Theo Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), kiến ba khoang (hay còn gọi là kiến khoang, kiến kim, kiến lác, kiến gạo, cằm cặp, kiến nhốt, kiến cong) là loài côn trùng có màu là các khoang đen - vàng cam xen kẽ, có thân mình thon, dài như hạt thóc, dài 1 - 1,2cm, ngang 2 - 3mm.
Kiến có 3 đôi chân, 2 đôi cánh, một đôi cánh dài mỏng trong suốt gấp lại gọn gàng và dấu bên dưới đôi cánh cứng ngắn, bay và chạy rất nhanh.
 |
Trong cơ thể kiến ba khoang có chứa độc tố Pederin, độc tính mạnh gấp 12 - 15 lần nọc của rắn hổ, nhưng do lượng tiếp xúc nhỏ và chỉ ở ngoài da nên không đủ gây chết người như nọc rắn.
Kiến ba khoang thường cư trú ở các ruộng lúa, cỏ mục, bãi rác thải, vườn cây hay công trình xây dựng… và thường xuất hiện vào mùa mưa, khi độ ẩm cao, thuận lợi để phát triển.
Theo các chuyên gia, kiến ba khoang là loài ưa thích ánh sáng đèn đêm, nên thường có xu hướng bay vào nhà theo ánh đèn để đậu trên chăn màn, quần áo, giường chiếu hay khăn mặt. Chất độc trên cơ thể kiến ba khoang tiếp xúc với da người có thể gây tổn thương da, bỏng da hoặc viêm da.
Khi bị dính chất độc của loài côn trùng này, da sẽ bị rát, đỏ thành đám, vệt, theo chiều tay quệt nền hơi cộm, trên có mụn nước hoặc mụn mủ nhỏ li ti ở giữa, có vùng hơi lõm màu vàng nâu, hình tròn hoặc bầu dục. Viêm da thường xuất hiện ở vùng hở trên cơ thể như: mặt, cổ, ngực, gáy, vai, tay.
Thương tổn tiếp tục xuất hiện dù không còn sự hiện diện của kiến ba khoang nếu ngứa gãi quệt ra vùng da lành, đặc biệt là các vùng nếp gấp. Bệnh nhân có cảm giác rát bỏng tại chỗ, thương tổn trên diện rộng có thể gây sốt nhẹ, nổi hạch lân cận.
Sau khi bị kiến ba khoang cắn, người bệnh cảm giác râm ran, 6-8 giờ sau xuất hiện ban đỏ, rát đỏ. Từ 12-24 giờ tiếp theo xuất hiện thương tổn điển hình. Sau 3 ngày thương tổn bắt đầu đỡ rát bỏng, bong vảy. Sau 5-7 ngày vảy bong hết nhưng để lại vết thâm lâu mất.
Xử trí khi bị kiến ba khoang cắn
Khi bị kiến ba khoang cắn, cần dùng cồn 70 độ hoặc xà phòng dịu nhẹ rửa sạch vùng da bị thương tổn để giúp giảm khó chịu trên da. Sau đó, đến ngay bác sĩ da liễu để được khám và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng không đáng có.
Bệnh nhân tuyệt đối không tự ý mua và sử dụng thuốc điều trị theo hướng zona hoặc giời leo; không tự ý bôi các thuốc màu, lá cây hoặc sử dụng các biện pháp dân gian khác làm cho vết thương bị loét, lan rộng, thậm chí nhiễm trùng.
Lưu ý, nếu nhìn thấy kiến ba khoang bám trên người, quần áo, đồ đạc trong nhà, không nên dùng tay giết chết hoặc chà xát chúng, mà nên thổi chúng ra xa, hoặc để một tờ giấy vào cho kiến ba khoang bò lên và lấy nó ra khỏi người. Lập tức rửa vùng tiếp xúc bằng nước sạch và xà phòng dịu nhẹ.
Nếu lỡ tay đập hoặc chà xát kiến ba khoang trên da thì phải nhanh chóng rửa sạch vùng tiếp xúc để hạn chế chất độc.
Cách phòng tránh kiến ba khoang
Ở những khu vực có xuất hiện kiến ba khoang, người dân nên thay đèn huỳnh quang bằng đèn có ánh sáng màu vàng vì kiến ba khoang rất thích và bay vào trong nhà theo ánh sáng đèn huỳnh quang.
Tránh đứng dưới bóng đèn sáng nơi công cộng và cần chú ý khi làm việc dưới ánh đèn vì kiến ba khoang rất hay xuất hiện ở nơi có đèn sáng.
Để ngăn kiến ba khoang vào nhà, nên sử dụng lưới các cửa sổ và cửa ra vào, hạn chế mở cửa nhiều, nên buông rèm cửa.
Ngủ trong mùng/màn.
Vệ sinh môi trường, phát quang bụi rậm, cây cỏ xung quanh nhà.
Giũ mạnh khăn mặt, quần áo trước khi dùng.
Khi đi làm việc trên đồng ruộng, vườn cây nhất là mùa mưa bão cần dùng phương tiện bảo hộ lao động như quần áo dài tay, đội mũ/nón, khẩu trang, đi ủng.
