Quy định thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô tô: Điều chỉnh để phù hợp thực tế

Trước những băn khoăn của người dân, cơ quan chức năng cần sớm có những hướng dẫn chi tiết để việc triển khai luật đi vào đời sống.

Chỉ áp dụng với xe cá nhân

Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ quy định từ ngày 1/1/2026, trẻ em dưới 10 tuổi, cao dưới 1,35m không được ngồi cùng hàng ghế với người lái xe (trừ loại ô tô chỉ có một hàng ghế). Người lái xe phải sử dụng, hướng dẫn sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em phù hợp. Nếu không thực hiện quy định này, theo Nghị định 168/2024, tài xế có thể bị phạt 0,8 - 1 triệu đồng. Quy định mới này ngay lập tức được nhiều người dân đặc biệt quan tâm.

Theo Cục Cảnh sát giao thông, người dân có thể sử dụng đai, ghế hoặc đệm nâng phù hợp với thể trạng của trẻ và điều kiện thực tế trên ô tô. Ảnh minh họa

Trước đó tại phiên thảo luận chiều 17/11, nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng quy định bắt buộc taxi và xe công nghệ phải trang bị ghế trẻ em từ năm 2026 có thể làm tăng chi phí, gây rủi ro và không phù hợp với điều kiện thực tế.

Đại biểu Quốc hội Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) thông tin, theo quy chuẩn 123/2024, ghế an toàn trẻ em có 4 - 5 kích cỡ theo cân nặng. Nếu bắt buộc, mỗi taxi phải mang đủ số ghế này, đại biểu Hà Sỹ Đồng nhận định là "không thể thực hiện". Với gia đình có 2 trẻ, taxi càng khó đáp ứng. Du khách cũng không thể mang ghế theo suốt hành trình, trong khi số taxi có ghế trẻ em rất ít, dẫn đến khó đặt xe, thời gian chờ lâu, chi phí tăng.

Trước những băn khoăn, thắc mắc của người dân, Cục CSGT (Bộ Công an) thông tin, Chính phủ đã sửa khoản 3 Điều 10 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ sau khi tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội. Theo đó, quy định được sửa theo hướng xe kinh doanh vận tải hành khách được loại khỏi yêu cầu này để tránh gây khó cho taxi, xe công nghệ, xe khách, đồng thời phù hợp điều kiện sử dụng phương tiện tại Việt Nam. Như vậy quy định trên sẽ miễn trừ xe kinh doanh vận tải hành khách và xe kinh doanh vận tải hành khách không phải sử dụng thiết bị an toàn phù hợp cho trẻ em, để bảo đảm tính khả thi và để phù hợp với điều kiện thực tiễn giao thông ở Việt Nam.

Cục CSGT cho biết thêm, thiết bị an toàn dành cho trẻ em theo quy định là thiết bị có khả năng bảo đảm an toàn cho trẻ em ở tư thế ngồi hoặc nằm trên ô tô, được thiết kế để giảm nguy cơ chấn thương cho người dùng trong trường hợp xảy ra va chạm hoặc ô tô giảm tốc độ đột ngột bằng cách hạn chế sự di chuyển của cơ thể trẻ em, bao gồm: hệ thống ghế, nôi, đệm nâng… kèm dây đai an toàn giữ cố định trẻ em và thiết bị gắn với ô tô.

Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của 10 luật có liên quan đến an ninh, trật tự đang trình Quốc hội khóa XV, Kỳ họp thứ 10 thông qua và sẽ có hiệu lực từ 1/1/2026. Đại diện Cục CSGT nhấn mạnh, cơ quan chức năng luôn đặt an toàn của người dân lên hàng đầu. Việc sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em cũng quan trọng và cần thiết như quy định đội mũ bảo hiểm. "Người dân có thể linh hoạt sử dụng đai, ghế hoặc đệm nâng phù hợp với thể trạng của trẻ và điều kiện thực tế. Đây là các thiết bị an toàn thiết yếu giúp giảm thiểu rủi ro khi xảy ra sự cố" - đại diện Cục CSGT cho hay.

Để luật đi vào đời sống

Đại diện Cục CSGT phân tích, quy định trẻ em dưới 10 tuổi và cao dưới 1,35m phải sử dụng thiết bị an toàn là nhằm bảo đảm tính mạng cho chính con em của tài xế. Đây là yêu cầu cấp thiết đã được nghiên cứu kỹ lưỡng. Thực tế, việc khuyến khích sử dụng ghế trẻ em đã có từ nhiều năm nay và nhiều phụ huynh đã tự giác thực hiện. “Việt Nam đang luật hóa quy định này để phù hợp với Công ước Viên và các khuyến cáo của Liên Hợp quốc. Trẻ em là đối tượng yếu thế, không thể tự bảo vệ mình. Khi ý thức tự giác của người lớn chưa cao, luật pháp cần can thiệp để bảo vệ an toàn cho các cháu" - đại diện Cục CSGT nhấn mạnh.

Theo đại diện Cục CSGT, có ba lý do chính khiến trẻ dưới 10 tuổi và cao dưới 1,35m không được ngồi hàng ghế trước và bắt buộc phải dùng thiết bị an toàn: thứ nhất, về chiều cao, dây đai an toàn trên ô tô được thiết kế cho người trưởng thành. Với trẻ cao dưới 1,35m, dây đai thường vắt ngang qua vùng cổ hoặc mặt thay vì ngực và bụng. Khi xảy ra va chạm, chính dây đai này có thể gây chấn thương nghiêm trọng, thậm chí siết cổ trẻ. Thứ hai, về tâm sinh lý, trẻ dưới 10 tuổi thường hiếu động, mức độ tập trung và ý thức tuân thủ chưa cao như trẻ lớn. Do đó, việc ngồi ghế trước hoặc thiếu thiết bị cố định chuyên dụng sẽ gây mất an toàn cho trẻ và làm phân tâm người lái. Thứ ba, về cơ sở khoa học, quy định này được xây dựng dựa trên các nghiên cứu và quy chuẩn quốc tế đã được kiểm chứng thực tế.

Đồng ý với việc bắt buộc phải có thiết bị an toàn cho trẻ em, thạc sĩ Nguyễn Văn Dương - chuyên gia giao thông, chia sẻ: “Nhiều người lầm tưởng rằng ôm trẻ trong lòng là an toàn. Tuy nhiên, khi xảy ra va chạm hoặc chỉ cần phanh gấp, quán tính lớn sẽ khiến trẻ bị văng khỏi vòng tay người lớn, lao về phía trước và chịu chấn thương nghiêm trọng. Trẻ em là đối tượng yếu thế, chưa thể tự bảo vệ mình. Do đó, các cháu cần sự trách nhiệm của người lớn và sự bảo vệ của luật pháp. Việc tuân thủ quy định này chính là cách thiết thực nhất để bảo vệ an toàn cho thế hệ tương lai”. Vị chuyên gia này cũng cho rằng, việc triển khai quy định bắt buộc trang bị thiết bị bảo đảm toàn cho trẻ em sẽ gặp nhiều khó khăn. Theo thống kê đến hết năm 2023, lũy kế tổng số xe ô tô đã đăng ký tại Việt Nam là 6,31 triệu chiếc. Hiện, thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô tô còn quá xa lạ với đại đa số gia đình. Thị trường cần đáp ứng ghế trẻ em bảo đảm tiêu chuẩn chất lượng cho nhu cầu của gia đình là điều không cần bàn cãi.

Bày tỏ băn khoăn trước quy định mới này, anh Lê Trọng Hải trú tại phường Hà Đông, Hà Nội cho biết: “Qua các kênh thông tin đại chúng, tôi cũng đã nắm được thông tin phải trang bị thiết bị bảo đảm an toàn cho trẻ em trên xe ô tô. Gia đình tôi có 2 con nhỏ nên rất đồng thuận với quy định mới này, tuy nhiên, vẫn chưa biết sử dụng loại nào cho phù hợp cũng như đảm bảo đúng theo quy định của pháp luật”.

Chị Hà Thị Thúy, trú tại phường Thanh Xuân, Hà Nội chia sẻ, những thông tin về thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô chưa được rõ ràng nên khiến bản thân chị cũng như nhiều người vẫn chưa hiểu rõ gây ra nhiều ý kiến trái chiều. Đồng thời, chị Thúy cho rằng bất cứ chuyển đổi thói quen an toàn nào cũng sẽ khiến người dân băn khoăn. Tuy nhiên, nếu việc này thực sự cần thiết và bảo đảm an toàn cho trẻ em thì việc thay đổi là hợp lý tuy nhiên cần có lộ trình cũng như hướng dẫn chi tiết hơn nữa để mọi người thích nghi.