Dự kiến tăng thuế môi trường kịch trần: Chưa hợp lý và thiếu minh bạch

Nhiều chuyên gia, người tiêu dùng (NTD) không đồng tình và cho rằng chưa hợp lý, bởi vấn đề chi cho lĩnh vực này chưa minh bạch.

Ông Nguyễn Tiến Thỏa

Ông Nguyễn Tiến Thỏa - nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) đã có những chia sẻ xung quanh đề xuất này, cũng như việc điều chỉnh quản lý giá xăng dầu trên thị trường để tăng nguồn thu cho ngân sách.

Nên công khai việc chi

Quan điểm của ông như thế nào về đề xuất áp thuế môi trường kịch trần đối với xăng dầu ở mức cao nhất là 8.000 đồng/lít?

- Đóng thuế BVMT bên cạnh chuyện nghĩa vụ, người dân cũng cần phải biết thuế đó có được sử dụng đúng mục đích hay không. Theo tôi, hiện nay vẫn đang có rất nhiều nguồn chi cho BVMT, không chỉ riêng đối với xăng dầu mà có ở rất nhiều nguồn khác từ ngân sách, đặc biệt nguồn tài trợ của nước ngoài, nguồn vốn vay của Chính phủ. Tức là nguồn chi cho môi trường rất lớn. Tuy nhiên, các nguồn tài trợ, vốn vay nước ngoài để bảo vệ và xử lý môi trường có thể đã không được chi một cách minh bạch, dẫn đến việc người dân nghi ngờ, thắc mắc. Vì thế, nếu thu thuế môi trường xăng dầu chỉ nên sử dụng để kiểm soát môi trường do xăng dầu gây ra. Nếu còn thiếu thì lấy từ nguồn khác do ngân sách chi thêm, hoặc lấy từ nguồn tài trợ của nước ngoài, hay những nguồn vay thêm để xử lý. Đầu vào của nền kinh tế như xăng dầu phải có giá hợp lý thì mới hỗ trợ nền kinh tế.

Chính vì thế, tôi muốn nhấn mạnh, khi khoản tiền đấy không được minh bạch thì người dân thắc mắc là hoàn toàn hợp lý.

Nếu áp dụng mức thuế lúc này sẽ như thế nào, thưa ông?

- Khi lộ trình giảm thuế nhập khẩu nhiều mặt hàng theo các cam kết quốc tế, trong đó có xăng dầu, DN và NTD vẫn đang hy vọng nhiều mặt hàng sẽ có giá theo đúng quy luật của thị trường, đảm bảo các yếu tố cạnh tranh ngay từ đầu vào để kích thích sản xuất, kinh doanh, từ đó gia tăng các nguồn thu thông qua hoạt động sản xuất và thị trường. Do đó, dù là mặt hàng kinh doanh có điều kiện, nhưng xăng dầu cũng là nguồn nguyên liệu đầu vào quan trọng của nhiều ngành kinh tế. Việc đề xuất tăng thu thuế môi trường xăng dầu có thể giúp tăng thu ngân sách trong trước mắt, nhưng về lâu dài sẽ tạo ra nhiều bất lợi cho nền kinh tế. Do đó, nếu áp dụng thì chưa hợp lý.

Đừng lấy lý do tăng thu ngân sách

Thực tế Nghị định 83/NĐ - CP về kinh doanh xăng dầu bộc lộ những bất cập, vậy theo ông, thời gian tới, Nghị định này nên sửa theo hướng như thế nào?

- Tôi cho rằng, điều kiện kinh doanh xăng dầu cần phải được nghiên cứu để bớt những quy định về kho, cầu cảng... Đặc biệt, cần tập trung hơn vào điều kiện kiểm soát chất lượng cháy nổ. Ngoài những định hướng về hạn ngạch tối thiểu cho DN thì phải hướng dẫn cụ thể hơn để các DN đa dạng hóa phương thức kinh doanh, phòng ngừa rủi ro... Thêm vào đó, công tác dự báo những biến động của thị trường xăng dầu thế giới phải có thiết chế, thể chế để sát hơn, chuẩn hơn, kết nối với các trung tâm dự báo khác. Còn vấn đề liên quan đến sửa giá cần sửa rất nhiều để làm sao vai trò của thị trường cân bằng với vai trò điều tiết của Nhà nước. Và tôi nhấn mạnh rằng, điều tiết bây giờ không mang tính hành chính nữa. Nhà nước nên bỏ quy định về khung tối đa được điều chỉnh hiện nay, bỏ điều hành về mức giá cụ thể. Nhà nước chỉ nên can thiệp khi thị trường bị sốc, còn đâu hãy để cho thị trường tự điều chỉnh.

Chu kỳ điều chỉnh giá cũng nên thu hẹp lại để tiến tới điều chỉnh giá bám sát với giá thị trường xăng dầu thế giới biến động hàng ngày. Trước mắt, chúng ta có thể lùi lại theo các phương thức kinh doanh xăng dầu như là 5:1:5 tức ra 15 ngày rút xuống 10 hay 2:1:2 tức là chỉ còn 5 ngày để nó có thể bám sát hơn với thực tế. Vì có những giai đoạn, giá xăng dầu trên thị trường thế giới giảm nhưng trong nước không những không giảm mà còn tăng. Đó là những ngày cuối của chu kỳ 15 ngày đang thực hiện hiện nay.