Làn sóng cắt giảm nhân sự: thích ứng hay thách thức đối với doanh nghiệp?

Người lao động trẻ trả lời ứng tuyển tại Trung tâm Giao dịch việc làm Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng

Sau đại dịch COVID-19 và trong bối cảnh kinh tế toàn cầu tiếp tục đối mặt với nhiều bất ổn, làn sóng cắt giảm nhân sự đang quay trở lại, khiến thị trường lao động toàn cầu nói chung và Việt Nam nói riêng trải qua những biến động đáng kể. Không chỉ các DN khởi nghiệp hay công ty nhỏ và vừa, mà ngay cả những tập đoàn lớn trong các lĩnh vực như sản xuất, công nghệ, tài chính… cũng buộc phải tái cấu trúc, tinh gọn bộ máy để tồn tại và thích ứng. Vậy đây chỉ là biện pháp "chống đỡ" tình thế, hay là bước chuyển mình trong chiến lược phát triển dài hạn?

Doanh nghiệp tinh giản bộ máy, lao động chịu tác động

Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) nhận định, triển vọng kinh tế và thị trường lao động năm 2025 ngày càng trở nên mong manh, khi tăng trưởng GDP toàn cầu đã được điều chỉnh giảm xuống còn 2,8% từ mức 3,2%. Nguyên nhân là do căng thẳng địa chính trị kéo dài, gián đoạn thương mại gần đây và bối cảnh thế giới ngày càng khó lường. Dự báo tăng trưởng việc làm toàn cầu giảm từ 1,7% xuống còn 1,5% trong năm 2025, tương đương với mức tăng 53 triệu việc làm, thấp hơn so với mức dự báo trước đó là 60 triệu. Tình trạng việc làm phi chính thức kéo dài, thậm chí gia tăng ở một số khu vực, cho thấy những thách thức trong việc chuyển đổi sang nền kinh tế chính thức và tạo ra cơ hội việc làm ổn định, bền vững.

Mặc dù thị trường lao động toàn cầu năm 2025 vẫn thể hiện khả năng chống chịu, nhưng đã xuất hiện những dấu hiệu rõ rệt cho thấy nhu cầu lao động đang suy giảm. Tại các quốc gia có dữ liệu theo dõi thường xuyên (chủ yếu là các nước thu nhập cao), tỷ lệ thất nghiệp vẫn ở mức thấp, nhưng số lượng vị trí tuyển dụng đã giảm xuống dưới mức trung bình dài hạn. Đồng thời, niềm tin của DN và người tiêu dùng cũng sụt giảm trong quý I năm 2025.

Tại Việt Nam, tình trạng này cũng diễn ra mạnh mẽ. Theo số liệu thống kê, trong 6 tháng đầu năm 2025, cả nước ghi nhận hơn 72.000 lao động bị mất việc hoặc phải tạm ngừng việc có hưởng trợ cấp, tăng 21% so với cùng kỳ năm trước. Những ngành bị ảnh hưởng nặng nề nhất bao gồm: dệt may, da giày, chế biến gỗ, công nghệ thông tin, bất động sản và giáo dục tư nhân.

Trong quý II năm nay, bên cạnh những tín hiệu khả quan, thị trường lao động vẫn còn đối mặt với không ít khó khăn. Số người thiếu việc làm trong độ tuổi lao động khoảng 799,2 nghìn người, tăng nhẹ so với quý trước (tăng 2,2 nghìn người) nhưng giảm đáng kể so với cùng kỳ năm 2024 (giảm 148,8 nghìn người). Tỷ lệ thiếu việc làm trong độ tuổi là 1,73%, tăng 0,01 điểm phần trăm so với quý trước nhưng giảm 0,33 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, tỷ lệ thiếu việc làm ở khu vực thành thị là 1,47%, thấp hơn so với khu vực nông thôn (1,90%). So với quý trước, tỷ lệ thiếu việc làm ở thành thị tăng 0,49 điểm phần trăm, trong khi ở nông thôn giảm 0,31 điểm phần trăm.

Không ít DN từng tăng trưởng mạnh trong giai đoạn đại dịch nay buộc phải cắt giảm nhân sự để tập trung nguồn lực vào các mảng hoạt động cốt lõi. Bên cạnh đó, sự cạnh tranh về lao động giá rẻ từ các quốc gia lân cận, chi phí vận hành tăng cao và áp lực đổi mới số hóa cũng khiến các DN phải “tính toán lại” chiến lược nhân sự.