 |
| Người tiêu dùng chọn mua sản phẩm có hỗ trợ trả góp tại một cửa hàng ở Hà Nội - Ảnh: Phạm Hùng. |
Sự đổ bộ của các nhà đầu tư nước ngoài, bên việc các ngân hàng đang chuyển từ mảng cho vay khách hàng DN sang mảng bán lẻ và cho vay tiêu dùng cá nhân dự báo thị trường tiêu dùng sẽ phát triển mạnh và cạnh tranh khốc liệt trong năm 2019.
Thu hút nhiều nhà đầu tư ngoại
Tháng 10/2018, Công ty Tài chính (CTTC) CP Điện lực (EVN Finance) ra mắt thương hiệu tài chính tiêu dùng Easy Credit tại TP Hồ Chí Minh, sau khi NHNN quyết định sửa đổi bổ sung nội dung giấy phép thành lập và cách thức hoạt động của EVN Finance. Trước đó, giữa tháng 8, CTTC TNHH MTV Sài Gòn - Hà Nội (SHB Finance) cũng đã khai trương trụ sở mới tại Hà Nội. Trong khi đó, Ngân hàng SeABank đã rót 710 tỷ đồng mua lại toàn bộ vốn góp của Tập đoàn VNPT tại CTTC Bưu điện. Các ngân hàng như Vietcombank, ACB hay OCB cũng tỏ rõ mong muốn gia nhập thị trường này.
| Trong 5 năm qua, tín dụng tiêu dùng đã tăng gần 5 lần. Từ mức khoảng 230.000 tỷ đồng năm 2012, chiếm 8% tổng dư nợ của nền kinh tế và ước tính lên 1 triệu tỷ đồng vào năm 2019, chiếm khoảng 18%. Thị trường hiện có 18 CTTC đang hoạt động, trong đó có 6 công ty nước ngoài, 4 công ty TNHH MTV do tập đoàn, tổng công ty nhà nước là chủ sở hữu và 8 công ty cổ phần có các cổ đông là tập đoàn, tổng công ty nhà nước chiếm tỷ lệ trên 25%. Các CTTC hiện hữu ngày càng phát triển nhanh hơn và chưa có dấu hiệu giảm tốc. |
Làn sóng lập CTTC những năm gần đây đã góp phần thúc đẩy thị trường cho vay tiêu dùng ngày càng sôi động, không chỉ những CTTC thuộc sở hữu của các NHTM mà nhiều CTTC thuộc sở hữu nước ngoài, tư nhân cũng đang ồ ạt nhảy vào “mảnh đất màu mỡ” này. Đầu tháng Một năm nay, Shinhan Card đã chính thức được NHNN chấp thuận việc mua lại toàn bộ công ty tài chính Prudential ở Việt Nam. Shinhan Card đã phải bỏ ra khoảng 151 triệu USD tương đương 3.400 tỷ đồng cho thương vụ. Lãnh đạo công ty này cho biết luôn coi Việt Nam là thị trường nước ngoài trọng điểm để đầu tư và sẽ tập trung vào lĩnh vực tài chính tiêu dùng có nhiều tiềm năng.
Aeon (Nhật Bản) - vốn chỉ nổi tiếng trong lĩnh vực bán lẻ cũng không giấu giếm tham vọng nhảy vào thị trường tài chính Việt Nam. Còn Lotte Card (Hàn Quốc) đã chi một ngân khoản không nhỏ để mua lại TechcomFinance, CTTC của Techcombank; Shinsei Bank (Nhật Bản) đã mua lại 49% vốn của CTTC MB Shinsei từ MBBank. Ngoài ra, hàng loạt các tổ chức tài chính lớn trên thế giới, như Credit Suisse, Deutsche Bank… cũng đã mua cổ phần của các CTTC Việt… Các động thái này đã góp phần quan trọng thổi bùng sự sôi động của thị trường tài chính tiêu dùng Việt Nam. Gây bất ngờ nhất là việc Tập đoàn Srisawad (Thái Lan) đã đề nghị mua lại CTTC ALC I của Agribank đang làm ăn bết bát, thua lỗ lớn, thậm chí âm cả vốn chủ sở hữu. Srisawad không chỉ sẵn sàng hoàn trả 100% vốn điều lệ của ALC I cho Agribank (200 tỷ đồng), mà còn trả hết cả phần nợ gốc mà ALC I đã vay của Agribank (323 tỷ đồng) để được sở hữu hoàn toàn công ty này. Biên bản thỏa thuận giữa hai bên đã được ký kết, chỉ chờ sự chấp thuận của NHNN Việt Nam là Srisawad có thể “tham chiến” trên thị trường tài chính Việt.
Tiềm năng khai thác thị trường còn lớn
Thị trường tài chính tiêu dùng Việt Nam đang đứng trước cơ hội phát triển vàng nhờ những điều kiện lý tưởng như nền kinh tế đang ở giai đoạn tăng trưởng, dân số gần 95 triệu người, trong đó số người trong độ tuổi lao động chiếm đến hơn một nửa.
Theo các chuyên gia, đầu tư vào lĩnh vực tài chính - ngân hàng đặc biệt là CTTC sẽ là một xu hướng mới của các nhà đầu tư nước ngoài tại thị trường Việt Nam. Theo số liệu từ Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ KH&ĐT), đầu tư vào lĩnh vực này đang tăng nhanh trong những năm gần đây. Năm 2017, con số là trên 88 triệu USD, còn năm 2018 là gần 82 triệu USD, thông qua cả việc góp vốn, mua cổ phần. Riêng trong năm 2019, dòng vốn được kỳ vọng sẽ có sự bứt phá hơn hẳn so với các năm trước trong bối cảnh chính sách về tái cơ cấu có nhiều thuận lợi.
| Hiện tại, tổng tín dụng tiêu dùng của Việt Nam, gồm cả tín dụng liên quan đến nhà ở, chỉ chiếm khoảng 18% tổng dư nợ của nền kinh tế, nếu trừ tín dụng nhà ở, thì chỉ còn khoảng 12%. Trong khi đó, tỷ lệ này ở ASEAN là khoảng 34%, ở Trung Quốc khoảng 21%. Tín dụng tiêu dùng trên tổng dư nợ của nền kinh tế ở các nước phát triển còn lên tới 40 - 50%. Do vậy, tiềm năng khai thác thị trường vẫn còn rất lớn. Ông Kalidas Ghose - Tổng Giám đốc FE Credit |
Trong hệ thống các Tổ chức tín dụng Việt Nam hiện nay, nhóm các CTTC đang dẫn đầu về khả năng sinh lời. Số liệu của NHNN cập nhật đến tháng 12/2018, tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA) và tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) cao nhất thuộc về nhóm CTTC, cho thuê với 3,02% và 13,83%, cao hơn nhiều so với ngân hàng. Mức tăng trưởng cao vài chục phần trăm mỗi năm, trong khi dư địa phát triển còn nhiều đã tạo nên sức hấp dẫn của thị trường tài chính tiêu dùng Việt Nam. “Như ALC I dù bị thua lỗ nhưng vẫn được nhà đầu tư nước ngoài quan tâm vì mức giá mua không quá cao, tương đối phù hợp. "Nhà đầu tư hẳn cũng đã nghiên cứu rất kỹ cơ hội và nhận thấy tiềm năng phát triển ở đó" - chuyên gia Cấn Văn Lực nói.
Hiện dẫn đầu ở thị trường tài chính tiêu dùng đang là những cái tên FE Credit, HD Saison,.... Tuy nhiên, những nhà bán lẻ lớn nước ngoài với hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại như Lotte hay Aeon đã xây dựng một CTTC riêng, cho vay tiêu dùng để hoàn thiện chuỗi giá trị của mình. Giới quan sát kỳ vọng các nhà bán lẻ trong nước Vinmart, Thế giới di động,... cũng sẽ có những bước đi tương tự, và khi đó, thị trường tài chính tiêu dùng sẽ ngày càng được hoàn thiện và người tiêu dùng sẽ được hưởng lợi nhiều nhất.
Hoạt động tài chính tiêu dùng phát triển sẽ là động lực thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng, hợp lý hóa quá trình luân chuyển hàng hóa trên thị trường, giúp tăng khả năng tiếp cận dịch vụ tín dụng chính thức của người dân và hộ gia đình. Theo TS Lê Xuân Nghĩa, sự bùng nổ của thị trường tín dụng tiêu dùng Việt Nam phần nào giúp đẩy lùi tình trạng tín dụng "đen", song, lãi suất cho vay tiêu dùng cần được điều chỉnh ở mức phù hợp hơn, thay vì ở mức cao từ 50 - 60%/năm như hiện nay, để tránh tạo áp lực trả lãi cao cho khách hàng.
