Khu vực muối và hạ thổ nước mắm.
Để tìm hiểu làng nghề làm nước mắm Hải Giang 1, chúng tôi đã tìm đến nhà riêng của ông Hoàng Đức Thương - Trưởng Ban quản lý làng nghề.
Tại khu trưng bày sản phẩm, ông Thương đã nhiệt tình giới thiệu những thành quả mà làng nghề đạt được. Theo đó, làng nghề nước mắm cổ truyền Hải Giang 1 đã có từ lâu đời trên vùng đất Cửa Hội, nhưng mãi đến năm 2010 mới được UBND tỉnh Nghệ An cấp chứng chỉ Làng Nghề. Đến năm 2013 được Cục Sở Hữu Trí Tuệ cấp Bằng độc quyền Kiểu Dáng Công Nghiệp. Liên tục từ năm 2014 đến năm 2020 Làng nghề được bình chọn là Sản phẩm Công nghiệp Nông thôn tiêu biểu cấp khu vực.
Ông Hoàng Đức Thương, Trưởng ban quản lý làng nghề.
Toàn bộ các cơ sở sản xuất nước mắm Hải Giang 1 đều chung một quy trình là chỉ có cá cơm và muối biển. Tất cả đều phải tuân thủ yêu cầu là đảm bảo nước mắm sạch, nguyên chất, hàm lượng đạm và độ dinh dưỡng cao, không chất phụ gia, không chất bảo quản. Thời gian từ khi bắt đầu vào chế biến cho đến khi ra thành phẩm là từ 12-15 tháng. 78 hộ gia đình làm nước mắm trong xóm là 78 cơ sở sản xuất nước mắm của làng nghề. Trên nhãn mác của sản phẩm, ngoài thương hiệu Nước mắm cổ truyền Hải Giang 1, người ta ghi tên chủ cơ sở sản xuất, số điện thoại, độ đạm, cách bảo quản và hạn sử dụng. Ông Thương nhấn mạnh.
Sản phẩm đặc biệt nhất của làng nghề đó là nước mắm hạ thổ (loại nước mắm được chôn cất dưới đất). Nước mắm càng được chôn dưới đất lâu năm thì càng thơm ngon. Công đoạn để làm nước mắm hạ thổ đó là: nước mắm sau khi chín đem đổ ra chum phơi từ hai đến ba tháng, sau đó lọc và đóng chai và đem hạ thổ để tránh ánh sáng mặt trời. Nước mắm hạ thổ có màu đậm hơn màu cánh gián, thơm hơn nước mắm thường.
Sản phẩm nước mắm truyền thống Hải Giang 1.
Cũng theo ông Thương, hàng năm sản lượng cá đưa vào chế biến khoảng 450 tấn, sản lượng nước mắm được làm ra khoảng 20 nghìn lít. Tổng doanh thu của làng nghề từ 20-25 tỷ đồng, thu nhập bình quân từ nước mắm là 6 triệu đồng/người/tháng. Người dân địa phương nhờ làm nước mắm mà cuộc sống ngày càng sung túc hơn.
Để quảng bá thương hiệu nước mắm Hải Giang 1 rộng rãi hơn. Theo ông Thương chúng tôi đang xây dựng kế hoạch du lịch làng nghề. Bởi vì mấy năm nay du khách đến thăm làng nghề chỉ với tư cách cá nhân và chủ yếu là để mua nước mắm qua sự giới thiệu của người thân, họ hàng... Chưa có một tour du lịch chính thức nào. Làng nghề rất mong được đón tiếp các du khách gần xa tới thăm, vừa có thêm cơ hội để giới thiệu sản phẩm quê hương, vừa có tăng thêm thu nhập. Mong sao kế hoạch thực hiện tour du lịch đến tham quan làng nghề sớm được thực hiện.
Bà con nhân dân Hải Giang 1 đang ước ao một ngày không xa, nước mắm cổ truyền của quê hương sẽ có mặt trên khắp các gian hàng trên các siêu thị lớn, nhỏ trong nước và