Hóa đơn tiền điện phi mã: Bất cập trong cách tính và sử dụng vốn của EVN

Tuy nhiên, sau khi biểu giá điện bán lẻ 6 bậc đưa vào áp dụng, nhiều cuộc tranh cãi đã nổ ra. "Chiếc thang" bậc giá điện ngày càng thể hiện bất cập sau mỗi lần giá điện tăng. Ngay bậc thứ nhất chỉ dao đông từ 0 - 50kWh/tháng. Đây là mức tiêu thụ điện thấp mà gần như khó có trong thực tế bởi với mức tiêu thụ đó một gia đình chỉ sử dụng thiết bị điện tối thiểu là chiếu sáng.

Tương tự mức tiêu thụ bậc 2 từ 51 - 100kWh cũng rất ít gia đình sử dụng trong mức tiêu thụ điện đó 1 tháng ngay cả khu vực nông thôn. Theo tính toán mức tiêu thụ điện của gia đình trung bình dao động từ 100 - 300kWh/tháng.

"Biểu giá sinh hoạt có 6 bậc thang đã gây phức tạp trong công việc thanh toán tiền điện với khách hàng. Tiền điện thanh toán mỗi tháng phụ thuộc vào lượng điện sử dụng của khách hàng, điện sử dụng càng nhiều bị áp ở mức giá càng cao là ngược với logic tiêu dùng hàng hóa thông thường (càng mua nhiều càng rẻ), dễ làm cho khách hàng khó hiểu, khó kiểm tra, theo dõi dẫn đến khó thông cảm" - chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long bình luận.

Dù hiểu bất cập đó nhưng biểu giá điện chia 6 bậc vẫn giữ nguyên. Cách chia biểu giá điện hiện nay chỉ có gia đình sử dụng dưới 100kWh/tháng là có lợi nhưng số gia đình chỉ tiêu thụ khoảng 100 kWh/tháng là rất ít trong thực tế. Còn lại đại đa số gia đình Việt Nam đang tiêu thụ điện từ trên mức 101kWh, có nghĩa số tiền điện bình quân đều trên 2.000 đồng/kWh.

"6 năm đã trôi qua, đời sống người dân đã khác. Các thiết bị sử dụng điện trong gia đình đã nhiều hơn để đáp ứng nhu cầu cuộc sống. Biểu giá điện bậc thang gồm 6 mức cần được xem lại để phù hợp hơn với thực tế, đảm bảo lợi ích cho người dân. Đặc biệt là khi giá điện vừa tăng, kéo theo mức chi trả cho mỗi mức điện bậc thang của người dân tăng lên đáng kể", ông Ngô Trí Long nói.

Dấu hỏi về hơn 42.000 tỷ đồng gửi không kỳ hạn tại ngân hàng

Những ngày qua, đi kèm với bức xúc về hóa đơn tiền điện tăng vọt thì dư luận cũng thắc mắc về việc có bất thường khi EVN đang "ngập nợ" nhưng vẫn để hơn 42.000 tỷ đồng tiền gửi không kỳ hạn trong ngân hàng (tăng gần 10.000 tỷ so với cuối năm 2017),

Phía EVN giải thích, số tiền hơn 42.000 tỷ đồng EVN gửi không kỳ hạn tại ngân hàng là tiền dùng để thanh toán tiền mua điện, than, khí, trả nợ và quá nhỏ so với số tiền nợ phải trả ngắn hạn hơn 106.000 tỷ đồng mà tập đoàn cần phải thanh toán.

Đây cũng là số dư tiền gửi được tổng hợp từ tất cả báo cáo tài chính của các đơn vị thành viên của EVN bao gồm các đơn vị sản xuất, truyền tải, phân phối và dịch vụ phụ trợ. So với số dư nợ phải ngắn hạn tại cùng thời điểm trả của EVN (hơn 106.000 tỷ đồng) thì quá nhỏ chưa đủ để sử dụng cho trả nợ ngay các nhà cung cấp nhiên liệu (khí, than), bán điện... (55 ngàn tỷ đồng) và trả nợ ngân hàng đến hạn (22.000 tỷ đồng).

"Do nhu cầu vốn cho đầu tư và sản xuất kinh doanh quá lớn nên với số dư tiền gửi trên mới giúp cho EVN và các đơn vị thành viên hoàn thành nhiệm vụ được giao", văn bản do Phó Tổng Giám đốc Nguyễn Xuân Nam kí thay Tổng giám đốc EVN nêu rõ.

Số dư tiền gửi không kì hạn ở ngân hàng của EVN tại ngày 30/6/2018 tăng rất mạnh so với cùng kì các năm trước đó. Một số ý kiến tỏ ra băn khoăn, vì mức lãi suất không kì hạn chỉ là 0,2%/năm, trong khi nếu gửi có kì hạn thì lãi suất tối thiểu cũng là 4,5%/năm, theo đó chi phí cơ hội đối với số tiền này không phải là ít.

Tuy nhiên, theo lãnh đạo EVN, tập đoàn có hàng chục đơn vị cấp 2 và hàng trăm đơn vị cấp 3, cấp 4 hoạt động trên nhiều lĩnh vực, từ đầu tư đến sản xuất, kinh doanh điện năng. Mỗi đơn vị phải duy trì một số dư tiền gửi nhất định để phục vụ cho công việc thường xuyên và xử lí đột xuất.

Chẳng hạn, với các công ty nhiệt điện cần có một số lượng tiền lớn để mở L/C thanh toán nhiên liệu nhập khẩu hoặc thanh toán cho các đơn vị cung cấp trong nước. Còn công ty mẹ EVN cần phải có một số tiền lớn đủ để thanh toán tiền mua điện hàng tháng cho các đơn vị bán điện.

Hơn nữa, do doanh thu tiền điện thường tập trung vào cuối tháng, trong khi nhu cầu thanh toán tiền nhiên liệu và điện mua ngoài tập trung vào đầu tháng. Đây là lí do mà số dư tiền gửi của EVN vào cuối tháng (thời điểm lập báo cáo quyết toán) thường cao hơn so với các ngày còn lại.

Cùng với nhu cầu vốn đầu tư lớn thì số dư nợ vay hiện tại của EVN cũng rất lớn. Vì thế, theo giải thích của lãnh đạo EVN, nhu cầu trả nợ trong năm tương đối cao, đòi hỏi EVN phải duy trì số dư đủ để trả nợ khi đến hạn, để đảm bảo tín nhiệm tín dụng cho các khoản vay trong tương lai.

Tuy nhiên, dù EVN đã giải thích nhưng bên cạnh con số 42.000 tỷ gửi không kì hạn ngân hàng, vẫn còn và gần 20.000 tỷ đồng đầu tư tài chính ngắn hạn tại thời điểm 30/6/2018.

Câu hỏi này cần được lãnh đạo EVN giải trình, làm rõ. Đây là yếu kém trong quản trị tài chính hay còn động cơ nào khác? "Nếu EVN quản trị tốt hơn dòng tiền, cơ cấu lại danh mục tiền gửi tại các ngân hàng thương mại, hẳn nguồn lực tài chính khổng lồ này sẽ được sử dụng hữu ích hơn, tăng thu cho Tập đoàn hàng trăm tỉ đồng", một chuyên gia cho biết và cho rằng, người dân, công luận phải cùng phối hợp, giám sát việc đầu tư kinh doanh vốn nhà nước tại doanh nghiệp và EVN cần phải minh bạch lúc đó, việc tăng giá điện mới được dư luận thông cảm, chia sẻ hơn.

Chuyên gia này cũng kịch liệt phản đối về việc, trong khi người dân đang xôn xao vì hóa đơn tiền điện tăng đột biến trong tháng đầu tiên tính theo mức giá điện mới, Bộ Công thương lại có tham vọng "đóng dấu mật" vào thông tin giá điện bán ra cho người dân.