Sớm đưa chính sách phát triển nhà ở bình dân vào cuộc sống

Bất bình đẳng trong tiếp cận nhà ở

Thị trường BĐS trải qua năm 2024 và những tháng đầu năm 2025 được ghi nhận có sự phục hồi tích cực, cả về nguồn cung và tỷ lệ giao dịch, tăng gấp khoảng 3 lần so với cùng kỳ năm trước, nhưng thực tế mới chỉ bằng chưa đầy 10% so với năm 2019 (thời điểm chưa xảy ra đại dịch Covid-19). Đáng chú ý, trong số 65.400 sản phẩm mới được mở bán thì có đến 80% thuộc phân khúc nhà ở cao cấp và hạng sang; nhà ở bình dân, vừa túi tiền chỉ vỏn vẹn chưa đầy 20%.

Với việc thiếu nguồn cung mới, dẫn đến hệ quả là trong khoảng 5 năm trở lại đây, giá nhà ở liên tục tăng cao, bình quân năm sau cao hơn năm trước từ 15 – 20%. Mặt bằng căn hộ chung cư tại Hà Nội tính đến hết quý I/2025 đã chạm ngưỡng bình quân 70 triệu đồng/m2, còn ở TP Hồ Chí Minh là 76 triệu đồng/m2. Theo một số thống kê xã hội học từ Tổng Cục thống kê (phân loại thu nhập của người dân thành 5 nhóm: nhóm nghèo, cận nghèo, thu nhập trung bình, thu nhập khá và thu nhập cao - ổn định), thì nhóm nghèo, cận nghèo chỉ có mức thu nhập bình quân 1,45 triệu đồng/người/tháng; nhóm thu nhập trung bình ở thành thị là 6,26 triệu đồng/người/tháng, ở nông thôn 4,17 triệu đồng/người/tháng. Trong khi nhóm thu nhập cao - ổn định, bình quân 11 triệu đồng/người/tháng trở lên chỉ chiếm khoảng 20% dân số.

Nhà đầu tư tham khảo một dự án bất động sản trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng

Theo số liệu tổng hợp từ Bộ Xây dựng, chỉ tính riêng từ giai đoạn năm 2016 – 2022, cả nước dư thừa trên 70 triệu m2 sàn nhà ở cao cấp, hầu hết đều thuộc quyền sở hữu của những người có tiềm lực kinh tế, đã sở hữu nhà ở, họ mua để phục vụ mục đích kinh doanh hoặc đầu cơ kiếm lời. Trong khi, nhóm người thu nhập thấp, đặc biệt là ở các đô thị đang chiếm tới 70% cơ cấu dân số lại đang phải chật vật với việc lo kế sinh nhai và để sở hữu một căn nhà thì vẫn chỉ là “giấc mơ”. “Việc giá nhà đất liên tục tăng giá cao, tăng giá nhanh thời gian gần đây, không ngoại trừ xuất phát động cơ đầu cơ, thổi giá của một số nhóm người, nhà ở tăng giá nhưng lại không được đưa vào sử dụng, mà chỉ là bán đi bán lại qua tay người đầu tư. Sự mất cân đối cung – cầu và lệch pha về cơ cấu sản phẩm là thể hiện việc đi ngược với quy luật của kinh tế thị trường, bởi cung – cầu phải có sự tương thích với nhau và sản phẩm phải gắn với nhu cầu thực tế của thị trường. Chính điều đó đã làm cho thị trường BĐS bị méo mó, thiếu minh bạch và bất bình đẳng trong tiếp cận nhà ở” – GS.TSKH Đặng Hùng Võ phân tích.

Người thu nhập thấp thêm cơ hội sở hữu nhà

Trên thực tế, phát triển nhà ở vừa túi tiền không phải là vấn đề mới ở Việt Nam, khi cách đây khoảng 10 năm rất nhiều dự án nhà ở thương mại giá rẻ (từ 10 – 15 triệu đồng/m2, tương đương từ 700 triệu đồng đến 1,1 tỷ đồng/căn hộ) được đầu tư xây dựng, đã giải quyết nhu cầu về chỗ ở cho hàng triệu người dân. Cũng trong khoảng thời gian này, Nhà nước còn bố trí gói tài chính 30.000 tỷ đồng hỗ trợ cho vay ưu đãi dành cho một số đối tượng khó khăn và DN xây dựng nhà ở xã hội; đồng thời DN cũng được phép chuyển đổi từ nhà ở thương mại sang nhà ở xã hội với mức giá bán theo quy định của Nhà nước. “Vấn đề bất cập nhất hiện nay đó là trong khi giá nhà liên tục tăng, nhưng thu nhập của nhóm người thu nhập thấp lại chỉ được cải thiện rất chậm, không bắt kịp với đà tăng giá nhà đất. Vì vậy phát triển nhà ở thương mại vừa túi tiền là giải pháp vừa mang tính nhân văn, bền vững, vừa góp phần cân bằng sự chênh lệch của thị trường BĐS, và dần xóa bỏ ranh giới bất bình đẳng trong tiếp cận nhà ở” – GS.TSKH Đặng Hùng Võ cho biết thêm.