Yêu cầu sửa biểu giá bán lẻ điện đưa ra cách đây hơn một năm, xuất phát từ bức xúc của người dân về chuyện hóa đơn tiền điện tăng "đột biến" và từ yêu cầu quản lý ngành phải đảm bảo tính công khai, minh bạch.
Tuy nhiên sau hơn 1 năm chờ đợi, dự thảo phương án sửa đổi đưa ra lại gây khá nhiều thất vọng cho cả người dân và giới chuyên gia. Bộ Công thương đưa ra các biểu giá với mức cơ cấu tỉ lệ quá cao, không thấy rõ lợi ích cho đại đa số người dân.
Vì vậy, bộ trưởng Bộ Công thương đã quyết định rút phương án điện một giá để tập trung sửa đổi biểu giá 5 bậc thang theo hướng đảm bảo tính khả thi cao hơn.
Dự kiến Bộ Công Thương sẽ tiếp tục lấy ý kiến về phương án 5 bậc thang để hoàn thiện trước khi trình Thủ tướng vào cuối năm nay.
.jpg)
Hiện nay, giá điện đang được tính theo biểu giá lũy tiến 6 bậc thang.
Phương án giá điện theo 5 bậc thang được cải tiến từ phương án biểu giá 6 bậc thang hiện hành, đảm bảo nguyên tắc giữ nguyên giá điện bình quân hiện hành là 1.864,44 đồng/kWh. Cụ thể:
+ Bậc 1 (từ 101-200 kWh) : 1.678 đồng/kWh, tương đương 90% giá điện bình quân.
+ Bậc 2( từ 101-200 kWh): 2.014 đồng/kWh, tương đương 108% giá điện bình quân.
+ Bậc 3 (từ 201-400 kWh): 2.635 đồng/kWh, tương đương 141% giá điện bình quân.
+ Bậc 4 ( từ 401 đến 700 kWh): 2.983 đồng/kWh, tương đương 160% giá điện bình quân.
+ Bậc 5 (từ 701kw trở lên): 3.123 đồng/ kWh, tương đương 168% giá điện bình quân.
Tại hội thảo "Giá điện sinh hoạt bao nhiêu là hợp lý" tổ chức ngày 20/8, ông Ngô Đức Lâm - nguyên Phó viện trưởng Viện Năng lượng nêu ý kiến, phương án biểu giá 5 bậc thang cải tiến từ 6 bậc thang hiện hành chưa chứng minh được sự cốt lõi là đảm bảo giá điện bình quân không đổi. Ngoài ra việc tính giá điện nhiều bậc dẫn đến khó kiểm soát, lập lờ, thiếu minh bạch.
Cũng tại cuộc họp, ông Nguyễn Minh Duệ - nguyên Chủ nhiệm bộ môn Năng lượng (Đại học Bách Khoa Hà Nội) cho rằng, khoảng cách tăng giá giữa các bậc trong phương án biểu giá 5 bậc thang hiện quá lớn. Điều này khiến các hộ dùng trên 200 kWh phải trả giá cao, lớn hơn nhiều so với giá điện bình quân. Chính vì vậy, hộ có nhu cầu dùng điện nhiều (hộ đông nhân khẩu, trời nắng nóng, cho dù họ đã tiết kiệm nhiều) vẫn khiến tiền điện nhiều khả năng vẫn "nhảy vọt" khi giao mùa, nắng nóng.
Do đó, ông Duệ đề nghị cần nghiên cứu để mức tăng giá, giãn cách giữa các bậc ở phương án này "tăng vừa phải hơn", để vừa có lợi cho người tiêu dùng, vừa đảm bảo lợi ích doanh nghiệp, Nhà nước. Trước khi công bố giá bán lẻ điện 5 bậc thang, cần có sự góp ý của các cơ quan, nhà khoa học, có thẩm định của cơ quan có trách nhiệm quản lý giá.
Đề xuất tính giá điện 3 bậc
Theo ông Ngô Đức Lâm căn cứ tính giá bán điện bình quân 1.864,44 đồng/kWh là đã gồm các chi phí, lãi cho ngành điện tái đầu tư.
Vì vậy ông đề xuất Bộ Công Thương có thể nghiên cứu thêm phương án giá điện 3 bậc.
Cụ thể, bậc 1 (0-100 kWh) sẽ có giá thấp hơn giá điện bình quân để đảm bảo tính hỗ trợ hộ nghèo, hộ chính sách. Bậc 2 (101-400 kWh) sẽ bằng giá điện bình quân, 1.864,44 đồng một kWh và bậc 3 từ 401 kWh trở lên, giá cao hơn giá điện bình quân.
Đồng tình với ý kiến của ông Lâm, ông Nguyễn Tiến Thoả - Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam cho rằng, cần rút 6 bậc thang hiện nay xuống còn 3, 4 hoặc 5 bậc, tốt nhất là 3 bậc.
.jpg)
Ông Nguyễn Tiến Thỏa.
Ông Thỏa lý giải nên ghép các bậc lại với nhau để tăng khoảng cách tiêu thụ điện hợp lý, phù hợp với tình hình thực tế sử dụng điện hiện nay giữa các nhóm khách hàng dùng điện. Đồng thời, giải thích rõ ràng về phương pháp sắp xếp bậc, cơ sở và các căn cứ sắp xếp khoảng các giữa các bậc.
Khi cải tiến biểu giá điện sinh hoạt, theo ông Thoả, Bộ Công Thương cần nghiên cứu kỹ lưỡng, để không làm tăng giá bình quân hiện hành, xử lý được chênh lệch giá giữa các bậc thang hợp lý sẽ giảm thiểu việc tiền điện tăng "đột biến" vào mùa nắng nóng.
Ngoài ra, khi xây dựng tỷ lệ tính giá từng bậc so với giá điện bình quân cần phải xây dựng cả hai loại tỷ lệ: Đó là tỉ lệ tính giá so với giá bình quân chung của 4 biểu giá, và tỉ lệ tính giá so với giá bình quân của biểu giá điện sinh hoạt.
Còn theo ý kiến của PGS.TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính), việc phân chia theo bậc thang là để khuyến khích người tiêu dùng tiết kiệm điện. Về nguyên tắc bù chéo giữa các nhóm tiêu dùng ở các bậc thang, tổng doanh thu bán điện của EVN theo các bậc thang phải bằng giá bán lẻ điện bình quân cho sinh hoạt.
Tuy nhiên, với mức quy định như trong biểu giá điện hiện nay chỉ có 1 bậc dưới mức giá bán lẻ điện bình quân được quy định. Còn lại các bậc thang khác đều có mức giá trên mức giá bán lẻ điện bình quân, thậm chí bậc thang thứ 4, thứ 5 rất cao. Chính vì vậy, các cơ quan có thẩm quyền cần giải thích rõ cho người dân tại sao lại đưa ra phương án này.
Ông Nguyễn Tiến Thoả bổ sung, khi xây dựng thị trường bán lẻ điện cạnh tranh thì cần xác định Nhà nước chỉ đóng vai trò hậu kiểm, kiểm tra, thực hiện chính sách an sinh xã hội ngoài giá. "Nếu còn để giá điện phải gánh cả phần an sinh xã hội thì sẽ còn méo mó, không phản ánh quy luật cung cầu, giá trị", Chủ tịch Hội Thẩm định giá nói thêm.
Ngoài ra, chi phí đầu vào cũng cần Bộ Công Thương, ngành điện minh bạch, công khai và chỉ được tính vào giá những chi phí hợp lý và áp dụng giá thị trường có cạnh tranh gắn với thị trường bán lẻ cạnh tranh. Muốn làm được điều này, ông Thoả đề nghị sửa Luật Giá về thẩm quyền quyết định giá, sửa Luật Điện lực về chính sách giá điện.
"Không sửa luật thì không thể có được giá điện cạnh tranh khi chuẩn bị cho phát triển thị trường bán lẻ điện cạnh tranh", ông nhấn mạnh.
