Ngăn chặn “té nước theo giá, tát nước theo lương”

Cũng như những lần tăng lương trước đây, bên cạnh tâm lý phấn khởi khi được tăng lương, nhiều người lo ngại giá cả thị trường có thể “té nước theo giá, tát nước theo lương”.

Mong lương tăng giảm bớt khó khăn

Theo Bộ Nội vụ, dự kiến chỉ số giá tiêu dùng (CPI) năm 2025 và 2026 mỗi năm tăng 3,7%, lương tối thiểu hiện hành sẽ không còn đảm bảo mức sống tối thiểu của người lao động và gia đình họ đến hết năm 2026 (thấp hơn khoảng 6,6%). Do đó dự thảo của Bộ Nội vụ trùng với phương án Hội đồng tiền lương Quốc gia thống nhất khuyến nghị Chính phủ,, mức lương tối thiểu tăng 250.000 - 350.000 đồng (bình quân 7,2%) so với lương tối thiểu hiện hành; cao hơn khoảng 0,6% so với mức sống tối thiểu của người lao động đến hết năm 2026.

Trên thực tế, đề xuất điều chỉnh tăng lương tối thiểu vùng đang là mong mỏi của rất nhiều người lao động nhằm có thêm thu nhập để trang trải cuộc sống. Anh Nguyễn Minh Thành - công nhân Xí nghiệp xây lắp tại Khu công nghiệp Đông Anh chia sẻ: “Hiện tại, giá xăng dầu tăng, giá điện tăng 4,8% từ ngày 10/5… Từ đầu năm, tiền thuê nhà cũng tăng từ 1,5 triệu đồng lên 1,7 triệu đồng. Mức lương cơ bản của tôi hưởng theo lương tối thiểu vùng I khoảng 5 triệu đồng/tháng. Tôi hy vọng rằng, trong năm 2026, lương tối thiểu vùng I sẽ được tăng để bù đắp một số mặt hàng giá cả đang tăng”.

Người tiêu dùng mua bán thực phẩm tại chợ Linh Lang. Ảnh: Hải Linh

Còn chị Lê Hồng Hà - công nhân một công ty da giày ở Long Biên cho biết, bản thân đi chợ mỗi ngày nên cảm nhận rất rõ sự tăng giá âm thầm của nhiều mặt hàng nhu yếu phẩm, thực phẩm… Thu nhập bình quân của công nhân trong ngành dệt may, da giày tại Hà Nội hiện nay chỉ khoảng 9 - 10 triệu đồng/tháng, đã tính cả tiền làm thêm giờ. Tôi hy vọng rằng, khi lương tối thiểu vùng I tăng thì lương cơ bản của tôi cũng tăng, cùng với đó là chế độ ăn trưa cùng phúc lợi xã hội khác” - chị Lê Hồng Hà chia sẻ thêm. Dù vậy, cũng như những lần tăng lương trước đây, bên cạnh tâm lý phấn khởi, đa phần người dân lo ngại tình trạng “té nước theo giá, tát nước theo lương”.

Giá nhiều loại hàng hóa tăng

TS Nguyễn Quốc Việt (Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội) nhận định, đề xuất tăng lương lần này cùng với việc Bộ Tài chính đang tính toán điều chỉnh biểu thuế thu nhập cá nhân; các giải pháp kích cầu tiêu dùng trong nước khác của Chính phủ được kỳ vọng sẽ hỗ trợ Việt Nam tăng tổng cầu nền kinh tế. Trong bối cảnh thu nhập người dân giảm, tăng lương sẽ giúp người lao động có thu nhập thấp, người phụ thuộc đáp ứng được yêu cầu của cuộc sống. Dù vậy, để chính sách tăng lương mang lại lợi ích cho người dân thì cần quản lý giá cả, giữ giá không tăng theo lương.

TS Bùi Sỹ Lợi - Nguyên Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban về các vấn đề xã hội (nay là Ủy ban Văn hóa và Xã hội) của Quốc hội đồng quan điểm: “Mức tăng lương tối thiểu vùng cho người lao động chỉ với 7,2% mà giá cả hàng hóa cũng tăng theo thì việc tăng lương sẽ không còn ý nghĩa, chỉ cầm tiền cho đẹp”. Do đó, theo ông, phải tập trung rất cao độ, dùng các giải pháp thật mạnh để kìm chế lạm phát, giảm trượt giá để tiền lương của người lao động đúng với ý nghĩa với tiền lương thực tế. “Khi quyết định tăng lương, Chính phủ cũng đã có giải pháp căn cơ cho vấn đề này. Đây là vấn đề rất cấp bách, luôn phải được quan tâm đúng mức, vì rất có thể DN sẽ dựa vào tăng lương để tăng giá” - TS Bùi Sỹ Lợi nhấn mạnh.

Thực tế vừa qua, có hiện tượng một số mặt hàng đã tăng giá vượt quá tốc độ tăng giá xăng, giá điện - đó không chỉ là sự lợi dụng kiếm lời, mà còn đi ngược lại với chủ trương về kiềm chế lạm phát của Nhà nước. Vì vậy, các địa phương cần khẩn trương rà soát, kiểm tra, thanh tra, xử lý tình trạng “té nước theo giá, tát nước theo lương”.

Điều hành giá cần tiếp tục kiểm soát tốt lạm phát

PGS.TS Ngô Trí Long nêu quan điểm, việc tăng lương nhằm bù trượt giá, bảo đảm mức sống cho người lao động. Vậy nên, vấn đề đặt ra là làm gì để hạn chế tình trạng lương chưa tăng nhưng giá các mặt hàng thiết yếu đã rục rịch tăng theo. Cần có bộ đệm tài khóa (giảm thuế, phí…) để hỗ trợ các nhóm yếu thế khi giá cả tăng mạnh. Quan trọng nhất là duy trì ổn định vĩ mô và phối hợp chặt chẽ chính sách tài khóa - tiền tệ để vừa kiểm soát lạm phát vừa thúc đẩy tăng trưởng.

Tại Chỉ thị số 15/CT-TTg ngày 30/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ về thực hiện các quy định pháp luật về giá và tại các cuộc họp thường kỳ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu công tác quản lý và điều hành giá trong năm 2025 cần tiếp tục kiểm soát tốt lạm phát. Trong đó, tăng cường quản lý giá cả, thị trường, có lộ trình phù hợp điều chỉnh giá các mặt hàng do Nhà nước quản lý, các dịch vụ công; không tăng giá đột ngột, không tăng giá nhiều mặt hàng trong cùng một thời điểm, không tăng giá vào thời điểm tăng lương.

TS Bùi Sỹ Lợi đề nghị các ngành chức năng thực hiện nghiêm các biện pháp, kiểm tra, giám sát, kiểm soát chặt chẽ từ chất lượng tới giá hàng hóa nhằm bảo đảm bình ổn mặt bằng giá cả trên thị trường. “Việc kiểm soát giá đã được quy định rất rõ trong các chỉ đạo của Chính phủ, các cơ quan chức năng cần giám sát thực hiện”- TS Bùi Sỹ Lợi nói.

Cùng với đó, Cục Thống kê khuyến nghị, các bộ, ngành cần lên kế hoạch, có lộ trình điều chỉnh giá các dịch vụ quản lý làm sao phù hợp, hợp lý về mức độ và thời điểm để bảo đảm tính thị trường và mục tiêu kiểm soát lạm phát. Cần bảo đảm lưu thông hàng hoá như mặt hàng xăng dầu, bảo đảm đủ cung ứng điện cho sản xuất và tiêu dùng trong bất cứ hoàn cảnh nào. Thêm vào đó, Cục Thống kê khuyến nghị bảo đảm nguồn cung hàng hóa cho tiêu dùng người dân, bên cạnh việc điều hành chính sách tài khóa và tiền tệ một cách hiệu quả.