Hình thành thị trường tín chỉ carbon: Giải bài toán nguồn vốn cho kinh tế xanh ở Việt Nam

“TP Hồ Chí Minh xác định sứ mệnh là địa phương đi đầu, nhận những nhiệm vụ lớn nhất trong chuyển đổi xanh, phát triển bền vững, góp phần để thực hiện các cam kết quốc gia trong hợp tác quốc tế. Thời gian qua, TP đánh giá trong định hướng chung, khung pháp lý chung của cả nước về chuyển đổi xanh, phát triển bền vững chưa nhiều. Do đó, TP đã nghiên cứu khung chiến lược chuyển đổi xanh, phát triển bền vững. Khung chiến lược này sẽ chính thức công bố vào Diễn đàn Kinh tế TP năm 2023 diễn ra trong tháng 9 này” – ông Phan Văn Mãi nói.

Hoàn thiện khung pháp lý để cấu trúc thị trường tín chỉ carbon

Tiếp đó, nhóm nghiên cứu của GS.TS Trần Ngọc Thơ, TS. Hồ Quốc Tuấn, TS. Lê Đạt Chí và Ths Nguyễn Thị Thu Hà, đã có bài phát biểu tổng quan về “Tài chính xanh và thị trường tín chỉ carbon”, cũng như những lợi thế mà TP Hồ Chí Minh có thể triển khai thông qua Nghị quyết 98.

Theo nhóm nghiên cứu, TP Hồ Chí Minh hiện đang phát thải khoảng 38,5 triệu tấn carbon mỗi năm, trong đó ngành sản xuất công nghiệp chịu trách nhiệm cho khoảng 20 triệu tấn và ngành giao thông khoảng 13 triệu tấn. Với Quyết định số 3273/QĐ-UBND, TP đặt mục tiêu giảm phát thải 10% vào 2030 và 30% nếu có thêm sự trợ giúp quốc tế, tương đương với khoảng 4-12 triệu tấn carbon trong vòng 7 năm tới. Có thể nói, đây là một mục tiêu đầy tham vọng.

Phản ứng với mục tiêu này, nhiều doanh nghiệp (DN) đã dần bắt đầu hành động. Không chỉ đẩy nhanh tiến bộ trong việc kiểm kê khí thải, các DN có thể chuyển đổi xanh bằng cách thực hiện một loạt các biện pháp, như thay đổi trong hoạt động kinh doanh để giảm tác động tiêu cực đối với môi trường và tạo ra giá trị bền vững.

Theo báo cáo của nhóm nghiên cứu, các dự án chuyển đổi xanh có một phủ rộng, bao gồm: sử dụng năng lượng tái tạo, tối ưu hóa hiệu suất năng lượng, thay thế vật liệu xanh hơn, cải tiến quy trình sản xuất, phát triển sản phẩm thân thiện môi trường, thúc đẩy sử dụng công nghệ sạch, tối ưu hóa quản lý chất thải, tích hợp quản lý môi trường vào chiến lược kinh doanh.

Những nỗ lực này không chỉ đáp ứng quy định của Luật Bảo vệ môi trường, chương trình nghị sự của TP, mà còn giúp DN giảm phơi nhiễm với các rủi ro khí hậu, và đón nhận các cơ hội chuyển đổi xanh mang lại. Trong khi chuẩn bị cho việc tham gia thị trường carbon bắt buộc, các DN tiên phong thậm chí tuyên bố những cam kết tham vọng hơn như trung hòa carbon (carbon neutral), hoặc phát thải ròng bằng không (net zero).

Với xu hướng này, số lượng và chất lượng các dự án xanh trong những năm tới sẽ tăng lên đáng kể, đòi hỏi thị trường vốn xanh cần được phát triển với quy mô tương ứng. Để điều hướng dòng vốn đến công cuộc giảm phát thải, việc tăng tiếp cận đến các cơ hội từ trái phiếu xanh, cho vay xanh và thị trường carbon trong nước và quốc tế rất quan trọng.

TS Hồ Quốc Tuấn, Đại học Bristol, Vương quốc Anh chia sẻ kinh nghiệm tại hội thảo

TS Hồ Quốc Tuấn, Đại học Bristol, Vương quốc Anh, chia sẻ: "Trước khi về Việt Nam tham dự hội thảo, tôi đã tham dự 2 hội thảo với cùng chủ đề tài chính xanh tại Thụy Sỹ và Singapore. Điều này cho thấy kinh tế đang là xu hướng chung của thế giới".

TS Hồ Quốc Tuấn đưa ra dẫn chứng về mô hình kinh tế xanh của Singapore. Theo Chỉ số Tài chính xanh toàn cầu (Global Green Finance Index), chỉ trong 3 năm, Singapore đã đứng đầu khu vực và xếp thứ 11/86 trung tâm tài chính quốc tế. Từ năm 2019, Ngân hàng trung ương Singapore (MAS) đã ra mắt kế hoạch hành động tài chính xanh, định hướng cho việc phát triển hệ sinh thái tài chính xanh. MAS cũng thành lập Ủy ban Công nghiệp tài chính xanh (GFIT) để xây dựng Singapore thành trung tâm tài chính xanh hàng đầu châu Á, sử dụng tài chính xanh và bền vững như một cách tiếp cận chính để đạt các cam kết giảm phát thải.

Theo Ths Nguyễn Thị Thu Hà, Trường Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh, Nghị quyết 98 có hiệu lực từ ngày 1/8 đã mở ra một số cơ hội cho TP, bao gồm quy chế mới trong quản lý ngân sách nhà nước và thí điểm thị trường carbon. Do vậy, TP cần tận dụng các ưu đãi từ Nghị quyết 98 để dẫn dắt dòng vốn quốc tế vào Việt Nam, thông qua việc thúc đẩy giải pháp cải thiện cấu trúc của thị trường và kết nối thị trường trái phiếu xanh và thị trường carbon tự nguyện trong nước với khu vực. "TP nên coi đây là một nhiệm vụ quan trọng cho một trung tâm tài chính quốc tế thế hệ mới: xanh hóa và số hóa" - Ths Nguyễn Thị Thu Hà nhận định.