Bộ Công Thương vừa ban hành quyết định thành lập Đoàn công tác kiểm tra việc thi hành pháp luật đối với các thương nhân kinh doanh xuất nhập khẩu gạo tại 5 doanh nghiệp xuất nhập khẩu gạo trong nước.
5 doanh nghiệp gạo gồm: Công ty Cổ phần Tập đoàn Tân Long; Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Thuận Minh; Công ty Cổ phần Tập đoàn Lộc Trời; Công ty Cổ phần Tân Đồng Tiến và Công ty TNHH Khánh Tâm.
Bộ Công Thương giao ông Phan Văn Chinh - Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu làm Trưởng Đoàn. Các thành viên còn lại trong Đoàn gồm đại diện Vụ Pháp chế; Đại diện Hiệp hội Lương thực Việt Nam và Phòng Xuất nhập khẩu hàng nông, lâm, thủy sản (Cục Xuất nhập khẩu - Bộ Công Thương).
Đoàn kiểm tra sẽ làm việc với các doanh nghiệp này liên quan tới tình hình nhập khẩu, kinh doanh và tiêu thụ gạo Ấn Độ từ đầu năm 2020 đến hết tháng 5 năm nay.
.jpg)
Ảnh minh họa.
Trước đó, ngày 24/6, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) đã có công văn hỏa tốc gửi các thương nhân xuất nhập khẩu gạo. Công văn nhấn mạnh: Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc rà soát tình hình xuất nhập khẩu gạo trong các tháng đầu năm nay, Bộ Công thương đã thành lập đoàn công tác kiểm tra thi hành pháp luật đối với các thương nhân kinh doanh xuất nhập khẩu gạo.
Các doanh nghiệp thuộc đối tượng kiểm tra phối hợp, cung cấp kịp thời, đầy đủ, chính xác các giấy tờ, tài liệu, thông tin theo yêu cầu của Đoàn kiểm tra và chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác của những thông tin, tài liệu đã cung cấp cho Đoàn kiểm tra. Trong đó, bao gồm các thông tin về tình hình nhập khẩu, kinh doanh, tiêu thụ, tồn kho gạo từ Ấn Độ của doanh nghiệp.
Theo số liệu của Bộ Thương mại và Công nghiệp Ấn Độ, lượng gạo nhập khẩu từ Ấn Độ vào Việt Nam 3 tháng đầu năm 2021 đã tăng đột biến 3.200 lần so với năm 2020, với 247.000 tấn, trị giá 74,8 triệu USD, trong khi 3 tháng đầu năm 2020 chỉ nhập 76 tấn với gần 135.000 USD.
Với số lượng gạo và giá kim ngạch nhập khẩu trong 3 tháng đầu năm 2021 tăng vọt như trên, Việt Nam trở thành nước xếp vị trí thứ 8 về nhập khẩu gạo từ Ấn Độ.
Được biết, đây là lượng gạo nhiều nhất từ trước đến nay mà Ấn Độ đã xuất khẩu sang Việt Nam. Trước đó, giai đoạn từ năm 2019 trở về trước, xuất khẩu gạo của Ấn Độ sang Việt Nam chỉ đạt mức khiêm tốn từ 500 tấn cho đến vài nghìn tấn. Tuy nhiên, trong năm đầu tiên đại dịch Covid-19 bùng phát, Việt Nam đã bất ngờ nhập khẩu 46.700 tấn gạo từ thị trường Ấn Độ, tăng hơn 9,5 lần so với năm 2019 và xu hướng tăng này đang tiếp diễn từ đầu năm đến nay.
Tuy lượng gạo nhập từ Ấn Độ tăng vọt nhưng giá xuất khẩu bình quân chỉ khoảng 303 USD/tấn, thấp hơn nhiều so với gạo trắng xuất khẩu của Việt Nam hiện đang ở mức gần 500 USD/tấn.
Theo các doanh nghiệp nhập khẩu, mặt hàng gạo từ Ấn Độ chủ yếu sử dụng nấu bia, thức ăn chăn nuôi do chất lượng gạo thấp.
Ngoài ra, các doanh nghiệp lý giải nhờ giá rẻ và được hưởng thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt 0% với gạo 5% tấm và 100% tấm từ Ấn Độ theo Hiệp định thươg mại hàng hoá ASEAN - Ấn Độ (AIFTA), nên sản lượng gạo nhập từ thị trường này tăng mạnh.
Tuy nhiên, cùng với gạo nhập khẩu từ Ấn Độ tăng mạnh, mới đây Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 - Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh đã tạm giữ hàng chục container gạo nhập khẩu từ Ấn Độ nghi vấn gian lận xuất xứ Việt Nam của một doanh nghiệp tại Hà Nội (đăng ký làm thủ tục nhập khẩu qua cảng Cát Lái). Đáng nói là dù tờ khai hải quan của lô hàng này có xuất xứ Ấn Độ nhưng trên bao bì, nhãn mác thể hiện xuất xứ hàng hóa tại Việt Nam.
Trước đó, vào tháng 3/2021, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 cũng kiểm tra phát hiện có dấu hiệu gian lận xuất xứ từ lô hàng gạo xuất khẩu thuộc tờ khai số 3038... Theo khai báo của doanh nghiệp này, lô gạo xuất khẩu có xuất xứ Việt Nam nhưng qua kiểm tra phát hiện có dấu hiệu gian lận xuất xứ.
Trước nguy cơ gạo Ấn Độ "đội lốt" xuất xứ Việt Nam, một số thương nhân xuất khẩu gạo đã kiến nghị cần có cơ chế giám sát đối với gạo nhập khẩu. Qua đó, gạo Việt Nam có thể tránh tình trạng "nhập nhèm" về xuất xứ gây mất uy tín ở các thị trường xuất khẩu.
