trị, phân mảnh thương mại và chủ nghĩa bảo hộ gia tăng làm thu hẹp dư địa tăng trưởng truyền thống. Đặc biệt, các tiêu chuẩn mới về phát triển bền vững, giảm phát thải, truy xuất nguồn gốc, trách nhiệm xã hội và “xanh hóa” chuỗi cung ứng đang trở thành điều kiện bắt buộc. Điều này tạo ra sức ép lớn, đặc biệt đối với các DN xuất khẩu vừa và nhỏ.

Theo Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) Trần Thanh Hải, hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam còn tồn tại nhiều yếu tố chưa bền vững. Tăng trưởng xuất khẩu vẫn phụ thuộc đáng kể vào khu vực FDI; khu vực DN trong nước chưa tham gia sâu vào các khâu có giá trị gia tăng cao trong chuỗi sản xuất và phân phối toàn cầu; nhiều ngành hàng còn phụ thuộc lớn vào nguồn nguyên liệu, linh kiện nhập khẩu, khiến sản xuất và xuất khẩu dễ bị tổn thương trước cú sốc bên ngoài và nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng. Quan ngại hơn, năng lực thiết kế, marketing quốc tế, xây dựng thương hiệu còn hạn chế, khả năng đáp ứng đồng bộ các tiêu chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn xanh, tiêu chuẩn thị trường cao cấp của không ít DN vẫn còn khó khăn.