Chủ động chiến lược dài hạn cho xuất khẩu gạo

Linh hoạt ứng phó, ổn định thị trường

Thông tin Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong 8 tháng năm 2025, tổng khối lượng xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt 6,3 triệu tấn, tương đương 3,17 tỷ USD, tăng 2,2% về khối lượng, nhưng giảm tới 17,5% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024. Về thị trường, trong 8 tháng năm 2025, Philippines tiếp tục là thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam, chiếm 42% tổng lượng xuất khẩu. Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu sang thị trường này đã giảm 16% so với cùng kỳ năm trước. Giá gạo xuất khẩu bình quân trong 8 tháng năm 2025 của Việt Nam ước đạt 504,9 USD/tấn, giảm 19,3% so với cùng kỳ năm 2024. Sự giảm giá này không chỉ do nhu cầu từ thị trường quốc tế giảm mà còn do sự cạnh tranh gay gắt từ các nước xuất khẩu gạo khác như Ấn Độ, Thái Lan và Pakistan.

Trước bối cảnh Philippines quyết định tạm dừng nhập khẩu các loại gạo xay xát thường và gạo xay xát kỹ trong vòng 60 ngày không bao gồm các giống gạo đặc sản, Bộ Công Thương đã có văn bản gửi UBND các tỉnh, TP, Hiệp hội lương thực Việt Nam (VFA) cùng các DN xuất khẩu gạo, khuyến nghị khẩn trương điều chỉnh kế hoạch sản xuất, kinh doanh và đa dạng hóa thị trường tiêu thụ. Bộ Công Thương cảnh báo, việc tạm ngưng nhập khẩu của Philippines (chiếm hơn 45% thị phần xuất khẩu gạo) đòi hỏi các DN và địa phương phải nhanh chóng nắm bắt, cập nhật thông tin chính sách để tránh rủi ro gián đoạn. Các cơ quan quản lý địa phương cần tổng hợp phản ánh từ cộng đồng DN về khó khăn vướng mắc, kịp thời báo cáo để xây dựng giải pháp ứng phó.

Bộ Công Thương cũng yêu cầu VFA có trách nhiệm thông tin sớm đến hội viên nhằm hỗ trợ DN điều chỉnh hoạt động xuất khẩu phù hợp; tăng cường theo dõi sát diễn biến thị trường lúa gạo trong nước và quốc tế, phối hợp chặt chẽ với hiệp hội nhập khẩu gạo Philippines để kịp thời cập nhật chính sách, từ đó đề xuất giải pháp thúc đẩy tiêu thụ thóc gạo trong nước và duy trì ổn định xuất khẩu.

Trong 8 tháng năm 2025, tổng khối lượng xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt 6,3 triệu tấn, tương đương 3,17 tỷ USD. Ảnh: Phạm Hùng

Theo phản ánh của nhiều DN, thị trường gạo Việt Nam không chịu tác động lớn, nhờ chuỗi sản xuất - tiêu thụ trong nước vẫn duy trì vận hành ổn định. Chủ tịch Tổng Công ty Lương thực miền Bắc Bùi Thị Thanh Tâm khẳng định: “Người dân liên kết với DN không cần lo lắng về đầu ra cho hạt lúa, cứ dân có gạo là công ty sẽ mua. Bên cạnh đó, lượng tồn kho hàng trăm nghìn tấn đang được DN Nhà nước tạm trữ, góp phần giữ nguồn hàng và ổn định giá”.

Còn theo Chủ tịch HĐQT Công ty Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An Phạm Thái Bình, vụ Hè Thu cơ bản đã thu hoạch xong. Việc Philippines, Indonesia tạm ngừng nhập khẩu gạo không ảnh hưởng nhiều tới kế hoạch xuất nhập khẩu của DN. Mặc dù thị trường xuất khẩu lúa gạo được nhận định ít chịu ảnh hưởng, song một số DN kiến nghị Chính phủ tiếp tục thực hiện các chính sách hỗ trợ xuất khẩu, giải phóng tồn kho trong thời gian sớm để giữ uy tín với đối tác quốc tế.

Nhận định về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến đánh giá, Sắc lệnh số 93 của Tổng thống Philippines về đình chỉ nhập khẩu 60 ngày, mục đích là để bảo vệ mùa vụ thu hoạch của Philippines trong khoảng thời gian này. Việc cần làm lúc này là các DN Việt cần tích cực mua tạm trữ lúa gạo trong nước; đồng thời, khẩn trương mở rộng sang nhiều thị trường mới nhằm phân tán rủi ro, nâng cao khả năng thích ứng trước biến động thương mại quốc tế.

Thực tế, mặc dù đối mặt với khó khăn từ thị trường chủ lực, xuất khẩu gạo Việt Nam vẫn ghi nhận sự tăng trưởng ấn tượng tại các thị trường khác, cho thấy nỗ lực đa dạng hóa đang mang lại hiệu quả. Đáng chú ý nhất là sự bùng nổ tại thị trường Bangladesh, với mức tăng trưởng lên tới 26.800% về lượng và 16.300% về kim ngạch. Các thị trường châu Phi như Bờ Biển Ngà và Ghana cũng tăng trưởng mạnh mẽ, lần lượt tăng gấp 1,5 lần và 94,8%. Đặc biệt, thị trường Trung Quốc đã có sự phục hồi mạnh mẽ sau nhiều năm sụt giảm, với mức tăng 141,3%, đạt 565.300 tấn.