Giá vẫn tăng và thị trường vàng vẫn ẩn chứa nhiều rủi ro

Thêm cơ chế ổn định thị trường vàng

Các chuyên gia kỳ vọng, khi các hướng dẫn mới về nhập khẩu vàng được ban hành (sớm nhất năm 2026), thị trường sẽ minh bạch hơn, và khoảng cách giá vàng trong nước - thế giới sẽ dần thu hẹp (từ mức 15 - 20 triệu/lượng hiện nay xuống 5 - 7 triệu/lượng). Được biết, theo Thông tư số 34/2025/TT-NHNN hướng dẫn nhập khẩu vàng, ngày 15/12 là ngày cuối cùng trong năm để xây dựng hạn mức nhập khẩu. Tuy nhiên, theo ông Huỳnh Trung Khánh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam (VGTA), đến ngày 18/12, trong Hiệp hội chưa có đơn vị nào được cấp phép sản xuất vàng miếng hay nhập khẩu vàng. Công ty nào đủ điều kiện thì đã nộp hồ sơ xin giấy phép nhưng số lượng này không nhiều vì vẫn còn một số DN chưa hoàn chỉnh được hồ sơ; có đơn vị chưa khắc phục được một số lỗi sau đợt thanh tra trước đây. Bên cạnh đó, một số ngân hàng thương mại đáp ứng điều kiện về vốn lại chưa thể đáp ứng được quy định có cơ sở sản xuất nên cũng khó để cấp phép. Vì vậy có thể nói nguồn cung trên thị trường vàng vẫn chưa có gì mới so với trước đây.

Trên thực tế, khi chênh lệch giá đủ lớn, các đối tượng kinh doanh có thể tìm cách mua vàng ở nơi rẻ rồi đưa đến nơi giá cao để hưởng chênh lệch. Hoạt động này tiềm ẩn rủi ro buôn lậu, đầu cơ, gây biến động mạnh cho thị trường và đầy rủi ro cho người dân.

Vừa qua, NHNN đã Dự thảo Thông tư thay thế Thông tư số 38/2012/TT-NHNN về trạng thái vàng của các tổ chức tín dụng, trong đó nâng trạng thái vàng cuối ngày của các tổ chức tín dụng được phép sản xuất vàng miếng, xuất nhập khẩu vàng miếng và vàng nguyên liệu lên mức 5% so với vốn tự có. Ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng ĐH Nguyễn Trãi, đánh giá cao đề xuất nâng giới hạn trạng thái vàng của các NHTM là động thái chính sách tích cực, tạo thêm điều kiện để các ngân hàng tăng cung ứng vàng cho thị trường khi cần thiết. "Khi các ngân hàng có năng lực được phép sản xuất, nhập khẩu và phân phối vàng, thị trường hình thành một “kho” cung chính quy, giúp giảm tình trạng phụ thuộc vào nguồn cung hạn chế. Giới hạn trạng thái vàng 5% tạo dư địa cho ngân hàng chủ động cân đối tồn kho, đáp ứng cầu thị trường"- ông Nguyễn Quang Huy nêu ý kiến. Trong khi đó, TS Nguyễn Đức Độ (Học viện Tài chính) lại cho rằng, đây là giới hạn tối đa về trạng thái vàng, các ngân hàng còn phải cân đối vốn cho nhiều mục đích kinh doanh khác. Hay nói cách khác, không hẳn các ngân hàng dùng hết 5% vốn tự có cho vàng. "Làm thế nào vừa đáp ứng nhu cầu tích trữ vàng chính đáng của người dân, vừa làm giảm nhu cầu vàng vật chất là thách thức lớn" - TS Nguyễn Đức Độ nêu ý kiến. Nếu nguồn cung có giới hạn mà nhu cầu từ phía người dân vẫn mạnh mẽ thì liệu có một toa thuốc khác? TS Nguyễn Đức Độ cho rằng, bên cạnh những chính sách dài hạn như thuế đi kèm với kiểm soát thị trường chợ đen, minh bạch hoạt động kinh doanh vàng, thì cần đẩy nhanh tiến trình xây dựng sàn giao dịch vàng theo chỉ đạo của Chính phủ để tăng minh bạch trong hoạt động mua bán vàng.

Theo kế hoạch, sàn giao dịch vàng thí điểm giao dịch ở giai đoạn đầu chỉ tập trung vào vàng vật chất và hoạt động nội địa. Trong giai đoạn tiếp theo sẽ là vàng miếng và sản phẩm phái sinh. TS Nguyễn Đức Độ cho rằng, nếu sàn giao dịch vàng có thể vận hành trong quý I/2026, các đơn vị có thể mua bán vàng nguyên liệu cũng như vàng miếng, từ đó góp phần tăng cung cho thị trường, giá cả cũng sẽ rõ ràng minh bạch hơn. "Nếu đi đúng lộ trình 3 bước với kỷ luật dữ liệu, giám sát theo thời gian thực thi và truyền thông minh bạch, sẽ giảm chênh lệch so với thế giới, giúp đưa vàng từ trạng thái "tích trữ trong dân" vào lưu thông như một nguồn vốn cho nền kinh tế” - TS Nguyễn Đức Độ bày tỏ.

Trong khi đó, khi chênh lệch giá đủ lớn, các đối tượng kinh doanh có thể tìm cách mua vàng ở nơi rẻ rồi đưa đến nơi giá cao để hưởng chênh lệch. Hoạt động này tiềm ẩn rủi ro buôn lậu, đầu cơ, gây biến động mạnh cho thị trường và đẩy rủi ro cho người dân.

Theo Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội Kiều Đình Cảnh chia sẻ, tại Hà Nội, các vi phạm thường là gian lận tuổi vàng, kinh doanh không hóa đơn chứng từ, “niêm yết một giá, bán một giá”, hoặc lợi dụng chênh lệch để đầu cơ, thổi giá. Những hành vi này không chỉ gây thiệt hại cho người tiêu dùng, mà còn tiềm ẩn rủi ro lớn đối với ổn định kinh tế. Chưa kể, giữa những đợt sóng tăng giá mạnh của vàng, các hình thức lừa đảo tinh vi cũng gia tăng, từ mua bán vàng trao tay tại "chợ đen" đến các tiệm vàng bán hàng không minh bạch, chiếm đoạt tài sản của người dân.