Cứ đến tháng 3-4 âm lịch hàng năm được coi là mùa của trứng kiến tươi. Khi ấy, trứng kiến thường rất mẩy. Sau thời gian này, các tổ kiến sẽ bị tàn hoặc trứng sẽ nở thành con non. Bởi thế, bà con các vùng núi tranh thủ mùa trứng kiến đi rừng lấy về ăn hoặc bán.
Để đi "săn" trứng kiến, phải chọn trời nắng to, vì khi hạ tổ kiến xuống, kiến sẽ nhanh chóng tản ra ngoài, khi đó chỉ còn lại những hạt trứng trắng muốt như gạo. Theo kinh nghiệm đồng bào dân tộc ở Tuyên Quang, không phải loài kiến nào cũng có thể lấy trứng tươi để chế biến ăn. Loại kiến lấy trứng tươi phải là loại kiến vàng ươm hoặc kiến nâu thì trứng mới thơm và ngậy. Riêng những tổ kiến đen thì có mùi hôi, ăn không thơm.
Sau khi lấy trứng kiến từ rừng về, trứng sẽ được mang ra sàng sẩy sạch sẽ, loại bỏ tạp chất, lá cây và những chú kiến lẫn trong đó. Xong công đoạn này, những hạt trứng căng mọng, trắng muốt mới được đóng gói bán hoặc mang về chế biến thành nhiều món ăn độc đáo thơm ngon.
Trứng kiến tươi từng được quảng cáo như một loại thần dược tốt cho sức khỏe.
Trứng kiến được ưa chuộng không chỉ bởi mùi vị thơm lừng béo ngây của nó, mà còn được biết đến như một liều thuốc thần kì cho sức khỏe con người, trong trứng kiến có những loại protein tốt giúp phụ hồi sinh lực, chữa viêm tai, suy giảm chức năng sinh dục, giải độc trong điều trị rắn cắn.
Chị Trần Thu Hằng, 37 tuổi ở Thụy Khuê, Tây Hồ (Hà Nội) cho biết, hiện đang vào mùa trứng kiến nên chị cũng tích cực gom trứng kiến tươi của bà con Na Hang (Tuyên Quang) về Hà Nội bán cho khách sành ăn.
“Những mẻ kiến tươi này được chuyển thẳng về Hà Nội. Mỗi ngày nhà mình chỉ lấy được một lượng có hạn, khoảng 15-20 kg trứng kiến. Do số lượng quá ít nên hàng về đến đâu mình phải tức tốc trả đơn cho khách đến đó. Khách đặt nhiều mà không có đủ lượng trứng kiến tươi để trả”.
.jpg)
Một số địa phương như Tuyên Quang, Bắc Kạn, Cao Bằng người dân làm bánh trứng kiến.
Theo chị Hằng, trứng kiến tươi có thể chế biến thành nhiều món ngon và bổ dưỡng như chả trứng kiến, trứng kiến xào, bánh trứng kiến và đặc biệt là xôi trứng kiến.
“Khách mua trứng kiến tươi về có thể dùng để làm xôi, làm bánh, quấn lá cây ăn như gỏi, nấu cháo, ăn cùng bánh đa, trộn lẫn trứng gà hoặc thịt băm để rán,... Nói chung, trong nhiều món ăn thì xôi trứng kiến và bánh trứng kiến là phổ biến nhất. Hoặc có người ngâm rượu trứng kiến”, chị Hằng khẳng định.
Chị nói thêm, mua trứng kiến tươi về, khách có thể cấp đông và dùng dần trong vài tháng. Hiện giá một ký trứng kiến tươi là 220.000 đồng. Trong khi đó, 2-3 năm trước, mức giá này đắt gấp đôi, khoảng 450.00 đồng/kg. Đó là bởi năm nay, do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, nhu cầu mua trứng kiến tươi giảm hẳn, trứng kiến lại được mùa”.
Lương y Vũ Quốc Trung (Thành viên Hội đông y Việt Nam) cho biết, trứng kiến tươi được thu lấy từ các tổ kiến trong rừng nên rất giàu chất đạm, bổ dưỡng và giúp nâng cao sức khỏe. Song, vì chúng giàu protein nên có thể dễ gây dị ứng cho những người ăn.
Ngoài ra, kiến là loài côn trùng sống ở nhiều môi trường khác nhau, trong đó, có ở nơi ẩm ướt vùng rừng núi, nên có thể chứa rất nhiều ký sinh trùng, vi khuẩn có hại, có thể gây ngộ độc khi ăn.
Loài kiến thường sống ở những nơi ẩm thấp trong rừng nên có thể chứa nhiều ký sinh trùng, vi khuẩn gây nguy cơ ngộ độc cao khi ăn.
Lương y này khuyến cáo, người dân không nên vì hiếu kỳ, tò mò mà ăn nhiều. Nhất là những người có tiền sử dị ứng với các loại côn trùng. Đặc biệt, không nên ăn trứng kiến khi chưa được làm sạch sẽ, cẩn thận.
TS. Nguyễn Thị Vân Thái, Bệnh viện Y học Cổ truyền Trung ương cho biết không phải loại trứng kiến nào cũng sử dụng để chế biến thực phẩm được. Trứng kiến thực chất là ấu trùng kiến, chính vì vậy mà tỷ lệ đạm rất cao, nhiều chất bổ, tuy nhiên một số người ăn có thể bị dị ứng. Cũng có những loại trứng kiến độc khi ăn vào sẽ gây hại đến sức khoẻ của con người. Vì thế, trước khi ăn đặc sản, cần tìm hiểu rõ nguồn gốc để tránh rước hoạ vào thân.
