VAMM gồm 5 hãng: Honda Việt Nam, Yamaha Motor Việt Nam, SYM Việt Nam, Suzuki Việt Nam và Piaggio Việt Nam, đã có văn bản kiến nghị gửi đến Chính phủ và các Bộ, ngành có liên quan.
Trong văn bản kiến nghị gửi đến Chính phủ và các Bộ, VAMM bày tỏ sự trân trọng và ghi nhận với những nỗ lực của Chính phủ Việt Nam trong việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường cũng như phát triển những giải pháp di chuyển phù hợp.
Tuy nhiên, hiệp hội cho rằng lộ trình cấm xe máy xăng tại một số khu vực ở Hà Nội ngay trong 2026 sẽ đặt ra nhiều thách thức không nhỏ cho cả người dân lẫn doanh nghiệp.
.jpg)
Ảnh minh họa. (Nguồn ảnh: Nguyễn Trường)
Cấm xe máy xăng không phải là điều sai, nhưng nếu việc cấm diễn ra trong bối cảnh chưa có phương tiện thay thế phù hợp, chưa có hạ tầng hỗ trợ đầy đủ, và chưa có chính sách bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương, thì đó lại là một hình thức bất công dưới vỏ bọc “môi trường”. Người dân cần thời gian để thích nghi. Doanh nghiệp cần thời gian để đầu tư và chuyển đổi. Các cơ quan quản lý cần thời gian để xây dựng thể chế, quy chuẩn và các điều kiện kỹ thuật phù hợp.
Nếu chính sách bị áp đặt quá nhanh, trong khi sự chuẩn bị còn sơ sài, hệ quả không phải là một tương lai xanh như kỳ vọng, mà là một hiện tại đầy rối ren, bất ổn và sự phản kháng từ chính những người bị ảnh hưởng trực tiếp.
Theo VAMM, những đối tượng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất là người lao động, hộ gia đình có thu nhập thấp và những gia đình đang sở hữu nhiều xe máy chạy xăng truyền thống. Việc phải chuyển đổi phương tiện đang sử dụng đặt ra gánh nặng chi phí không nhỏ cho nhóm đối tượng này.
Đối với doanh nghiệp, VAMM nhận định rằng việc chuyển đổi quá nhanh từ xe máy xăng sang xe máy điện sẽ gây áp lực nghiêm trọng lên toàn bộ ngành công nghiệp xe máy, từ sản xuất, phân phối đến dịch vụ hậu mãi.
Để thích ứng với quy định mới, các doanh nghiệp sản xuất sẽ phải đầu tư lớn để tái cấu trúc dây chuyển, đổi mới công nghệ và phát triển sản phẩm, trong khi chưa có đủ thời gian chuẩn bị và chưa được hỗ trợ tài chính kịp thời.
Điều này dễ dẫn đến thua lỗ, gián đoạn sản xuất và nguy cơ phá sản. Theo VAMM, hệ thống gần 2.000 đại lý xe máy xăng hiện nay có nguy cơ bị tê liệt do doanh thu sụt giảm đột ngột. Bên cạnh đó là khoảng 200 nhà cung ứng linh kiện chủ yếu phục vụ động cơ đốt trong cũng bị ảnh hưởng trực tiếp, kéo theo nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng.
Thêm vào đó, hiện nay các nhà sản xuất đã và đang đầu tư hàng nghìn tỷ đồng để thay đổi công nghệ, máy móc thiết bị, dây chuyền sản xuất nhằm đáp ứng nhiều quy định mới của Chính phủ có hiệu lực từ năm 2027, bao gồm: Áp dụng tiêu chuẩn khí thải EURO4; Kiểm soát khí thải đối với xe đang lưu hành; Giới hạn mức tiêu thụ nhiên liệu.... hướng đến mục tiêu giảm ô nhiễm môi trường.
Theo VAMM, việc chuyển đổi đột ngột sang xe điện không những gây lãng phí lớn các nguồn lực đã bỏ ra mà còn làm suy giảm hiệu quả thực thi các chính sách môi trường mà Chính phủ vừa ban hành.
Vì vậy, VAMM có kiến nghị: “Để quá trình chuyển đổi diễn ra hiệu quả và bền vững cần một lộ trình triển khai hợp lý với thời gian chuẩn bị tối thiểu 2-3 năm.
Khoảng thời gian này cho phép người dân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý có thời gian để giải quyết các khó khăn, thách thức nêu trên và có đủ điều kiện để thích ứng, điều chỉnh và phối hợp đồng bộ, hạn chế rủi ro và bảo đảm tính khả thi trong thực tiễn", trích văn bản kiến nghị của VAMM gửi tới Chính phủ và các Bộ, ngành liên quan.
Cũng trong văn bản, VAMM nhấn mạnh việc phát triển hạ tầng trạm sạc và lưới điện là điều kiện then chốt cho chuyển đổi xe điện. Việc thiếu hệ thống trạm sạc đồng bộ và lưới điện đủ năng lực đang là rào cản lớn trong lộ trình chuyển đổi sang xe điện.
Trong đó, hiệp hội cho rằng hệ thống trạm sạc công cộng tại Việt Nam hiện vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế. Ngoài ra, mối lo ngại về an toàn cháy nổ khi sạc xe điện, nhất là tại các chung cư cũ có hệ thống điện đã xuống cấp cũng ngày càng gia tăng.
“Đây là thách thức lớn nhất cần phải giải quyết để người dân an tâm sử dụng, doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư, và quá trình chuyển đổi diễn ra an toàn, đồng bộ, hiệu quả”, VAMM nhận định.
Ngoài ra, VAMM cũng kiến nghị các cơ quan quản lý cần sớm ban hành các chính sách khuyến khích chuyển đổi, bao gồm hỗ trợ tài chính, ưu đãi thuế và tín dụng, nhằm tạo điều kiện cho người dân tiếp cận phương tiện mới.
