Ngày 11/10/2024, Thanh tra Chính phủ ban hành Thông báo kết luận thanh tra số 2124/TB-TTCP việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ sản xuất, kinh doanh sang kinh doanh đất, xây dựng nhà ở giai đoạn 2011-2019 của doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hóa.
Theo đó, Đoàn thanh tra đã thanh tra việc chuyển mục đích sử dụng đất từ sản xuất, kinh doanh sang kinh doanh đất, xây dựng nhà ở đối với 9 khu đất.
Trong đó 5 khu đất được UBND tỉnh, thành phố cho chuyển mục đích sử dụng từ đất sản xuất sang xây dựng nhà ở, trung tâm thương mại, văn phòng, dịch vụ; 4 khu đất sử dụng cho sản xuất, được UBND tỉnh, thành phố thu hồi, giao đất theo hình thức có thu tiền sử dụng đất để xây dựng nhà ở, trung tâm thương mại, văn phòng dịch vụ.
Thông báo kết luận thanh tra nêu rõ, việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất sản xuất, kinh doanh sang xây dựng nhà ở của doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hóa đã đạt được những kết quả tích cực, hiệu quả sử dụng đất được phát huy, đáp ứng được một phần nguồn cung nhà ở cho người dân…
Tuy nhiên, qua thanh tra 9 khu đất, dự án tại 3 tỉnh, thành Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và Bình Dương cho thấy việc thực hiện chuyển mục đích sử dụng đất, thu hồi đất, giao đất còn để xảy ra những tồn tại, khuyết điểm, vi phạm.
3 dự án ở Hà Nội có nhiều sai phạm
Tổng Thanh tra Chính phủ đề nghị Bộ Công an tiếp nhận thông tin, tài liệu để xem xét, điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật đối với những hành vi vi phạm pháp luật đối với với dự án nhà ở cao tầng, văn phòng, dịch vụ tại số 120 Hoàng Quốc Việt, quận Cầu Giấy, Hà Nội.
Dự án đầu tư xây dựng khu Trung tâm thương mại, dịch vụ và nhà ở tại số 275 đường Nguyễn Trãi, quận Thanh Xuân, Hà Nội - Ảnh: Lê Quân/thanhtravietnam
Theo Thanh tra Chính phủ, việc UBND TP Hà Nội phê duyệt tiền sử dụng đất thấp hơn 57,595 tỷ đồng so với giá trị quyền sử dụng đất đã được Bộ Công Thương phê duyệt trong giá trị doanh nghiệp khi thực hiện cố phần hóa Tổng Công ty Thép Việt Nam, nguy cơ làm giảm giá trị doanh nghiệp cổ phần hoá sẽ dẫn đến giảm nguồn thu ngân sách Nhà nước.
Bên cạnh đó, việc một số người dân lấn chiếm khu đất đã kéo dài nhiều năm, vi phạm nghiêm trọng quy định pháp luật về quản lý, sử dụng đất, đến nay chưa được Tổng Công ty Thép Việt Nam - CTCP, UBND TP Hà Nội, các cơ quan liên quan xử lý theo quy định của pháp luật, nguy cơ thất thoát quyền sử dụng đất.
Thanh tra Chính phủ cũng phát hiện nhiều sai phạm tại Dự án Tổ hợp nhà ở, văn phòng và dịch vụ thương mại tại đường Pháp Vân, phường Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai, Hà Nội.
Cụ thể, Tổng Công ty Xây dựng; nông nghiệp Việt Nam - CTCP góp vốn thành lập Công ty TNHH MTV Đầu tư Phương Đông bằng giá trị sử dụng và thương mại của quyền sử dụng đất thuê trả tiền hàng năm là không đúng quy định, dẫn đến việc UBND TP Hà Nội thu hồi đất, giao đất và cho phép Công ty TNHH MTV Đầu tư Phương Đông chuyển mục đích sử dụng 14.346,6 m2 đất để thực hiện dự án, không đúng với phương án sử dụng đất đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại phương án cổ phần hóa Tổng Công ty Xây dựng nông nghiệp Việt Nam và không đúng Điểm m, khoản 2 Điều 2 Nghị quyết số 82/2019/QH14 ngày 14/6/2019 của Quốc hội.
Công ty TNHH MTV Đầu tư Phương Đông đã sử dụng 312 căn hộ cho thuê ngắn hạn, bán theo hình thức sở hữu lâu dài là không đúng mục đích sử dụng đất, không đúng chủ trương đầu tư dự án được UBND TP Hà Nội phê duyệt.
Đối với dự án đầu tư xây dựng khu trung tâm thương mại, dịch vụ và nhà ở tại số 275 đường Nguyễn Trãi, quận Thanh Xuân, Hà Nội (23.379 m2), Thanh tra Chính phủ cũng chỉ rõ, từ việc góp vốn không đúng quy định, UBND TP Hà Nội thu hồi 23.380m2 đất cơ sở sản xuất của Công ty Cổ phần Cơ khí chính xác số 1, giao cho Công ty Cổ phần Thương mại Hưng Việt theo hình thức giao đất có thu tiền sử dụng đất đê thực hiện dự án nhà ở, không thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng để đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định tại khoản 1, Điều 58, Luật Đất đai 2003.
Công ty cổ phần Cơ khí chính xác số 1 chuyển nhượng 3,2 triệu cổ phần tại Công ty Cổ phần Thương mại Hưng Việt theo mệnh giá, không đấu giá, không thẩm định giá cổ phần, vi phạm quy định Nghị định số 09 của Chính phủ.
2 dự án ở TP Hồ Chí Minh
Thông báo Kết luận thanh tra cũng nêu rõ, đối với 2 dự án tại TP Hồ Chí Minh gồm Dự án Tòa nhà văn phòng, thương mại và nhà ở tại số 244 Kha Vạn Cân, phường Hiệp Bình Chánh, quận Thủ Đức và Dự án Khu nhà ở thấp tầng tại số 5 đường 22 Khu phố 4, phường Hiệp Bình Chánh, quận Thủ Đức, việc Phó Chủ tịch Thường trực UBND TPHCM ký văn bản chấp thuận cho Công ty Cổ phần Vật tư và Thiết bị toàn bộ chuyển mục đích sử dụng khu đất tại quận (hiện nay là Thành phố) Thủ Đức, TP Hồ Chí Minh vi phạm quy định Nghị định số 181 và không đúng thẩm quyền theo quy, dẫn đến việc phê duyệt giá trị quyền sử dụng đất vi phạm.
2 dự án sai phạm tại TP Hồ Chí Minh, gồm Dự án Tòa nhà văn phòng, thương mại và nhà ở tại số 244 Kha Vạn Cân, phường Hiệp Bình Chánh, quận Thủ Đức và Dự án Khu nhà ở thấp tầng tại số 5 đường 22 Khu phố 4, phường Hiệp Bình Chánh, quận Thủ Đức - Ảnh minh hoạ
Theo đó, Dự án Tòa nhà văn phòng, thương mại và nhà ở tại số 244 Kha Vạn Cân (phường Hiệp Bình Chánh, quận Thủ Đức) có diện tích 1.090m2. Dự án này do Công ty Vật tư và Thiết bị toàn bộ đang quản lý, sử dụng khu đất từ năm 1977. Công ty này và UBND TP Hồ Chí Minh, các sở, ngành chức năng không lập hồ sơ, quyết định cho thuê đất là không thực hiện đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và quy định tại Nghị định 04/2000 của Chính phủ. Do đó, dự án không có hồ sơ sử dụng đất theo quy định pháp luật về đất đai.
Thanh tra Chính phủ cho rằng trách nhiệm thuộc về UBND TP Hồ Chí Minh, các sở ngành liên quan, Công ty Vật tư và Thiết bị toàn bộ trong giai đoạn trước khi được chuyển mục đích sử dụng đất (trước 22/10/2008).
Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh ban hành văn bản chấp thuận cho Công ty Vật tư và Thiết bị toàn bộ chuyển mục đích sử dụng 1.090m2, vi phạm quy định Luật Đất đai 2003. Điều đó dẫn đến việc UBND TP Hồ Chí Minh phê duyệt giá trị quyền sử dụng đất vi phạm quy định Nghị định số 198 của Chính phủ. Trách nhiệm thuộc về UBND TP Hồ Chí Minh, các sở ngành liên quan, Công ty Vật tư và Thiết bị toàn bộ.
Đối với dự án Khu nhà ở thấp tầng tại số 5 đường 22, Khu phố 4, phường Hiệp Bình Chánh, quận Thủ Đức, diện tích khu đất là 6.849,9m2. Trong giai đoạn từ năm 1977 đến khi chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh cho phép chuyển nhượng mục đích sử dụng đất, Công ty Vật tư và Thiết bị toàn bộ quản lý, sử dụng; thuộc đối tượng được Nhà nước cho thuê đất để sản xuất kinh doanh.
Song, các sở, ngành chức năng có liên quan và công ty này đã không lập hồ sơ trình UBND TP Hồ Chí Minh quyết định cho thuê đất, ký hợp đồng thuê đất là không thực hiện đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ theo Chỉ thị số 245 ngày 22/4/1996. Do đó, không có hồ sơ sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai. Trách nhiệm thuộc về UBND TP Hồ Chí Minh, các sở ngành có liên quan và Công ty Vật tư và Thiết bị toàn bộ.
Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh ban hành văn bản năm 2008 chấp thuận cho Công ty Vật tư và Thiết bị toàn bộ chuyển mục đích sử dụng đất từ đất sản xuất sang đất ở để xây dựng dự án Khu nhà ở thấp tầng liên kế có sân vườn khi không đủ điều kiện, không đúng đối tượng sử dụng đất theo Luật Đất đai 2003, Nghị định số 181 của Chính phủ; không căn cứ vào nhu cầu sử dụng đất trong dự án đầu tư được phê duyệt, vi phạm Luật Đất đai 2003.
3 dự án tại Bình Dương
Tại Bình Dương, Tổng Thanh tra Chính phủ đề nghị Bộ Công an tiếp nhận hồ sơ, tài liệu để xem xét, điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật đối với những hành vi vi phạm pháp luật đối với 3 dự án.
Theo đó, đối với dự án nhà ở, chung cư thương mại đường sắt Dĩ An trên diện tích 96.504 m2 đất tại phường Dĩ An, thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương, việc Công ty TNHH Phát triển nhà xe lửa Dĩ An bán 5 nền đất thuộc Dự án nhà ở, chung cư thương mại đường sắt Dĩ An trái với Quy hoạch chi tiết 1/500 đã được UBND thị xã Dĩ An phê duyệt là đất công cộng với chức năng xây dựng nhà trẻ, vi phạm khoản 1 Điều 12 Luật Kinh doanh bất động sản 2014, khoản 2, Điều 10 Luật Xây dựng số 16/2003/QH11, có dấu hiệu lừa đảo, chiếm đoạt tài sản quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017).
Dự án Khu nhà ở thương mại đường sắt thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương bị phủ kín bởi cỏ dại - Ảnh: ITN/thanhtravietnam
Việc các sở, ngành tham mưu UBND tỉnh Bình Dương phê duyệt đơn giá đất tính theo thời gian thực hiện dự án điều chỉnh từ 3 năm thành 5 năm theo đề nghị của chủ đầu tư, dẫn đến tiền sử dụng đất bị giảm 14,734 tỷ đồng, có dấu hiệu vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí theo Điều 219 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017).
Đối với Dự án Khu nhà ở thương mại đường sắt trên diện tích 64.050 m2 đất tại phường Dĩ An, thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương, việc UBND tỉnh Bình Dương cho phép Công ty TNHH Phát triển nhà xe lửa Dĩ An sử dụng 64.050 m2 đất để thực hiện Dự án Khu nhà ở thương mại đường sắt, không đấu giá quyền sử dụng đất, vi phạm khoản 2, Điều 118, Luật Đất đai 2013, có dấu hiệu vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí theo Điều 219 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017).
Từ tháng 12/2016 đến nay chưa xác định nghĩa vụ tài chính để thu ngân sách trong việc giao 64.050 m2 đất, vi phạm khoản 1 Điều 109, khoản 3 Điều 108 Luật Đất đai 2013, nguy cơ thất thu ngân sách với số tiền rất lớn (theo tính toán của đơn vị tư vấn, tiền sử dụng đất khoảng 220,466 tỷ đồng), có dấu hiệu vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí theo Điều 219 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017).
Công ty TNHH Phát triển nhà xe lửa Dĩ An chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính, chưa đủ điều kiện huy động vốn nhưng đã ký hợp đồng huy động vốn, có dấu hiệu lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.
Đối với Dự án Khu nhà ở thương mại đường sắt rộng trên diện tích 47.822,8 m2 đất tại phường Dĩ An, thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương, TTCP nêu rõ, Công ty TNHH Phát triển nhà xe lửa Dĩ An chưa được UBND tỉnh Bình Dương phê duyệt và thực hiện nghĩa vụ tài chính về sử dụng đất, chưa có quyền sử dụng đất, chưa được phê duyệt dự án đầu tư, cấp phép xây dựng, nhưng đã ký hợp đồng huy động vốn, vi phạm nghiêm trọng quy định về huy động vốn cho phát triển nhà ở thương mại.
Ngày 19/1/2021, UBND tỉnh Bình Dương đã ban hành Quyết định số 2384/QĐ-ƯBND thu hồi Quyết định số 509/QĐ-ƯBND ngày 1/3/2018 về việc cho phép Công ty TNHH Phát triển nhà xe lửa Dĩ An chuyển mục đích sử dụng đất để thực hiện Dự án, Công ty TNHH Phát triển nhà xe lửa Dĩ An chưa được phép thực hiện dự án, nhưng vốn huy động (từ năm 2018) chưa hoàn trả khách hàng với số tiền rất lớn (còn nợ khoảng 191,7 tỷ đồng), có dấu hiệu lừa đảo, chiếm đoạt tài sản quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017).
Tiền huy động vốn của khách hàng không thể hiện trên Báo cáo tài chính của doanh nghiệp, vi phạm nghiêm trọng Luật Kế toán, có dấu hiệu vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng theo Điều 221 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017).
Đối với Dự án Khu nhà ở thương mại đường sắt Dĩ An tại phường Dĩ An, thành phố Dĩ An tỉnh Bình Dương (96.251,5 m2), UBND tỉnh Bình Dương thu hồi 95.237,6 m2 đất cơ sở sản xuất của Công ty TNHH MTV Xe lửa Dĩ An và 298,8 m2 của 3 hộ dân, giao cho Công ty TNHH Phát triển nhà và Xe lửa Dĩ An thực hiện Dự án nhà ở, không thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng khi thu hồi đất để đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định.
