Mảng tối của các HTX Vận tải

Uber và Grab đang là một trong những “mánh khoé” để tồn tại, kiếm lời của các HTX vận tải.

Lập HTX để chạy thủ tục

Theo Bộ GTVT, hiện cả nước có 783 HTX vận tải, trong đó đến 738 HTX vận tải đường bộ. So với thời điểm Luật HTX có hiệu lực, toàn quốc tăng 101 HTX vận tải. Tổng số thành viên HTX hiện có 35.000 người, tăng 14.000 nghìn người so với năm 2013. Thứ trưởng GTVT Lê Đình Thọ cho hay, mô hình HTX đang đóng  góp lớn trong các phương thức vận tải đường bộ, đặc biệt là khu vực phía Nam.   

Tại Hội nghị sơ kết Luật HTX năm 2012, ông Trần Bảo Ngọc, Vụ trưởng Vụ Vận tải (Bộ GTVT) đánh giá, vẫn tồn tại nhiều HTX hoạt động trên danh nghĩa, thực chất thành lập để thực hiện các dịch vụ thủ tục giấy tờ cho các hộ cá thể có phương tiện.

“Phương tiện thế nào, hoạt động kinh doanh ra sao, nhân lực điều hành hoàn toàn do cá nhân thuê mượn. Trong quá trình hoạt động kinh doanh xảy ra vấn đề gì HTX không hay biết, không có trách nhiệm. Có những HTX không có tài sản chung, tiếng nói chung, tổ chức hoạt động vận tải chưa bài bản, phương pháp quản lý thủ công, hiệu quả kinh doanh thấp” - ông Ngọc nói.

Việc lập HTX chủ yếu để làm dịch vụ giấy tờ, đánh mất bản chất liên kết các xã viên để tạo ra năng lực tổng hợp của kinh tế tập thể đang diễn ra diện rộng. Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Nghệ An thừa nhận, hiện phần lớn các HTX vận tải hành khách trên địa bàn chỉ lo làm thủ tục với Sở GTVT và kiểm soát dữ liệu thiết bị giám sát hành trình thay các hộ cá thể. “Chủ nhiệm HTX, nay là giám đốc HTX hầu như không có tiếng nói gì đối với xã viên”.

Đại diện Sở GTVT Bắc Giang phản ảnh, trên địa bàn tỉnh hiện nay, chỉ có các HTX vận tải hành khách, mà có rất ít HTX vận tải hàng hoá. “Nguyên nhân do Chính phủ quy định vận tải hành khách phải là đơn vị, cá nhân không được phép kinh doanh, xã viên vào chủ yếu để hợp thức hoá mô hình. Trong khi đó, sự ưu việt của mô hình HTX không được tập trung phát triển” – vị đại diện này nói.

Việc HTX làm thuê, “bán” phù hiệu vận tải đang xảy ra phổ biến nhất đối với loại hình “taxi công nghệ” như Uber, Grab và các loại hình xe dịch vụ dưới 7 chỗ ngồi gọi qua internet. (Bộ GTVT xếp loại hình là xe chở khách theo hợp đồng). Theo quy định, các xe này buộc phải thuộc HTX hoặc công ty vận tải. Vì vậy, để hợp thức hoá các thủ tục, cá nhân lái xe Grab hay Uber buộc phải gia nhập các HTX (gia nhập dễ dàng hơn mô hình doanh nghiệp) để được cấp phù hiệu.

Trao đổi với PV Tiền Phong, nhiều lái xe Grab tại Hà Nội cho hay, họ phải nộp tiền cho HTX mỗi năm khoảng 3-6 triệu đồng chi phí quản lý để cấp phù hiệu hợp đồng. Tuy nhiên, tất cả các hoạt động hàng ngày của họ đều thông qua phần mềm Grab, không liên quan đến quản lý của HTX. Hầu hết các lái xe được hỏi đều không nhớ tên HTX mà mình là thành viên.