Xây dựng bản đồ số về công tác bảo đảm trường học an toàn

Những rủi ro còn hiện hữu

Theo Bộ GD&ĐT, so với trước đây, số vụ việc và mức độ nghiêm trọng của bạo lực học đường có xu hướng giảm, tuy nhiên, hiện tượng bắt nạt trên môi trường mạng có xu hướng tăng. Chỉ trong 5 tháng đầu năm 2025, cả nước ghi nhận 28 trường hợp bắt nạt qua mạng. Con số thực tế chắc chắn lớn hơn nhiều do hành vi này diễn ra âm thầm, khó phát hiện, khó can thiệp. Bắt nạt trên môi trường mạng gây tổn thương tâm lý nghiêm trọng và kéo dài, khiến trường học mất đi vai trò là nơi an toàn để học sinh trở về.

Học sinh được tập huấn về chấp hành luật lệ giao thông.

Cùng với đó, thống kê của Bộ Công an cho thấy, từ ngày 21/12/2023 - 21/12/2024, vẫn xảy ra 4.111 vụ tai nạn giao thông liên quan đến lứa tuổi học sinh, chiếm 17,45% tổng số vụ tai nạn giao thông toàn quốc.

Ngoài ra, trong năm học, có 365 trường hợp học sinh, sinh viên vi phạm pháp luật về an toàn giao thông bị xử lý. Các hành vi vi phạm phổ biến gồm: không đội mũ bảo hiểm khi ngồi trên xe mô tô, xe gắn máy, xe đạp điện; điều khiển xe khi chưa đủ tuổi, chưa có giấy phép lái xe; vượt đèn đỏ…

Đối với tai nạn thương tích và đuối nước, mỗi năm nước ta có khoảng 700 trẻ em tử vong do đuối nước. Trong khi đó, tỷ lệ học sinh biết bơi chỉ đạt 33,75% và mới chỉ có khoảng 8,6% trường học có bể bơi. Việc dạy bơi chủ yếu dựa vào nguồn xã hội hóa, thiếu hệ thống tài liệu chuẩn và giáo viên được cấp chứng chỉ.

Trong năm học 2024 - 2025, 100% Sở GD&ĐT đã ban hành kế hoạch hoặc văn bản hướng dẫn các cơ sở giáo dục tăng cường tuyên truyền, giáo dục, trang bị kiến thức và kỹ năng phòng, chống tai nạn thương tích, đuối nước cho học sinh. Các đơn vị đã sử dụng hiệu quả các tài liệu hướng dẫn do Bộ GD&ĐT ban hành, lồng ghép nội dung vào hoạt động giáo dục phù hợp với từng cấp học.

Nhiều địa phương đã chú trọng đẩy mạnh công tác tập huấn, bồi dưỡng giáo viên dạy bơi. 100% Sở GD&ĐT cử giáo viên cốt cán tham dự lớp tập huấn do Bộ GD&ĐT tổ chức, đồng thời phối hợp với ngành văn hóa - thể thao tổ chức tập huấn diện rộng, cấp chứng nhận cho giáo viên thể chất các trường phổ thông trên địa bàn.

Trong năm học 2024 - 2025, các Sở GD&ĐT đã triển khai nghiêm túc chỉ đạo của Chính phủ và hướng dẫn của Bộ GD&ĐT, Bộ Y tế về bảo đảm dinh dưỡng và an toàn thực phẩm trong bữa ăn học đường. Việc giáo dục dinh dưỡng được lồng ghép vào các môn học và hoạt động ngoại khóa từ mầm non đến đại học. Nhiều cơ sở giáo dục đã áp dụng phần mềm thực đơn cân bằng dinh dưỡng, với khoảng 4.500 trường tiểu học sử dụng thường xuyên. 

Tuy nhiên, trong 5 tháng đầu năm 2025 vẫn xảy ra 3 vụ ngộ độc thực phẩm làm 58 học sinh bị ảnh hưởng, chủ yếu do suất ăn bên ngoài hoặc thực phẩm không đảm bảo quanh cổng trường.

Ở diễn biến khác, số liệu khảo sát do Bộ Y tế phối hợp với Bộ GD&ĐT thực hiện chỉ ra rằng, tỷ lệ học sinh 13 - 15 tuổi từng sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng gấp đôi, từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Đáng chú ý, tỷ lệ nữ sinh sử dụng đạt 4,3%, cho thấy xu hướng này không còn là đặc trưng giới tính mà đã lan rộng trong học đường.

Trước tình hình đó, ngành giáo dục đã triển khai đồng bộ công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá, rượu bia, gắn với xây dựng môi trường học đường an toàn, lành mạnh, không khói thuốc. 100% Sở GD&ĐT đã ban hành văn bản hướng dẫn, nhiều địa phương ban hành kế hoạch riêng và chỉ đạo kiện toàn Ban Chỉ đạo phòng chống tác hại thuốc lá tại các cơ sở giáo dục.

8 giải pháp chủ yếu

Bộ GD&ĐT cho rằng, nguyên nhân của những tồn tại nêu trên là do hệ thống pháp lý chưa đồng bộ, còn bất cập; hệ thống y tế trường học, tư vấn tâm lý chưa được đầu tư tương xứng; công tác truyền thông chưa đủ hấp dẫn, phong phú, hiệu quả.

Để khắc phục những vấn đề này, Bộ GD&ĐT đưa ra 8 giải pháp chủ yếu, đầu tiên là từng bước thiết lập hệ thống pháp lý đủ mạnh, từ Luật Giáo dục đến Luật Nhà giáo; triển khai quy tắc ứng xử trên môi trường mạng, xây dựng bộ tiêu chí trường học an toàn - không thuốc lá - không bạo lực.

Hướng dẫn kỹ năng bơi cho học sinh trong trường học.

Thứ hai, tiếp tục coi trọng, nâng cao hiệu quả công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, văn hóa ứng xử cho học sinh, sinh viên thông qua đổi mới nội dung, hình thức tuyên truyền, tạo sự thống nhất, đồng thuận trong toàn ngành. Đồng thời tăng cường sử dụng các phương pháp giáo dục hiện đại, xây dựng công cụ đánh giá hiệu quả giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống; chỉ đạo xây dựng bộ quy tắc ứng xử trong trường học gắn với xây dựng phẩm chất, phong cách học sinh, sinh viên và thương hiệu nhà trường; phòng ngừa, xử lý các hành vi xâm hại học sinh, sinh viên trên môi trường mạng.

Thứ ba, tiếp tục hướng dẫn và tổ chức hiệu quả các hoạt động giáo dục kỹ năng, công tác xã hội, tư vấn tâm lý học đường nhằm nâng cao năng lực, phẩm chất toàn diện cho học sinh, sinh viên.

Thứ tư, đẩy mạnh công tác quản lý, hỗ trợ người học theo hướng hiện đại, toàn diện và hiệu quả; tăng cường công tác quản lý và hỗ trợ người học; xây dựng dịch vụ hỗ trợ toàn diện cho học sinh, sinh viên theo quy định của pháp luật, bảo đảm đầy đủ quyền lợi người học.

Thứ năm, triển khai hiệu quả các kế hoạch phòng, chống bạo lực học đường, tội phạm, tệ nạn xã hội (ma túy, mại dâm), tai nạn thương tích, đuối nước, rượu bia và thuốc lá trong trường học; tiếp tục chỉ đạo cơ sở giáo dục thực hiện nghiêm các quy định pháp luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá, rượu bia, ma túy, an toàn giao thông, phòng cháy chữa cháy, cứu nạn cứu hộ; đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục kỹ năng phòng tránh tai nạn, thương tích, đuối nước; tổ chức các chương trình an toàn giao thông phù hợp với từng cấp học.

Thứ sáu, tăng cường chuyển đổi số góp phần cung cấp thông tin, bản đồ số về công tác bảo đảm trường học an toàn nhằm đánh giá sàng lọc phát hiện, dự báo sớm cho địa phương, nhà trường nguy cơ mất an toàn trường học, bạo lực, tổn thương sức khỏe tâm thần...

Thứ bảy, duy trì, phát triển hệ thống giải thi đấu thể thao học sinh, sinh viên gắn với chương trình giáo dục thể chất; ưu tiên các môn bơi, võ cổ truyền, thể thao dân tộc. Hướng dẫn, tập huấn thành lập câu lạc bộ thể thao trong trường học, phối hợp với các tổ chức thể thao hỗ trợ phát triển phong trào thể thao học đường.

Thứ tám, rà soát, hoàn thiện các chương trình, kế hoạch bảo vệ, chăm sóc sức khỏe trẻ em, học sinh, sinh viên giai đoạn 2025 - 2030; đảm bảo triển khai thống nhất tại các địa phương.

Các giải pháp nêu trên cần thực hiện đồng thời, đồng bộ, từ đó sẽ có tác động tích cực trong việc bảo vệ học sinh khỏi những rủi ro; tạo điều kiện để các em được phát triển lành mạnh, an toàn.