- PV: Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng (Vinastas) vừa công bố thông tin về 67% mẫu nước mắm do Hội này khảo sát bị nhiễm arsen vượt mức cho phép. Bộ trưởng nhận xét như thế nào về sự kiện này?
- Bộ trưởng Trương Minh Tuấn: Tôi cho rằng, đây là một sự cố truyền thông. Tôi theo dõi rất kỹ. Trước hết cần chú ý nội dung mập mờ được Vinastas công bố. Họ nêu: “khoảng 67% mẫu không đạt chỉ tiêu arsen tổng theo quy định của Bộ Y tế. Tuy nhiên khi thử nghiệm 20 mẫu trong số các mẫu khảo sát có arsen tổng vượt ngưỡng quy định thì đều không phát hiện arsen vô cơ”.
 |
| Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Trương Minh Tuấn: Sẽ yêu cầu điều tra làm rõ có hay không việc công bố thông tin mập mờ về hàm lược Arsan trong nước mắm. |
Dù vậy, họ không hề giải thích giữa hai loại arsen hữu cơ và vô cơ loại nào độc hại, loại nào không độc hại, để liền đó kết luận: “Theo quy định QCVN 8-2:2011/BYT, hàm lượng arsen (thạch tín) cho phép có trong sản phẩm nước chấm tối đa là 1,0 mg/l. Tuy nhiên kết quả thử nghiệm arsen tổng cho thấy 101/150 mẫu khảo sát (chiếm 67,33%) không đạt quy định của QCVN này”. Họ còn nhấn mạnh, “các mẫu nước mắm có độ đạm càng cao, tỷ lệ mẫu có hàm lượng arsen tổng vượt ngưỡng quy định càng tăng”, nhằm ám chỉ độc hại của nước mắm truyền thống.
Ai cũng biết thạch tín là một chất cực độc, thường được dùng làm thuốc diệt chuột, nên sự sợ hãi, hoang mang với nước mắm bao trùm người tiêu dùng. Nếu không xóa tan nỗi sợ hãi này thì ngành sản xuất nước mắm truyền thống đứng trước nguy cơ phá sản hàng loạt.
Quy chuẩn nêu trên được ban hành theo Thông tư số 02/2011 của Bộ Y tế, “giới hạn lượng ăn vào hàng tuần có thể chấp nhận tạm thời” tính theo mg/kg thể trọng với 6 thứ kim loại nặng, trong đó có arsen, nhưng bản Quy chuẩn ghi rõ là tính theo arsen vô cơ, từ đó quy định giới hạn ô nhiễm 6 thứ kim loại nặng trong thực phẩm, giới hạn arsen trong nước chấm là 1mg/l. Như vậy là không có quy định về arsen hữu cơ hay “arsen tổng” như Vinastas tự đặt ra.
Arsen vô cơ mới chính là thạch tín độc hại, còn arsen hữu cơ là chất tồn tại tự nhiên trong hải sản hay các nguyên liệu làm nước chấm, không độc hại với cơ thể con người, vì vậy mà không quy định giới hạn. Nếu trung thực, Vinatas phải công bố các mẫu nước mắm được khảo sát không nhiễm thạch tín theo QCVN 8-2:2011/BYT mới chính xác.
- Vậy Bộ trưởng đánh giá lý do gì dẫn đến những công bố không rõ ràng nêu trên?
- Một thông tin liên quan đến tâm trạng của hàng chục triệu người tiêu dùng và công ăn việc làm của hàng trăm nghìn người... lại được công bố một cách cẩu thả không kiểm soát. Còn việc có hay không sự cấu kết tạo chiến dịch truyền thông lấy người tiêu dùng làm “con tin”, nhằm làm lợi cho doanh nghiệp này gây hại cho doanh nghiệp khác lại là vấn đề khác. Theo tôi, đó không chỉ là sự bất lương mà còn vi phạm pháp luật.
Câu hỏi liệu có ai đó đứng sau điều khiển sự tùy tiện của người công bố thông tin và truyền thông, các cơ quan chức năng sẽ điều tra làm rõ.
- Một số nhà chuyên môn về an toàn thực phẩm đã lên tiếng khẳng định sự vô hại của arsen hữu cơ. Ông nhìn nhận việc thông tin đang đảo chiều như thế nào?
- Như tôi đã nói, nếu việc đưa thông tin ban đầu đó không cẩu thả hoặc cố tình bẻ cong sự thật thì đã không có sự lan truyền tai hại như vậy. Sự phản bác của các nhà chuyên môn và những bài phân tích ngược lại sau đó của một số báo, với công chúng chỉ là tranh cãi, “phản biện”. Đúng sai chưa ngã ngũ, bởi vậy không đủ tác dụng đảo ngược thông tin.
Dù sai phạm đã thấy như tôi nói ở trên, nhưng cơ quan Nhà nước có liên quan cần điều tra làm rõ động cơ, truy ra sự câu kết, xác định mức độ sai phạm và hậu quả để xử lý nghiêm minh và thông báo đồng loạt trên các phương tiện thông tin đại chúng. Chỉ khi ấy mới thực sự xóa tan được nỗi hoang mang, sợ hãi của người dân, mới cứu được ngành sản xuất nước mắm truyền thống thoát khỏi cơn điêu đứng.
- Nhiều người cho rằng đang có “cuộc chiến” giữa các doanh nghiệp sản xuất nước mắm công nghiệp và truyền thống, kéo theo cả một bộ phận giới truyền thông. Bộ trưởng có ý kiến gì về chuyện này?
- Tôi cũng nghe như vậy, nhưng không nên kết luận tùy tiện. Nước mắm công nghiệp hay nước mắm truyền thống, nếu bảo đảm những điều kiện về an toàn thực phẩm, đều là những sản phẩm hàng hóa hợp pháp, đáp ứng những khẩu vị khác nhau của người tiêu dùng.
Các doanh nghiệp có quyền cạnh tranh lành mạnh để phát triển trong khuôn khổ của Luật Cạnh tranh. Cũng như với các sản phẩm khác, việc thông tin trung thực, khách quan về chất lượng nước mắm công nghiệp hay nước mắm truyền thống là điều bình thường của báo chí, không nên suy diễn. Các nhà báo chính trực khen ai thì khen đúng, chê ai thì chê đúng. Các bạn có thể yên tâm, công chúng không bao giờ nhầm lẫn, cơ quan quản lý báo chí cũng không nhầm lẫn.
